گزينه هاى "جانشينى هاشمى" در مجمع تشخيص

مصلحت نظام بدون شک توسط یک فرد یا گروه تشخیص داده نمی‌شود و لازم است تا دیدگاه‌های مختلف، رویکردهای گوناگون و منش‌های خاص با هم آمیخته شوند تا برخی منفعت جناحی را به مصلحت نظام، ترجیح ندهند. در همین راستا، سال‌ها شاهد آن بودیم که شخصیت‌های مختلف سیاسی با تفکرهای مختلف دور یک میز جمع می‌شدند تا آنکه بهترین تصمیم‌را برای پیشبرد امور کشور، بگیرند. اما تا قبل از درگذشت آیت‌ا... هاشمی‌ یعنی بنیانگذار این مجمع، ریاست آن برعهده فردی بود که تمام جریان‌های سیاسی را در نگاه کلی قبول داشت و برای پایان دادن به تضاد دیدگاه‌های میان آن‌ها تمام سعی خود را به کار می‌گرفت. این مجمع که نزدیک به ۳۰ سال است با فرمان امام (س) در ساختار حقوقی نظام جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته، تلاش می‌کند تا میان دو رکن اساسی جمهوری اسلامی که یکی قوه‌مقننه و دیگری شورای نگهبان است، حکمیت کند. حکم اعضای این مجمع، اسفند امسال به پایان می‌رسید و همگان منتظر آن بودند تا تدابیر ویژه رهبرمعظم انقلاب را در این زمینه مشاهده کنند که متاسفانه با درگذشت آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی، اوضاع به نوعی عوض شد و دغدغه‌ها از انتصاب اعضای مجمع به سمت ریاست این نهاد تغییر مسیر داد.

اصلح براي جايگزيني هاشمي

بسیاری از شخصیت‌های سیاسی در این روزهای بعد از آیت‌ا... به این موضوع می‌اندیشند که آیا کسی هست که صلاحیت جانشینی هاشمی را داشته باشد؟ آیا جانشین هاشمی می‌تواند همان‌گونه مقتدرانه به راه وی ادامه دهد؟ آیا مجمع با حضور افراد جدید،‌‌ همان مجمع تشخیص مصلحت نظام باقی خواهد ماند؟ برای پاسخ به این سوالات باید تا اسفند‌ماه صبرکرد و دید چه خواهد شد.

اما گزینه‌هایی که از لحاظ جایگاه به آیت‌ا... هاشمی نزدیک هستند، چندان فراوان نبوده و ما تنها می‌توانیم چند گزینه را در ذهن داشته باشیم. شخصیت‌هایی مانند آیات هاشمی‌شاهرودی، جنتی، امینی، آملی‌لاریجانی، ‌دری‌نجف‌آبادی‌‌ و‌حجج‌اسلام روحانی و ناطق‌نوری و نیز آقای ولایتی از شخصیت‌های برجسته‌ای هستند که شرایط جایگزینی را دارند. البته بر روی این گزینه‌ها در صورتی می‌توانیم حساب باز کنیم که برای پنج سال جدید، مجددا در شاکله مجمع حضور داشته باشند. در ادامه با نگاهی اجمالی، سابقه‌ آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مرد حل اختلاف قوا

سید محمود هاشمی شاهرودی از گزینه‌های مطرح شده برای ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وی ریاست قوه قضاییه، نایب رییس دوم مجلس خبرگان رهبری، فقیه شورای نگهبان و عضويت مجمع تشخیص مصلحت نظام را در کارنامه سیاسی خود دارد. چهره‌های سیاسی، وی را یک چهره فرا جناحی می‌دانند و معتقدند او به هیچ کدام از جناح‌های اصولگرا و اصلاح طلب تعلق ندارد.

رییس خبرگان

نفر آخری بود که توانست از تهران، مجوز حضور در مجلس خبرگان را به دست آورد اما توانست ریاست این مجلس را به خود اختصاص دهد. چهره‌ای با سلیقه سیاسی نزدیک به اصولگرایان که حال بعد از فوت آیت ا... هاشمی رفسنجانی جزو گزینه‌های احتمالی برای نشستن روی صندلی ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام است. امام جمعه موقت تهران از منتقدان جدی سیاست‌های هاشمی رفسنجانی بود و شاید برای نشستن بر روی صندلی ریاست مجمع، ایدئولوژی خاص خود را به کار گیرد.

امام جمعه معترض

آیت‌ا... ابراهیم امینی (نجف‌آبادی) که سال‌ها امام جمعه قم بود امروز عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه است. امینی سال‌ها در خبرگان حضور داشت و در دوره پنجم این مجلس نیز، با لیستی که آیت‌ا... هاشمی تنظیم کرده بود، به میان خبرگان آمد. او تفکری هم‌راستا با هاشمی داشته و رابطه مناسبی با تندروی‌ها ندارد. آیت‌ا... امینی در اعتراض به برخی مواضع سال‌های اخیر از امامت جمعه‌قم انصراف داد.

قاضی‌القضات

آیت... صادق لاریجانی، رییس قوه قضاییه نیز می‌تواند یکی از گزینه‌های جانشینی آیت‌ا... هاشمی باشد. وی سال‌ها در سمت رییس‌قوه قضاییه مشغول به کار است و با توجه به شیوه مدیریتی که دارد، می‌تواند اداره مجمع را در دست بگیرد.

مصلحت اندیش امنیتی

آیت‌ا... قربانعلی دری نجف آبادی نیز از گزینه‌های احتمالی ریاست‌مجمع است. وی که در سال‌های نه چندان دور به عنوان وزیر اطلاعات در ایران مشغول کار بود، در میان گزینه‌های حاضر، شرایط لازم را برای ریاست بر این مجمع دارد. او در حال حاضر نماینده ولی فقیه در استان مرکزی است. دری نجف آبادی نیز خلق و خویی نزدیک به اعتدالگرایان دارد.

شیخِ نور، یار شیخِ اکبر

تحلیلگران زیادی از وی به عنوان تنها گزینه‌ای یاد می‌کنند که می‌تواند با منش اعتدالی خود جای خالی آیت ا... را پر کند. ناطق هر چند در اظهارات خود بر این نکته که عمر سیاسی وی تمام شده اشاره داشته است، ولی هنوز پتانسیل اداره امور را به خوبی دارد. وی از دوره‌های اول تا پنجم نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی بود و در دوره‌های چهارم و پنجم، ریاست مجلس را بر عهده داشت. ناطق بعد از شرکت در انتخابات ریاست جمهوری و پذیرش شکست از رییس دولت اصلاحات، با پیشنهاد اصولگرایان ریاست شورای هماهنگی نیروهای انقلاب اسلامی را بر عهده گرفت. اما مدتی بعد با تغییر نگرش سیاسی به یکی از منتقدان جدی جناح اصولگرا تبدیل شد. با این حال ناطق نوری این روز‌ها توانسته جایگاه خاصی را در میان اصلاح طلبان و اصولگرایان معتدل پیدا کند و پشتوانه اجتماعی خوبی را نیز میان مردم دارد.

مرید هاشمی، مراد اعتدال

همزمان با نزدیک شدن به پایان دوره احکام اعضای مجمع تشخیص، برخی گمانه‌زنی‌ها از حضور روحانی در مجمع و در کسوت ریاست شنیده می‌شد. روحانی که این روز‌ها رییس قوه مجریه است، سابقه پنج دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی را در کارنامه سیاسی خود دارد. روحانی از سال ۱۳۶۸ تا ۱۳۹۲ عضو شورای عالی امنیت ملی بود و نمایندگی رهبری را در این نهاد برعهده داشته است و از سال ۱۳۷۱ تا ۱۳۹۲ رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است.

دیپلمات محافظه‌کار

علی اکبر ولایتی کهنه کار سیاسی ایران که یک بار برای انتخابات ریاست جمهوری شانس خود را آزموده نیز از دیگر گزینه‌های مطرح شده برای ریاست مجمع تشخیص مصلحت نظام است. وزیر خارجه دوران جنگ تحمیلی پس از شکست در انتخابات ۹۲ از سوی اکبر هاشمی رفسنجانی، به عنوان رییس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب شد. ولایتی از اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی نیز به شمار می‌رود و در مجمع تشخیص نیز به سایر اعضا کمک می‌کند.

اسفند مصلحت

رياست مجمع بدون شك وابسته به تركيب آن خواهد بود و بايد منتظر ماند و ديد كه آيا تركيب مجمع تشخيص مصلحت نظام مانند قبل باقي مي‌ماند يا اينكه تغيير و تحولات، شاكله آن را برهم خواهدزد. اسفند امثال بدون آيت‌ا... هاشمي، كمي معادلات را برهم ريخته و گمانه‌زني‌ها براي رياست اين ركن جمهوري اسلامي را با مشكل روبه‌رو كرده است.

قانون