"ناگفته هاى مهم فاجعه پلاسكو"

محمد حقانی گفت: تهران فاقد زیر ساخت‌های ایمنی است. همچنین در حادثه پلاسکو به جای مدیریت‌ بحران، بحران مدیریت وجود داشت.

به گزارش نوانديش از ايلنا محمد حقانی در نشست آینده تهران در آیینه پلاسکو، ناگفته‌ها از پلاسکو که به همت حزب جوانان ایران اسلامی برگزار شد با بیان اینکه آنچه می‌گویم نظرات شخصی من است و نگاه سیاسی و جناحی نیست، گفت: شهر معنایی دارد و باید شاخص‌ها و معیارهایی وجود داشته باشد که به یک نقطه عنوان شهر اطلاق شود مانند آن که جمعیت شهر پیش از روستا است و کارهای تجاری صنعتی و به ویژه خدماتی در ان بیشتر صورت می گیرد.

وی با اشاره به اینکه براساس آمار مرکز آمار ایران ظرفیت زیست‌محیطی تهران در سال 76 و تعبیر دیگر در سال 82 تمام شد، ادامه داد: آبادانی در جایی ایجاد می‌شود که آب باشد اما اکنون در تهران نه هوای پاک و نه زمین پاک و نه باغ و باغچه داریم و تهران ظرفیت‌های خود را از دست داده و چنانکه مرکز آمار ایران اعلام کرده تهران تبدیل به سیاه‌چاله شده و در آینده این سیاه چاله تهران را خواهد گرفت.

حقانی با بیان اینکه آنچه در پلاسکو رخ داد تنها نوک کوه‌یخ بود که از آب بیرون آمد، اظهار کرد: در حال حاضر بیش از 2 هزار نقطه همچون پلاسکو وجود دارد و دو میلیون علمک گاز که حادثه‌ای رخ دهد هر یک از آنها آثار نامطلوب به جای خواهد گذاشت. همچنین 500 شهرک صنعتی فاقد زیرساخت ایمنی در پایتخت وجود دارد.

رییس کمیته محیط زیست شورای‌شهر تهران با اشاره به اینکه با فاجعه پلاسکو متوجه شدیم که شهر ما زیر ساخت ایمنی ندارد به بازدید خود از بازار تهران اشاره کرد و گفت: یک حادثه در بازار فاجعه بارتر از پلاسکو خواهد بود، همچنین ساختمان‌های بلندمرتبه ما در کوچه‌هایی با ارزش 6 یا 8 متر هر یک نقطه بحران است و مدیریت بحران در تهران با ساخت سوله بحران حل نمی‌شود چنانکه با وقوع زلزله در این شهر در بزرگراه‌های تهران پیاده هم نمی‌توان راه رفت چه برسد به اینکه ماشین‌های امداد حرکت کند.

وی خاطرنشان کرد: هیچ اقدام توسعه‌ای مبتنی بر طرح جامع و تفصیلی مصوبه شورای‌شهر انجام نگرفته و ایراد بزرگ ما در مدیریت تهران آن است که قانون‌گریز هستیم  و قانون را دنبال خود می‌کشیم.

حقانی با تاکید بر اینکه پلاسکو در آتش بی‌خردی سوخت عنوان کرد: چه کسی پاسخگوی شهروندانی است که از دست رفته‌اند؟ چه کسی جواب از دست رفتن 16 نفر از بهترین نیروهای آتش‌نشانی ما را خواهد داد؟ آیا کسی آنقدر احساس مسوولیت کرده که عذرخواهی کند؟ دستگاه قضایی حتما قضاوت خواهد کرد که مقصر چه کسی است.

عضو شورای‌شهر با یادآوری اینکه در صحن شورا پذیرفتم که مقصر این حادثه شورای‌شهر است، تصریح کرد: دلیل من آن است که معمولا دستگاه اجرایی از وزارت می‌گریزد اما دستگاه نظارت نباید وظیفه قانونی خود را فراموش کند. حالا ما چه جوابی برای خانواده آتش‌نشانان داریم؟!

وی اضافه کرد: اگر چنین فاجعه‌ای در بازار تهران رخ دهد هیچ راه گریزی وجود ندارد و با توجه به جمعیت بازار و سد معبرهایی که در معابر باریک این بازار وجود دارد و با توجه به وضعیت اسفناک لوازم الکتریکی، لوازم حرارتی و سیم‌های برق در هم تنیده بازار که از سقف آویزان هستند با فاجعه بزرگی روبرو خواهیم شد.

حقانی با اشاره به حوادث قبل از آتش‌سوزی در پلاسکو گفت: براساس سخنان صاحب اولین مغازه‌ای که آتش گرفت، ساعت 8 صبح یک جرقه از کنتور این مغازه بر اجناس آن می‌افتد و آتش آغاز می‌شود؛ این در حالی است که کپسول‌های آتش‌نشانی کار نمی‌کنند و شیر آتش‌نشانی نیز که 54 سال پیش تعبیه شده و باید توسط آتش‌نشانی کنترل و به روزرسانی می‌شده آب نداشته است.

وی ادامه داد: اولین ایستگاه آتش‌نشانی برای شناسایی به محل حادثه می‌آید و از سایر ایستگاه‌های آتش‌نشانی پس از بررسی اوضاع طلب کمک می‌کند و پس از مدتی اعلام می‌شود حریق تحت کنترل است اما آتش از طریق رایزرها و سقف‌های کاذب دوبار در طبقات بالایی آغاز می‌شود.

حقانی با اشاره به اینکه این ساختمان لوله‌کشی گاز نداشته و برای گرما از کپسول گاز استفاده می‌کردند، بیان کرد: اگر پیش از این حادثه بنیاد مستضعفان به عنوان مالک ساختمان را لوله‌کشی کرده زمان حادثه شیر اصلی گاز را می‌بستند و بسیاری از حوادث رخ نمی‌داد. آیا وظیفه بنیاد تنها گرفتن کرایه از مستاجران بود؟ آیا روابط موجر و مستاجر که مقرر می‌کند انجام هزینه‌های اساسی برعهده مالک است رعایت نشده بود؟

عضو کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای‌شهر تهران در ادامه با بیان اینکه در ماده 55 قانون شهرداری مقرر شده که اتخاذ تدابیر موثر و اقدامات لازم برای حفظ شهر از خطر سیل و حریق بر عهده شهرداری است و در کمتر قانونی به شهرداری اجازه داده شده که رأسا و بدون اجازه از محاکم قضایی اقدام کند، گفت: این سوال پرسیده شده که آیا ما باید پلاسکو را تعطیل می‌کردیم؛ پاسخ آن است که خیر؛ شهرداری باید براساس قانون به آنها اخطار می‌داده و مهلتی را برای ایمن‌سازی مشخص می‌کرده و بعد وارد عمل می شده است. قانون دست شهرداری را در این موارد بسیار باز گذاشته است.

حقانی تصریح کرد: مردم از شعار دادن خسته شده‌اند و می‌خواهند عمل به شعارها را رویت کنند اما به نظر می‌رسد مسوولان جای خود را با مردم عوض کردند و جای آن‌که مسوولان در خدمت مردم باشند، مردم در خدمت مسوولان هستند. البته این مساله شامل همه مسوولان و همه مردم نمی‌شود.

وی خاطرنشان کرد: ما وظایف ذاتی خود را فراموش کرده‌ایم و به حاشیه‌ها می‌پردازیم. نزدیک 20 سال است که مدیریت واحد شهری در برنامه‌های دولت تعریف شده اما ما هنوز به آن عمل نکرده‌ایم این در حالی است که شهر باید به صورت یکپارچه رهبری شود و نمی‌توان موضعی و مقطعی عمل کرد.

رییس  کمیته محیط زیست شورای‌شهر تهران با اشاره به صحنه فرماندهی حادثه پلاسکو گفت: وقتی چنین فاجعه‌ای رخ می‌دهد مدیرعامل سازمان که باید فردی کار آزموده و متخصص باشد باید شخصا فرماندهی عملیات را برعهده می‌گرفت این درحالی است که ابتدای کار به جای مدیریت بحران، بحران مدیریت وجود داشته و هر کس از گوشه‌ای دستور می‌داده است.

وی بیان کرد: در حوادثی مانند پلاسکو وقتی فرمانده عملیات آتش‌نشانی مشاهده می‌کند بیش از 50 تا 60 دقیقه آتش مهار نشده باید دستور تخلیه نیروها را صادر کند زیرا آهن در دمای 600 درجه 50 درصد ظرفیت مقاومت خود را از دست می‌دهد؛ از طرف دیگر برای اطفاء‌حریق این ساختمان بدون حساب و کتاب آب روی آن ریختند که باعث سنگین شدن پارچه‌ها شد و ساختمان درون خود فرو ریخت و به اطراف نریخت. معمولا در چنین مواردی ساختمان را تخلیه کرده و عملیات را از بیرون ساختمان ادامه می‌دهند.

حقانی خاطرنشان کرد: همچنین این نیروها دارای بی‌سیم و جی پی اس نبودند که این مسایل قابل بحث است.

عضو شورای‌شهر در پاسخ به این سوال که کاربست اجرایی نشست‌هایی که درباره پلاسکو برگزار شد چه بود؟ گفت: ما شهر نا ایمن داریم و من نمی‌توانم جای اعضای دیگر شورای‌شهر صحبت کنم اما در صحن شورای‌شهر نیز گفتم که مقصر شورای‌شهر است  و وقتی می‌گوییم چرا 4 میلیارد تومان برای دوربین می‌دهید و آن را برای مترو هزینه نمی‌کنید تا آلودگی هوای کاهش یابد رأی نمی‌آورد، لذا تا مردم را قابل مدیریت ندانیم تا وقتی مردم احساس مسوولیت نکرده و به صحنه نیایند این قضایا وجود خواهد داشت و کاربستی نخواهیم داشت. ما در شورای چهارم تنها توانستیم حس مطالعه‌گری را در برخی ایجاد کنیم.

وی درباره بازار تهران گفت: بازار تهران هویت شهر است اما این هویت نیاز به بازسازی دارد و در سایر شهرها نیز بازارها را بازسازی کردند اما در تهران تنها بخش کوچکی بازسازی شد که سیمان‌های آن هنوز وسط راه است.

حقانی خاطرنشان کرد: در بازار شیرهای آب آتش‌نشانی کار نمی‌کند و کپسول‌های اطفاء‌حریق نیز یا خالی هستند یا تاریخ گذشته؛ این در حالی است که براساس قوانین شهرداری‌تهران باید طرح موضعی بازار را ارایه دهد، در حالی‌که تا امروز این کار انجام نشده است.

رییس کمیته محیط زیست شورای‌شهر با تاکید بر اینکه بازار تهران 112 هکتار بوده و بیش از 60 هزار واحد تجاری و فروشگاهی دارد، گفت: ضروری است سازمان میراث‌فرهنگی با محوریت شهرداری جلساتی را با اتحادیه‌های مختلف بازار بگذارد تا از فاجعه پیشگیری شود و در این راه نیز شهرداری نیاز به هزینه ندارد.

در ادامه این جلسه محسن سرخو با بیان اینکه ما هرگز فضای شورای‌شهر را سیاسی نکردیم و به صورت تخصصی عمل کردیم، گفت: هر بار که به شهردار انتقاد کردیم، گفتند سیاسی است و همه باید سکوت کنند تا بگویند موضوع سیاسی نیست.

وی ادامه داد: ما هر کمیته و گروهی که تشکیل دادیم و پیشنهاد دهنده بودیم افرادی از جناح دیگر را هم پیشنهاد دادیم اما جناح مقابل اعضای همه کمیسیون‌ها را از میان خود انتخاب کردند به جز تعدادی از کمیسیون‌ها که به دلیل تخصص‌هایمان به اجبار در آنها تحمیل شدیم.

عضو شورای‌شهر تهران در پاسخ به این سوال که علت رفتن شهردار تهران به قم در آستانه انتخابات و دیدار با مراجع این شهر در روز حادثه پلاسکو چه بود، اظهار کرد: براساس قانون شهردار در صورت خروج از شهر باید مراتب را به شورای‌شهر اعلام و جانشین خود را معرفی کند، این درحالی است که روز حادثه ما از این موضوع بی‌خبر بودیم و جانشینی نیز به ما معرفی نشده بود.

سرخو درباره انتصاب مدیرعامل آتش‌نشانی نیز گفت: انتصابات شهرداری به شورا اطلاع داده نمی‌شود و هیچ قانونی نیز در این‌باره وجود ندارد. چند بار هم این موضوع ضابطه‌مند کردن انتصابات شهرداری در شورا مطرح شد که اکثریت اعضا به آن رأی ندادند.

رییس کمیته حمل ونقل شورای شهر خاطرنشان کرد حتی کارنامه افرادی که در پست‌هایی مانند شهرداری مناطق یا معاونت‌ها منتسب می‌شوند در اختیار اعضای شورای‌شهر قرار نمی‌گیرد.

وی درباره تخصیص 170 میلیونی یک عضو شورای‌شهر از شهرداری برای خرید ملک گفت: ما تمام تلاش خود را برای اطلاع‌رسانی انجام داده‌ایم اما کار ما نظارت است و هیچ رسانه‌ای در اختیار اعضای شورا قرار ندارد، این درحالی است که ارگان شهرداری روزنامه همشهری را در اختیار دارد که گاهی اخبار شورا را چنان منعکس می‌کند که گویی برخی از ما در جلسه حضور نداشته‌ایم؛ حال آن‌که حضوری فعال داشته‌ایم.

عضو شورای‌شهر با اشاره به جلسه‌ای که برای ارایه توضیحات توسط شهردار درباره فاجعه پلاسکو برگزار شد، گفت: مطالبی که ما مطرح کردیم در هیچ‌یک از رسانه‌های رسمی کشور منتشر نشد و این موضوع که ما اعلام کردیم ساختمان دارای اسکلت‌فولادی که دچار حریق می‌شود تنها 60 دقیقه مقاومت دارد و پس از آن باید تخلیه شود اعلام نشد.

وی ادامه داد: ما در رسانه‌ها دیدیم هر روز یکی از مسوولان شهرداری به صحنه آمده و برای عملیات امداد و نجات اظهارنظر می‌کرد که من در یکی از جلسات از شهردار تهران پرسیدم طبق آموزشی که درباره آتش‌نشانی دیده‌اید حق ندارید در این حوزه تخصصی نظر بدهید.

رییس کمیته حمل ونقل شورای شهر تهران با یادآوری اینکه پس از حادثه جمهوری چند مصوبه با قید فوریت در شورای‌شهر به تصویب رسید، عنوان کرد: مصوبه 2065 مربوط به سال 94 شهرداری را مکلف به تعمیر تجهیزات آتش‌نشانی از جمله یگان‌هوایی، خودروهای پشتیبانی عملیاتی، ارتقاء تجهیزات‌عملیاتی و مخابراتی و هوشمندسازی سامانه‌های ستاد فرماندهی و... در دست و در مصوبه سال 95 نیز شهرداری مکلف شده ساختمان‌های خطرناک را با رعایت استانداردهای اعلامی در شورا مشخص کند که تاکنون اقدامی نکرده‌اند.

وی افزود: همچنین سال 94 شورا مصوب کرده که تعداد کارکنان آتش‌نشانی افزایش یابد و این برخلاف مقررات ما درباره پرسنل سایر سازمان‌ها است که محدودیت استخدام را اعلام کرده‌ایم.

عضو شورای‌شهر با تاکید بر ضرروت استفاده از ناوگان هوایی برای اطفای حریق در ساختمان پلاسکو گفت: از آنجایی که این ساختمان از ساختمان‌های اطراف بلندتر بود از مصادیق بارز اطفای حریق از طریق بالگردهای آتش‌نشانی بود که این بالگردها باید توسط شهرداری تامین شده و برای نگهداری در اختیار هلال‌احمر یا نیروی انتظامی قرار می‌گرفت.

وی خاطرنشان کرد: اگر ناوگان هوایی داشتیم زمانی که حریق به طبقه یازدهم می‌رسید و شلنگ آتش‌نشانی تنها تا طبقه دهم توانایی اطفاء داشت، شاهد این فاجعه نبودیم. همچنین اگر این حادثه در ساعات شلوغی اتفاق می‌افتد با توجه به شرایط راه‌پله‌ها و شرایط ساختمان تنها راه تخلیه این ساختمان استفاده از بالگرد آتش‌نشانی بود که تنها شاهد سبدهایی هستند که 40 نفر در آن جای می‌گیرند.

سرخو با بیان اینکه قیمت این بالگردها 10 تا 12 میلیارد تومان است و شهرداری به راحتی می‌توانست سه دستگاه از آنها را خریداری کند، تصریح کرد: تا زمانی که این اقدام صورت نگیرد نمی‌توانیم به ساکنان ساختمان‌های بلندمرتبه شهر اطمینان دهیم که در صورت بروز حادثه فریادرسی خواهند داشت.

وی متذکر شد: سال 92 که حادثه خیابان جمهوری رخ داد نردبان آتش‌نشانی برای این ساختمان 5 طبقه کار نمی‌کرد و دو سوم آب‌های شلنگ آتش‌نشانی به اطراف می‌ریخت؛ آن زمان رییس وقت آتش‌نشانی می‌گفت دانش فنی و تجهیزات ما در خاورمیانه اول است، این در حالی است که ما پس از بررسی مشاهده کردیم دو سال است ارتباط سازمان آتش‌نشانی با شرکت‌های تعمیر کننده تجهیزات آتش‌نشانی قطع شده و حتی این شرکت‌ها با سازمان درباره نیاز تجهیزات به تعمیر اخطار داده‌اند و آتش‌نشانی در پاسخ گفته که ما به شما نیاز نداریم!

سرخو افزود: ما پس از حریق در پلاسکو پرسیدیم که تجهیزاتی که ما مصوب کرده‌ایم کجاست و چرا تکالیف خود را در این‌باره انجام نداده‌اید؟ آن‌وقت معاون عملیاتی آتش‌نشانی به ما می‌گویند سیستم مخابراتی ما آنالوگ است و به همین علت نمی‌توان به هر آتش‌نشان بی‌سیم بدهیم. حال سوال این است که چرا سیستم‌ها را دیجیتال نکرده‌اند.

رییس کمیته حمل ونقل شورای‌شهر گفت: وقتی سر صحنه آوار پلاسکو حاضر شدم دیدم تعدادی از آتش‌نشانی که در حال آواربرداری میان آن دودهای سمی بودند ماسک فیلتردار دارند و برخی از ماسک‌های معمولی استفاده می‌کنند و وقتی از مسوول عملیات در این‌باره سوال کردم گفت آنها که ماسک دارای فیلتر دارند استخدام رسمی هستند و آنهایی که ماسک معمولی دارند قراردادی‌اند؛ حال سوال این است سازمان آتش‌نشانی که از حداقل تجهیزات همچون ماسک فیلتردار برخوردار نیست چگونه می‌گوید ما بهترین تجهیزات را داریم.

عضو شورای‌شهر درباره لزوم متخصص بودن اعضای شورای‌شهر آینده و لزوم داشتن مدارج بالای علمی گفت: خوب است که برنامه دوم شهرداری را مطالعه کنید زیرا شورای‌شهر آینده باید بتواند سازوکار مناسبی را برای اجرای برنامه پنجم دوم فراهم کرده و مقدمات تدوین برنامه سوم را که از سال 98 آغاز می‌شود با برش‌های سالانه و در راستای اهدافی که تا سال 1404 در حوزه‌های مختلف وجود دارد فراهم کرده و نظارت دقیق‌تری اعمال کند.

وی با تاکید بر اینکه تخصصی بودن لزوما به معنای آکادمیک بودن نیست هر چند که این موضوع نیز لازم است، ادامه داد: اعضای شورای‌شهر ضمن داشتن تخصص باید سابقه فعالیت اجرایی داشته باشند. بودجه و حسابرسی سالانه را بشناسند زیرا در غیر این‌صورت نمی‌توانند به وظایف خود عمل کنند و نظرات دقیق و کارشناسی بدهند و حتی در صورت لزوم باید دوره‌های لازم را طی کنند.

سرخو خاطرنشان کرد: اینکه عضویت در شورا شغل محسوب نمی‌شود به مفهوم بی‌تفاوتی نیست و یک عضو شورای‌شهر لازم است حتی روزهای تعطیل خود را صرف این کار کند.

در پایان حقانی در پاسخ به این سوال که می‌گویند 300 نفر در پلاسکو شب‌کار بودند، گفت: من چنین چیزی نشنیده‌ام.