بی طرفی فعالانه: راهبرد کارآمد در برابر بحران شورای همکاری خلیج فارس

نوانديش- اكبر مختارى: سیاست خارجی بعنوان مجموعه اصول و اهداف برنامه ریزی شده در محیط بین الملل و در جهت بیشینه سازی منافع ملی با اهداف بلندمدت و میان مدت شکل میگیرد لیکن گاهی برخی حوادث سبب ساز ضربه به سیاست خارجی کشور میگردند و اقدامات منطقی و امنیت ساز بلندمدت دولتمردان را با چالش و هزینه بسیار روبرو میسازند.

قطع روابط عربستان و هم پیمانان عربی و غیرعربی اش با دولت قطر درحالی شکل میگیرد که روابط دیپلماتیک ایران و عربستان بر اثر حمله به سفارت این کشور پس از حادثه منا و اعدام شيخ نمر بطور کامل قطع گردیده است.درحالیکه افتراق میان دول عضو شورای همکاری خلیج فارس پس از کودتای السیسی علیه دولت قانونی مرسی در مصر افزایش یافت و دولت قطر از این کودتا برخلاف دولت سعودی حمایت نکردو در مورد برجام نیز قطر برخلاف دولت سعودی موضع نسبتا مثبتی اتخاذ کرد،

حمله به سفارت عربستان نه تنها برای مدتی فضا را برای کاهش فاصله میان دول عربی مساعد ساخت بلکه زمینه ساز افزایش فشار برایران بخصوص با ریاست جمهوری ترامپ در آمریکا علیه ایران گردید.درک مولفه های قدرت وتجارب تاریخی نشان میدهد که دو رهبر اصلی ومتنفذ جهان اسلام در شرایط فعلی جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی میباشند.

اگرچه تعارض منافع قطر با عربستان و بحرین و امارات میتواند سبب تضعیف اتحاد عربی علیه ایران گردد لیکن توجه به واقعیات ژئوپلیتیکی و هویتی به ما یاداور میسازد که عدم روابط قطر و دیگر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس نمی تواند برای یک بازه زمانی طولانی مدت دوام آورد. همچنین عواملی چون حضور سالانه حجاج ایرانی در عربستان، توان نظامی بیشتر،دارابودن عمق استراتژیک ،اتحاد استراتژیک با ایالات متحده،نفوذ بیشترعربستان در میان کشورهای عربی-اسلامی نسب به قطر، به ما یاد آور میسازد که در تنش پیش آمده میان قطر و کشورهای عربی دیگر به رهبری عربستان در عین بهره گیری از فرصت های سیاسی و اقتصادی پیش آمده، بطور کامل جانب قطر را نگیریم چراکه از یکسو با برگشت پذیری ارتباط دوباره از طریق دولت فعلی یا دولت احتمالی جایگزین باید هزینه سیاسی بیشتری پرداخت کنیم و از سوی دیگر حمایت یکطرفه از قطر میتواند نوک پیکان تهاجم و تنش افروزی عربستان و هم پیمانانش را بسمت ایران نشانه رود و سبب هزینه سازی منطقه ای برای ایران گردد.

درنهایت نگارنده ضمن توجه به اشتباه حمله به سفارت عربستان در ایران که سبب قطع روابط ایران وعربستان گردید براین باورست که بی طرفی فعالانه و منطقی میتواند بهترین گزینه در برابر بحران پیش رو باشد.

* مدرس مدعو علوم سیاسی

گزارش خطا