نبايد در دام تندروهاي كنگره افتاد

سيدجلال دهقاني فيروزآبادي

1 - سرانجام كاخ سفيد پس از يك چانه زني و بده بستان سياسي با كنگره امريكا، نام 17 شركت و شخص حقيقي را به فهرست تحريم هاي موجود عليه جمهوري اسلامي ايران افزود. استدلال و ادعاي دولت امريكا آن است كه اين شركت ها و افراد به علت نقض تحريم هاي جاري در اين فهرست قرار گرفته اند. اما واقع امر آن است كه دولت امريكا براي جلوگيري از وضع تحريم هاي بيشتر از سوي كنگره امريكا بر ضد جمهوري اسلامي، خود راساً دست به توسعه دامنه تحريم هاي موجود زده است. اين هدف نانوشته و ناگفته را مي توان در مواضع سخنگوي دولت امريكا استنباط و استنتاج كرد. به هرحال، انگيزه هر چه باشد اين اقدام نابجا و نامناسب كاخ سفيد، ناقض روح همكاري جويانه حاكم بر توافق ژنو است. اقدامي كه بيم آن مي رود تا توافق ژنو را تحت الشعاع قرار دهد تا مخالفين آن در تهران و واشنگتن كام دل برآورند.

2- ترديدي نيست كه اين تصميم نابخردانه و نسنجيده كاخ سفيد با روح توافق ژنو و بويژه حسن نيت لازم براي اجراي موفق آن ناسازگار است و آن را با چالش جدي مواجه مي سازد. چون مهمترين ضمانت اجرا و پشتوانه توافق حسن نيتي مبني بر اعتماد متقابل است. افزودن بر فهرست تحريم هاي جاري براي حفظ ساختار آن ها، گرچه موضع تحريم هاي جديدي به شمار نمي رود كه توافق را آشكارا نقض كند اما در شرايطي كه پيش از هر زمان ديگر حسن نيت و اعتماد لازم است، چالش برانگيز و اعتمادسوز مي باشد.

3- واقعيت آن است تندروهاي مخالف توافق در كنگره امريكا كه نتوانستند با وضع تحريم هاي جديد و نقض توافق ژنو آن را به مرگ زودرس دچار كنند. از اين رو آنان با تحت فشار قراردادن رئيس جمهور امريكا وي را وادار كردند تا با توسعه تحريم هاي موجود به گونه اي ديگر توافق را برهم زنند. آنان تلاش كردند و تقلامي كنند تا با از بين بردن حسن نيت و اعتماد لازم براي اجراي توافق در تهران به آن تير خلاص شليك شود. با اين بازي تحريم ها يك وضعيت دو سر برد براي تندروهاي مخالف توافق حاصل مي شود.

4- فارغ از اقدام به دور از حسن نيت امريكا، مساله مهمتر چگونگي واكنش ايران به آن است. عقل سياسي و منطق ديپلماسي حكم مي كند كه همواره جمهوري اسلامي ايران به دور از احساسات جريحه دار شده و با درايت و عقلانيت جزم انديش بر پايه اصل اعتدال و توازن، به موضع اخير امريكا واكنش نشان دهد، چون هنر و كاركرد ديپلماسي تلاش براي حفظ و نجات توافق است. نبايد در دام فريب تندروهاي كنگره افتاد و هدفي كه آنان موفق به تحقق آن نشده اند را محقق ساخت. بويژه بايد به دور از علايق و سلايق حزبي و جناحي بر پايه يك اجماع ملي در سطوح مختلف نظام از به بن بست رسيدن توافق جلوگيري كرد. مهم ترين نكته نشان دادن واكنش متناسب و متوازن با اقدامات امريكاست. چون اولاً اجراي توافق ژنو با چالش ها و موانع متعددي روبه رو خواهد شد. اين چالش ها نبايد باعث بر هم زدن و برهم خوردن كل توافق شود. دوم، بايد بشدت مواظبت كرد كه هزينه هاي برهم خوردن توافق بر عهده ايران قرار نگيرد. امري كه باعث تشديد اجماع بيشتر عليه كشور خواهد شد. سوم، ايران بايد ساير اعضاي گروه 1+5 را براي جلوگيري از برهم خوردن توافق ژنو اقناع و ترغيب كند.

5- رئيس جمهور امريكا نيز به جاي پرداخت هزينه هاي اقناع كنگره از حساب ايران بايد آنان را از طريق گوشزد كردن هزينه هاي نقض و بر هم خوردن توافق قانع كند، بويژه تبيين اين واقعيت كه علت مذاكره و توافق ژنو، تشديد تحريم ها نبوده است، بلكه دليل اصلي شكل گيري گفتمان اعتدال و دكترين تعامل سازنده در سياست خارجي ايران بوده است. افزون بر اين، بايد توجه داشت كه پنجره ديپلماتيك باز شده در پرونده هسته اي ايران همواره گشوده نخواهد ماند، بويژه منوط و مشروط به حسن نيت امريكا است. همچنين امريكا بايد عنايت داشته باشد كه دو راهبرد و گزينه تحريم و توافق را نمي توان توامان و همزمان به پيش برد.

منبع: ایران

گزارش خطا