کد خبر: ۵۳۰۶۵
تاریخ انتشار: ۱۶ بهمن ۱۳۹۵ - ۱۸:۲۳

'بازرگان' اينگونه نخست‌وزیر شد

نخستین رسانه‌ای که انتخاب بازرگان به عنوان رئیس دولت موقت را پیش‌بینی کرد، اطلاعات بود که ١٦ بهمن در گزارشی نوشت: «آنچه قطعی به نظر می‌رسد، معرفی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر انقلابی است که احتمالا عصر امروز از جانب امام اعلام می‌شود».

به گزارش  «شرق»، اطلاعات خبر از تشکیل جلسه‌ای در اقامتگاه امام با حضور مهندس بازرگان و دکتر سحابی داد؛ خبری که اواخر شب ١٥ بهمن، به اطلاع خبرنگار رسیده بود و برای همین به چاپ آن روز نرسیده بود.

یادمان نرود آن سال‌ها، اطلاعات و کیهان روزنامه‌های عصر بودند. اطلاعات نوشته بود با نزدیکان امام تماس برقرار شده تا از مسائل بحث‌شده در آن جلسه، آگاهی حاصل شود. روزنامه اطلاعات به نقل از یکی از نزدیکان امام که نامش برده نشده بود، نوشت: «گفته شده امام از اعلام اسامی تعیین‌شده برای شرکت در شورای انقلاب کشور خودداری کرده است».

آسوشیتدپرس هم نوشته بود امام قرار بوده در یک مصاحبه مطبوعاتی، عصر امروز (شانزدهم بهمن) اسامی شورا و رئیس دولت را مشخص و اعلام کند؛ چه این مصاحبه انجام شود و چه به تعویق بیفتد از هم‌اکنون مشخص است مهندس بازرگان در دولت انقلاب مهم‌ترین نقش را خواهد داشت.

استناد روزنامه اطلاعات به شخص بازرگان این بود: «رهبر نهضت آزادی بعد از آمدن بختیار، تلاش‌های زیادی برای ایجاد کانال بین امام و دولت و برخی محافل نظامی آغاز کرد و به گفته آگاهان، لحن ملایم امام در مصاحبه مطبوعاتی شنبه صبح، بی‌ارتباط با تلاش‌های بازرگان نبوده است».

اطلاعات نوشته بود: «در محافل نزدیک به نهضت آزادی هم شایع شده چون تشکیل کابینه موقت انقلاب به‌جای دولت فعلی، بدون موافقت ارتش و بختیار نمی‌تواند صورت گیرد، تلاش‌هایی در جریان است که این کابینه به عنوان یک راه‌حل مسالمت‌آمیز برای ایجاد زمینه‌های لازم برای رفراندوم به دولت و ارتش قبولانده شود و تردیدی نیست که مذاکرات جداگانه با بازرگان در ٧٢ ساعت گذشته و با امام و مقامات ارتش و نخست‌وزیر، هنوز به پایان نرسیده است».

گزارشگر اطلاعات از آنجا چنین نتیجه‌ای را گرفته بود که تا آن زمان، نه تغییری در مواضع ارتش حاصل شده بود و نه بختیار؛ تا‌ جایی‌ که بختیار پیش از این به خبرنگار اطلاعات گفته بود برای همکاری احتمالی با افرادی که از سوی امام معرفی می‌شوند، با ترمیم کلی کابینه با این شخصیت‌ها به طور رسمی همکاری می‌کند و این راه‌حل هم از سوی امام رد شده بود.

اطلاعات در ادامه، خبر از ملاقاتی می‌دهد که قرار بوده عصر همان روز بین بختیار و بازرگان صورت بگیرد و آخرین نتایج مذاکرات بازرگان با امام و مشاوران نزدیکش به اطلاع بختیار برسد. پیش‌بینی اطلاعات این بود که احتمالا، بختیار راه‌حل تازه‌ای برای یک توافق ارائه خواهد کرد.

اطلاعات به نقل از پاری ماچ، بازرگان را «چریک پیر» توصیف کرده بود که از ١٦‌ سالگی علیه فاشیسم و استعمار در فراسوی مرزهای وطنش و داخل خاک ایران علیه جبر حاکم، مبارزه کرده بود.

برخلاف نوشته روزنامه اطلاعات، در برخی منابع خبری، تاریخ جلسه‌ای که با حضور اعضای شورای انقلاب اسلامی در اقامتگاه آیت‌الله خمینی در دبستان علوی شماره ۲ برگزار شد و مهدی بازرگان به عنوان نخست‌وزیر دولت موقت تعیین شد، ١٤ بهمن ذکر شده است اما آنچه همه بر آن متفقند، این است که حکم نخست‌وزیری بازرگان در تاریخ ۱۵ بهمن ۱۳۵۷ مصادف با ششم ربیع‌الاول ۱۳۹۹ ابلاغ و در تاریخ ۱۶ بهمن ۱۳۵۷ در آمفی‌تئاتر مدرسه علوی به او اعطا شد.

در مراسم اعطای حکم که با حضور جمع زیادی از خبرنگاران داخلی و خارجی با سخنان امام آغاز شد، امام در بخشی از سخنان خود تأکید کرد انتخاب مهندس بازرگان به پیشنهاد و نظر شورای انقلاب بوده است: «ایشان وزرای خود را تعیین می‌کنند و به ما معرفی می‌کنند تا شورای انقلاب ما که پیشنهادش و نظرش این بود که ایشان رئیس دولت باشد، وزرایشان را بررسی می‌کنند و ان‌شاءالله مسائل به طور سهل و خوبی انجام بگیرد». امام، بختیار را از مخالفت با دولت موقت بر حذر داشت و به او اخطار کرد تا با دولت موقت مخالفتی نکند.

در آن جلسه، یکی از خبرنگاران از امام سؤال کرد: «حضرت آیت‌الله فرموده‌اید کسانی که این دولت را نپذیرند، اطاعت نکنند، تنبه می‌دهم که آنها مجازات سخت خواهند شد. اگر ارتش نپذیرند، چه پیش‌بینی می‌کنید و چه خواهید کرد؟». پاسخ امام این بود: «ارتش چنین عملی را نخواهد کرد و اگر چنان‌چه بکند، اولا از طرف خدا مجازات خواهد شد و ثانیا در مواقع مقتضی، جزایی را که قانون اسلام تعیین کرده است، اجرا می‌کنیم و از حالا هم اگر خدای‌نخواسته چنین کردند، اعلام می‌کنیم».

خبرنگار دیگری سؤال کرد: «حضرت آیت‌الله ... با توجه به تماس نزدیکی که با آقای مهندس بازرگان و ... داشتند و همچنین با آقای بختیار، بختیار چه موضعی در برابر اعلام این جمهوری اسلامی خواهد داشت یا دارد و همچنین چه عکس‌العمل یا موضعی در برابر این امر خواهد داشت یا دارد؟» امام باز پاسخ داد: «اگر هر دو عاقل باشند و علاقه به مملکت داشته باشند، باید مصلح باشند و اگر خائن باشند و بخواهند به مملکت خیانت بکنند، این امرش با خودشان نیست».

سؤال بعدی این بود: «آیا به نظر حضرت‌عالی، قانون اساسی ١٩٠٦ غیرقانونی است یا اینکه این قانون اساسی ١٩٠٦ می‌تواند چارچوبی باشد برای دوره انتقالی؟» باز پاسخ امام این بود: «این قانون غیر از بسیاری از موادش که به زور در او وارد شده است، تا ملت رأی برخلاف نداده است، به قوت خودش باقی است».

پس از پایان سخنان امام، حجت‌الاسلام هاشمی‌رفسنجانی متن فرمان نخست‌وزیری بازرگان را قرائت کرد. در این پیام آمده بود: «بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، جناب‌عالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم».

مهندس بازرگان پس از حمد الهی، از امام و مردم سپاسگزاری کرد و مسئولیت خویش را عظیم‌ترین وظیفه‌ای دانست که در ٧٢ سال عمر مشروطه به کسی داده شده است. پس از سخنان بازرگان، بار دیگر امام رشته سخن را به دست گرفت و از مردم خواستند با انجام تظاهرات، نظر خود را درباره دولت بازرگان اعلام کنند. سپس امام به سه سؤال خبرنگاران درباره موضع‌گیری ارتش و بختیار و قانون اساسی مشروطه پاسخ داد.

از صبح سه‌شنبه، ١٧ بهمن‌ماه، بازرگان به محل کمیته استقبال از امام خمینی نقل‌مکان کرد و تا شب با انتقال وسایل ضروری زندگی از منزل خود به مدرسه علوی عملا در آن دو مکان استقرار یافت.

در حکم نخست‌وزیری بازرگان آمده بود: «بنا به پیشنهاد شورای انقلاب، بر حسب حق شرعی و حق قانونی ناشی از آرای اکثریت قاطع قریب به اتفاق ملت ایران که در اجتماعات عظیم و تظاهرات وسیع و متعدد در سراسر ایران نسبت به رهبری جنبش ابراز شده‌ است و به موجب اعتمادی که به ایمان راسخ شما به مکتب مقدس اسلام و اطلاعی که از سوابقتان در مبارزات اسلامی و ملی دارم، جناب‌عالی را بدون در نظر گرفتن روابط حزبی و بستگی به گروهی خاص، مأمور تشکیل دولت موقت می‌نمایم تا ترتیب اداره امور مملکت و خصوصا انجام رفراندوم و رجوع به آرای عمومی ملت درباره تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی و تشکیل مجلس مؤسسان از منتخبین مردم جهت تصویب قانون اساسی نظام جدید و انتخاب مجلس نمایندگان ملت بر طبق قانون اساسی جدید را بدهید.»

کیهان از اطلاعات در انتشار خبر انتصاب بازرگان به ریاست دولت موقت عقب‌تر بود. ١٤ بهمن به نقل از امام نوشت که دولت را به‌زودی معرفی خواهم کرد. ١٥ بهمن به نقل از بختیار تیتر زد که به آیت‌الله خمینی اجازه تشکیل دولت موقت را نمی‌دهم و ١٦ بهمن باز تیتر زد که امام رئیس دولت موقت را امروز حتما معرفی می‌کند. ١٧ بهمن‌ماه هم تیتر کیهان اعلام برنامه‌های دولت بازرگان بود؛ از‌جمله برگزاری همه‌پرسی درباره تغییر رژیم، انتخابات مجلس مؤسسان و انجام انتخابات مجلس. بازرگان گفته بود که از تهدید و دستگیری نمی‌ترسم و اگر دستگیر شود، ممنون هم خواهد شد؛ چون راحت می‌شود. جمله معروف او که تیتر روزنامه کیهان شده بود، این بود: «کابینه من سایه خیال نیست، خیلی هم جدی است».

کیهان همان روز گمانه‌زنی کرده بود که احتمالا چه کسانی عضو کابینه بازرگان خواهند بود. از علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی، رضا شایان، فریدون جم، ابراهیم یزدی، یدالله سحابی و حسن نزیه به‌عنوان اعضای احتمالی شورای انقلاب نام برده بود. همان روز نوشته شد که بازرگان موقتا از رهبری نهضت کنار خواهد رفت. درباره علت کناره‌گیری بازرگان آمده بود که علت این تصمیم این است که بازرگان نه به علت یک فرد حزبی بلکه به‌عنوان یک فرد سیاسی مستقل کابینه خود را تشکیل خواهد داد تا فرصت رسیدگی به شغل تازه‌اش را داشته باشد. در خبری آمده بود که حزب ملت ایران هم همان روز جلسه‌ای داشته و درباره شرکت فروهر در کابینه بازرگان صحبت شده است.

اطلاعات برای اینکه ثابت کند خبر انتصاب بازرگان را او زودتر از کیهان و بعضا رسانه‌های خارجی منتشر کرده است، ١٧ بهمن‌ماه لازم دید یادآوری کند که: «از بعد از ظهر گذشته که اطلاعات به‌عنوان اولین رسانه گروهی اعلام کرد که بازرگان نخست‌وزیر شده، اجتماعات گوناگونی برپا شده است و با توجه به اینکه مصاحبه امام و مفاد آن اعلام نشده بود اما زمانی که متن مصاحبه از طرف رسانه‌های دیگر جهان اعلام شد، خبر اطلاعات مورد تأیید قرار گرفت».

انتصاب بازرگان به ریاست دولت موقت نشان می‌داد که رایزنی‌ها با بختیار بی‌نتیجه بوده است و طبیعتا باید انتظار واکنش بختیار را داشت. بختیار همان روز گفت که دولت موقت را تا شوخی است، می‌پذیرم. این را روزنامه کیهان بازنشر کرده بود؛ با‌این‌حال جوّ انقلابی به نفع بازرگان بود تا بختیار. اصناف، اتحادیه‌ها و سازمان‌ها و ادارات دولتی یک‌به‌یک در حمایت از بازرگان اعلامیه و بیانیه صادر می‌کردند. دولتی که بختیار مدعی ریاست آن بود، عملا نه تحت مدیریت او بود و نه از او حرف‌شنوی داشت.

همان روزها شهرها محل راهپیمایی و تظاهرات مردم در حمایت از بازرگان بود. اطلاعات ١٧ بهمن تیتر زد «تظاهرات عظیم به پشتیبانی از بازرگان». کیهان هم همان روز نوشت که اطراف اقامتگاه امام همه شعار می‌دادند: «بازرگان، بازرگان، حکومتت مبارک»، «مهندس بازرگان، نخست‌وزیر ایران»، «بازرگان، بازرگان، مجری حکم قرآن»، «سلام بر بازرگان، رهبر آزادگان». کیهان نوشت که گروه‌های زیادی از مردم بعد از اعلام فرمان امام برای بازرگان به سوی محل اقامت او حرکت کردند و هم‌زمان خیابان‌های اطراف بهارستان پیش از ورود بختیار به مجلس بسته شد و یک مأمور از مردم حاضر در میدان بهارستان درخواست کرد که شعار ندهند. کیهان ١٩ بهمن‌ماه هم باز نوشت که میلیون‌ها نفر به بازرگان بله گفتند و عکس‌های راهپیمایی‌های سراسر کشور را هم منتشر کرد.

نکته جالب این بود که همان روزها علی‌اصغر حاج‌سیدجوادی هم به خاطر انتشار مقاله‌ای علیه ارتش در اطلاعات، بازداشت شده بود. روزنامه اطلاعات در صفحه دو خود تظاهرات در حمایت از بازرگان را پوشش داده بود و در صفحه سه هم تظاهرات در اعتراض به دستگیری حاج‌سیدجوادی را.


نظر شما
قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.
* کد کپچا:
captcha

ستاره تیم ملی ازبکستان هم به استقلال پیوست (عکس)

واکنش تاجرنیا به جدایی حسینی از استقلال و ماجرای یک قرارداد جنجالی

سما جهانباز در افغانستان؟/ ادعایی بدون سند از دختر گمشده اصفهانی

پرستو فروهر کارزار شکایت از صدراعظم آلمان را کلید زد

تمدید یک ستاره دیگر با باشگاه پرسپولیس (عکس)

درخواست رضا عاشری، عضو شورای‌ شهر رشت برای ترور پزشکیان!‌ (تصویر)

برخی متهمان به جاسوسی در حال بازجویی هستند

ترامپ تهدید کرد که مسکو و پکن را بمباران می‌کند!

سخنگوی قوه قضائیه: کاظم صدیقی در پرونده فرزند و عروسش تقصیری نداشته است

قاتل استقلال برای هاشمیان پیغام فرستاد+ عکس

محمد بن سلمان: رهبری عربستان مصمم به توسعه روابط با ایران در همه عرصه‌هاست

آقای اژه‌ای! این چه وضعی است که یکی برای سر ترامپ جایزه تعیین می‌کند دیگری با ریزپرنده ناف او را نشانه می‌رود!؟ / کار نماینده ایران در سازمان ملل شده‌ تکذیب چهره های تلویزیون‌

رونمایی رسمی از جدیدترین خرید استقلال (عکس)

راه اندازی کسب و کار جدید و راهکارهای رشد آن

چین: دروغ است! به ایران موشک‌ ندادیم

استایل و چهره بهنوش طباطبایی در یک رویداد هنری (عکس)

با چند منطقه فرازمینی در کشور آشنا شوید (+تصاویر)

آهنگ جدید محسن چاوشی به نام ساعت دیواری (ویدئو)

ساخت ساختمان ۱۰ طبقه در ۲۸ ساعت در چین (ویدئو)

حضور چکامه چمن ماه در اکران «عزیز» پس از بازگشت از ترکیه و شبکه جم (ویدئو)

فراخوان گادپوری تهرانپارس را قفل کرد ! (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 2 - 3 بارسلونا: با گزارش عادل فردوسی پور (ویدئو)

خلاصه بازی آتالانتا 2 - 3 رئال مادرید (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 2 - ملوان 1 : جذاب و سرنوشت ساز! (ویدئو)

خلاصه بازی فولاد 0 - استقلال 2 ؛ سوپرگل جدید از آبی پوشان! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 0 - 1 نساجی؛ شکست در نزدیکی صدر! (ویدئو)

تغییر چهره شگفت انگیز آزاده مهدی زاده ، ژوزفین قهوه تلخ در کنار جواد عزتی (عکس)

خلاصه بازی آرسنال 2 - 0 منچستر یونایتد (ویدئو)

خلاصه بازی نیوکاسل 3 - 3 لیورپول؛ پرگل و دیدنی! (ویدئو)

نوحه دشنه بر لب تشنه - حسین فخری ؛ خنجر بر تار حنجر / مداحی ماندگار (ویدئو)

خلاصه بازی دورتموند 1-1 بایرن مونیخ با گزارش عادل فردوسی پور (فیلم)

خلاصه بازی لاس پالماس 2 - 1 بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 3 - 2 بودا (فیلم)

نماهنگ نحن حزب الله (فیلم)

کنایه احسان علیخانی به نعیمه نظام دوست سوژه شد (ویدئو)

هنرنمایی گلوریا هاردی با ترومپت‌ در «جوکر ۲»! (فیلم)

خلاصه بازی الریان 1 - پرسپولیس 1 (فیلم)

خلاصه بازی النصر 3 - 1 الغرافه: رونالدو دبل کرد (فیلم)

خلاصه بازی ساوتهمپتون ۲ - ۳ لیورپول ؛ یکه و تنها در صدر جدول! (ویدئو)

خلاصه بازی زیبای سلتاویگو 2 - 2 بارسلونا (فیلم)

خلاصه بازی منچستر سیتی 0 - 4 تاتنهام؛ جذاب! (فیلم)

خلاصه بازی اینتر میلان 5 - هلاس ورونا 0 ؛ تورام دبل کرد (فیلم)

تغییر چهره بازیگر «عشق ممنوع» و «فاطماگل» 14 سال بعد 14 سال در 40 سالگی (عکس)

فیلمی عجیب از گربه ماهیِ رزه دار درحالِ صحرانوردی در جستجوی آب! (ویدئو)

خلاصه بازی پرسپولیس 3 - مس سونگون 0 (فیلم) - 1 آذر

آهنگ نگرانتم ، میثم ابراهیمی (موزیک ویدئو) + متن شعر ترانه

خلاصه بازی ایران 3 - قرقیزستان 2 ؛ گل های طارمی، حردانی و آزمون (فیلم)

گوسفند عاشق نوشیدن چای را ببینید! (ویدئو)

ماهی روز قیامت برای دومین بار دیده شد (عکس)

آهنگ ای دریغا - محسن چاوشی (موزیک ویدئو)

خاطره خنده دار مونا کرمی در شام ایرانی از تبلیغات ماهواره‌ای (ویدئو)

حمله یک قلاده خرس به خودروها در جاده چالوس (ویدئو)

مداحی دهه فاطمیه عبدالرضا هلالی؛ ناحلة الجسم یعنی؟! (ویدئو)

خلاصه بازی رئال سوسیداد ۱-۰ بارسلونا (ویدئو)

خلاصه بازی چلسی 1- 1 آرسنال (ویدئو)

خلاصه بازی و گلهای رئال مادرید 4 - 0 اوساسونا (ویدئو)

مسابقه امیر علی اکبری، فایتر ایرانی مقابل مارکوس آلمِیدا، اسطوره برزیلی در MMA (ویدئو)

خلاصه بازی منچستر یونایتد 2 - 0 پائوک (ویدئو)

خلاصه بازی و گل های بارسلونا ۵ - ستاره سرخ بلگراد ۲ (ویدئو)

تصویری از شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب الله لبنان در حرم امام رضا (عکس)

خلاصه بازی رئال مادرید ۰ - بارسلونا ۴ (ویدئو) / طوفان در لالیگا

تیپ پائیزی و چهره شاد شبنم قربانی در 35 سالگی (عکس)

تصاویر پربازدید از بازیگر زن ترک و حجابش در ایران (عکس)

استقبال دختران روس از پزشکیان (عکس)

تصویر شگفت انگیز از فرود هواپیما در بیروت در میانه آتش حملات اسرائیل (عکس)

تغییر چهره آناهیتا درگاهی پس از جدایی (عکس)

حزب الله با پهپاد خانه نتانیاهو را هدف قرار داد (+عکس و ویدئو)

دوقلوهای جدید جایگزین سارا و نیکا در پایتخت شدند (عکس)

بنر اعتراضی جالب هواداران استقلال جلوی درب دفتر هلدینگ (عکس)

قاب بامزه و خوش آب و رنگ از بهنوش طباطبایی (عکس)

تغییر چهره قابل توجه پریناز ایزدیار در 38 سالگی (عکس)

تصویر پربیننده از زنان آتش نشان در تهران (عکس)

تیپ جالب المیرا دهقانی در پشت صحنه یک نمایش (عکس)

استایل و آرایش متفاوت هدی زین العابدین وایرال شد (عکس)

چهره جذاب بهنوش طباطبایی در ۴۳ سالگی (عکس)

واکنش پسر ناصرملک مطیعی به حمله کیهان؛ «دل تاریکتان پر از کینه است» (عکس)

فیگورهای زیبای انفرادی هادی چوپان در فینال مسترالمپیا ۲۰۲۴ (گزارش تصویری)

عینک عجیب و ۲۱۰ میلیون تومانی علی صادقی در جوکر سوژه شد (عکس)

لوگوی عجیب روی لباس پیشکسوت جنجالی؛ هم استقلال هم پرسپولیس ! (عکس)

تصاویر مسابقه مقدماتی هادی چوپان در مستر المپیا ۲۰۲۴ و نتیجه آن (عکس)

تصویر جذاب سحر دولتشاهی در روز تولدش (عکس)

رونمایی شهرزاد کمال‌زاده از استایل جذاب و جدیدش (عکس)

شوک به استقلال: ستاره با هواداران خداحافظی کرد (تصویر)

حذف تصویر رئیسی از اتاق وزیر خبرساز شد (عکس)

عاشقانه حدیثه تهرانی برای همسرش (عکس)

استایل متفاوت لیلا بلوکات در پشت صحنه تئاتر (عکس)

تیپ و چهره تازه ندا قاسمی، «شیرین سریال نون خ» (عکس)

سلفی بدون آرایش نجمه جودکی، مجری سابق صداوسیما (عکس)

تیپ و چهره متفاوت المیرا دهقانی روی صحنه تئاتر (تصاویر)

تیپ و چهره پاییزی نازنین بیاتی در ۳۴ سالگی (عکس)

پرطرفدارترین

درخواست رضا عاشری، عضو شورای‌ شهر رشت برای ترور پزشکیان!‌ (تصویر)

واکنش ظریف به نامزد شدن ترامپ برای جایزه صلح نوبل از سوی نتانیاهو

کمپین بحران‌ساز و ضدمردمیِ جدید تندروها

مهاجم کامرونی پیشنهادی سیدورف برای استقلال فردا به تهران می آید

آیا روسوفیل های داخلی از همراهی نکردن روسیه با ایران در جریان حمله اسرائیل عبرت گرفتند؟/ چرا چین کمکی نکرد؟

آذر منصوری: محدود کردن نفوذ به اتباع بیگانه، پاک کردن صورت مسئله نفوذ در ایران است