مدلینگ‌های زیرزمینی

 روزنامه قانون نوشت: «قد برای خانم‌ها حداقل ۱۷۰ سانتی‌متر و برای آقایان ۱۸۰ سانتی‌متر است. وزن هم باید مطابق استاندارد جهانی و برابر با وزن مانكن تایید شده باشد. چهره نباید دارای نواقص واضح باشد كه جلب توجه كند. بعد از پایان دوره آموزشی‌ آشنایی‌كامل با قواعد حركت و ژست‌ها، یك آزمون نهایی با حضور داوران گرفته می‌شود كه در صورت تایید فرد توسط داوران به عنوان مدلینگ، موسسه می‌تواند تبلیغ کننده برندهای جدید باشد.» این‌ها تمام شرایط برای مدل شدن است. مدت زیادی از آمدن صنعت مدلینگ به ایران نگذشته بود که برخوردهای مختلف با این صنعت، آن را تبدیل به یک فعالیت زیرزمینی کرد. در شرایطی فعالیت موسسه‌های مدلینگ غیر قانونی اعلام شده بود و این موسسه ها ناگزیر به‌ صورت زیرزمینی اقدام به انتخاب جوانان علاقه‌مند به مدل شدن می‌کردند که آگهی‌های این موسسه‌ها به وفور در سایت‌ها و فضاهای مجازی در دسترس بود؛ آگهی‌هایی كه هم تبلیغ آموزش مد‌لینگ می‌کردند و هم از فرصت نیاز اقتصادی افراد برای داشتن شغل سوءاستفاده کرده و به آنها وعده کار می‌دادند اما ماجرا به همین جا ختم نمی‌شود.

موسسه‌های مدلینگ همچنان فعال‌اند

این روزها به وفور در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، آگهی‌های جذب مدل خانم و آقا به چشم می‌خورد که بدون هیچ نظارتی به جذب و جلب نیروی کار مدلینگ مشغول هستند. آگهی‌هایی که تاریخ انقضای کوتاهی نیز دارند و با وعده‌های مختلف به استخدام مانکن می‌پردازند. در اکثر آگهی‌های جذب مدل، کمتر اثری از شماره تلفن هست و تنها راه ارتباطی، استفاده از آی دی تلگرامی است که در آن درج شده است. حتی آگهی‌هایی که شماره دارند فقط به‌ واسطه تلگرام فرصت برقراری ارتباط داده شده است. با یکی از همین آگهی‌ها تماس برقرار می‌کنم. ویژگی‌هایی که در آگهی درج شده عبارتند از: «خانمی جهت مدل لباس با سایز ۳۸ و قد ۱۶۵، مجرد و خوش‌چهره» با وجود این که مدت زیادی از زمان درج آگهی نگذشته بود اما به سرعت گزینه مورد نیازشان را جذب کرده بودند. برایم عجیب بود که چطور با این همه هشدار و مانور تبلیغاتی که بر روی اعترافات این مدل‌ها شده است، هنوز جوانان مشتاقی هستند که می‌خواهند مدل شوند!

برای او از دوره‌هایی که برای مدل شدن گذرانده‌ام می‌گویم. از دردهایی که این حرفه به عنوان یک صنعت در جامعه کشیده است تا بالاخره برایم از نحوه جذب مدل‌هایشان می‌گوید. آگهی‌دهنده تعریف می‌کند که مغازه‌ای در خیابان جمهوری دارد. هر کدام از فروشگاه‌های لباسی که با مجموعه‌ای که کارش آموزش و جذب مدلینگ است، در ارتباط هستند. فقط یک یا دو نفر را به عنوان مدل می‌توانند معرفی کنند. مرد جوان می‌گوید فقط یک واسطه است و از پرداختی‌های مجموعه به مدل‌ها اطلاعی ندارد؛ تنها چیزی که هست خود او با معرفی هر مدلی که مورد قبول مجموعه قرار گیرد، پولی دریافت می‌کند.

مرد جوان می‌گوید: «مدلینگ‌ها به‌ صورت گروهی کار می‌کنند اما انتخاب مدل‌هايشان به‌ صورت فرد به فرد است. معمولا از فروشگاه‌های لباس می‌خواهند از میان مشتری‌هایشان یا آگهی‌هایی که می‌دهند اگر شخصی را می‌شناسند که با معیارهای مدل شدن تناسب دارد، معرفی کنند.»

او ادامه می‌دهد: «ما بعد از دادن آگهی و انتخاب یک یا دو نفر از میان متقاضیان، آنها را به مجموعه مورد درخواست معرفی می‌کنیم. بعد از آن خودشان با آموزش‌هایی که می‌دهند، چند نفری را انتخاب و در شوهای لباس‌های مارک از آنها استفاده می‌کنند.»

«استخدام مدل خانم حتی مبتدی! استخدام مدل جهت مزون عروس، استخدام مدل خانم برای بازیگری، خانم جهت مدلینگ لباس، هنرجو مدل لباس و...» این‌ها بخشی از ده‌ها آگهی استخدام مانکن در فضای مجازی است که مشتریان پر و پا قرصی هم دارد. جوانان دختر و پسر در پی این آگهی‌ها، هم به دنبال چهره شدن و مشهور شدن و هم راهی برای کسب درآمد چند میلیونی هستند. آگهی‌دهندگان هم وعده‌های رنگارنگی به آنها می‌دهند: «عکستون در اولین هفته بعد از کار روی بیلبورد اتوبان می‌خورد، خوب هم کار کنید درآمد پنج میلیون تومانی برایتان راحت به‌ دست می‌آید.»

این وعده‌ای بود که یکی از آگهی‌دهندگان جذب مدلینگ داد اما نکته قابل تامل در این میان، بی‌توجهی بسیاری از دنبال‌کنندگان این حرفه به شرایط کار در مدلینگ و مخاطرات احتمالی آن است. اگر چه ممکن است مدل شدن درآمد خوبی را برای گروهی از افراد داشته باشد اما هیچکدام از آگهی‌دهندگان جذب مدل از هزینه‌ها و دردسرهای مدلینگ حرفی به میان نمی‌آورند. این که افراد برای مدل شدن و مدل‌ ماندن باید هزینه بسیار کرده و خرج حسابی نیز کنند. مثلا این که فرد مرتب باید ورزش کند، تغذیه و رژیم مناسب داشته باشد. در واقع برای استایل و ظاهرش باید هزینه کند تا همان‌ طوری که هست، حفظ شود. در این سال‌ها با گسترش شبکه‌های مجازی، تبلیغات برای کالاهای متنوع پیشرفت کرده و مردم نیز به خرید آنلاین بیشتر روی آورده‌اند. از این رو برای تبلیغات در فضای مجازی به وجود مدلینگ احساس نیاز و سعی شده از افراد خوش‌چهره و خوش‌هیکل به‌ عنوان مدل استفاده شود. جوان‌ترها هم شناخت بیشتری به این حرفه پیدا کردند و علاقه‌مند شدند. موسسه‌های مدلینگ بعد از آن كه شرایط ثبت‌نام و آموزش خود را به صورت پنهانی اعلام می‌كنند، از بین متقاضیان عده‌ای را كه شرایط لازم را دارند انتخاب می‌كنند و بعد از پایان دوره‌های آموزشی از آنها به عنوان مدل برای تبلیغ لباس، كیف، كفش و آرایش و به طور كلی تمام برندهای مصرفی استفاده می‌كنند.

درد معاش و رویای دیده شدن

آگهی‌های زیرزمینی برای جذب مدل این روزها خود یکی دیگر از آسیب‌های جدی صنعت مدلینگ در کشور شده است. با وجود تمام اقدامات امنیتی و هشدارهایی که داده شده است اما هنوز هم هستند جوانان خوش قد و بالایی که مشتاقانه با پرداخت هزینه‌های بالا مایل هستند در یک مجموعه زیرزمینی فعالیت کنند به امید این که روزی شغل پردرآمدی داشته و بتوانند برای خود اسم و رسمی داشته باشند. نقش تاثیرگذار بدن در موقعیت‌های گوناگون، چه در مردها و چه در زن‌ها منجر به ایجاد پدیده‌های اجتماعی در فضای جامعه می‌شود. گاهی بدن یک موضوع سیاسی می‌شود که آموزش داده شده و نظم‌پذیر می‌شود، شکنجه می‌شود، ناقص یا حتی زندانی می‌شود. گاهی همین بدن در مفهوم زیبایی‌شناختی در اجتماع، لباس بر آن پوشانده شده، عریان می‌شود، نقاشی می‌شود، اصلاح می‌شود یا خالکوبی می‌شود و گاهی بدن در موضوع اقتصادی پرورش داده شده، از آن بهره‌برداری یا بازتولید می‌شود. موقعیتی که برای بدن در این گزارش انتخاب شده است، تلاقی مفهوم اقتصادی با زیبایی شناختی آن در فضای امروز جامعه است.

در فضای سنتی جامعه، نقش بدن در اقتصاد نان‌آوری بود و در اصطلاح «نان بازو خوردن» نشانه توانمندی اقتصادی و منزلت اجتماعی فرد در جامعه بود اما در نگاه مدرن، بدن خود نان‌آور می‌شود. اگر روزگاری بدن به مثابه ماشینی عمل می‌کرد که حاصل دسترنج آن چرخ‌های اقتصاد را می‌چرخاند، در این روزگار بدن با ویژگی زیبایی شناختی و اغواکنندگی‌اش منجر به ایجاد یک اقتصاد می‌شود؛ اقتصادی با عنوان صنعت مدلینگ. در شرایط اقتصادی کشور و در حالی که یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های جوانان داشتن شغل است، فرصت مدلینگ که در مدت زمانی کوتاه و صرفا با استفاده از ابزار بدن می‌توان به درآمدهای آنچنانی دست یافت، هر جوانی را شیفته خود می‌کند. فعالیت در زمینه مدلینگ نه تنها راهی برای تامین معاش و داشتن درآمد میلیونی است، که به نیازی فراتر از آن هم پاسخ می‌دهد و آن حس زیباشناختی انسان و نیاز او به توجه و دیده شدن است. رویای «سوپراستار» و «پولدار شدن» و راه صد ساله را یک شبه رفتن همه دست به دست هم داده تا جوانی که فرصت حضور در مجموعه مدلینگ را دارد، چشم خود را به روی تمام مخاطرات این حرفه و حواشی آن ببندد و جور هر چیزی را بکشد.

از رژیم‌های لاغری سخت گرفته تا پوشیدن هر لباسی و نمایش گذاشتن آن در مقابل چشمان حیرت زده حاضرین، شوهای زیرزمینی‌و... آن چه در این میان از آن غفلت می‌شود، رشد زیرزمینی مدلینگ‌ها در ایران در سایه محدودیت‌های رسمی شدن این فعالیت از سوی دستگاه‌های مختلف است که خود می‌تواند آسیب‌های زیادی را در آینده جامعه رقم زند. شاید اگر دستگاه‌های مسئول با رسمیت شناختن صنعت مدلینگ، زمینه فعالیت قانونی و با نظارت آن را فراهم کنند، نه از سوء‌استفاده‌های احتمالی از هنرجویان خبری خواهد بود و نه از آگهی‌های استخدامی در سالن‌های مدلینگ زیرزمینی!»