ایران :بازیچه یا بازیگردان اختلافات اعراب

دکتر عباس خلجی

1. امروز مهترین خبر سیاسی منطقه و جهان بروز تنش سیاسی در روابط کشورهای عربی با قطر بود که باعث قطع روابط سیاسی آنها با قطر شد و به تحریم سیاسی و اقتصادی و اخراج این کشور از ائتلاف عربی به رهبری عربستان انجامید.

2. این واقعه غیرمنتظره باعث شد که برخی از ناظران سیاست خارجی و تحلیلگران سیاسی به این نتیجه برسند که گویا فرصتی طلایی برای ایران فراهم شده است تا با استفاده از این فرصت مناسب و حمایت از قطر در ائتلاف رقبای منطقه ای خویش شکاف اندازد.

3. واقعیت آن است که ایران رقبای جهانی مهم و دشمنان منطقه ای با عزمی دارد که به کمتر از تضعیف و مهار ایران رضایت نمی دهند. از دیدگاه آنان پیامدهای غیرقابل مهار انقلاب اسلامی ایران و توسعه طلبی روزافزون جمهوری اسلامی ایران امنیت و منافع ملی کشورهای محافظه کار منطقه خاورمیانه را تهدید می کند.

4. بنابراین، در خلال چهار دهه گذشته همه اتحادهای جهانی و جبهه بندی های منطقه ای و یارگیری ها و ائتلاف های سیاسی و آرایش نظامی رقبای ایران در منطقه خاورمیانه در چارچوب همین بزرگنمایی خطر ایران صورت گرفته است.

5. بدین ترتیب، همواره ایران در کانون اصلی صف آرایی سیاسی و آرایش قوای منطقه ای بوده است. به گونه ای که گفتمان ایران هراسی به محور اصلی روابط سیاسی و تعامل دیپلماتیک و اتحادهای اقتصادی در منطقه خاورمیانه تبدیل شده است. در واقع، شورای همکاری خلیج فارس با هدف راهبردی مقابله با ایران تشکیل گردید و همواره سیاست های ضد ایرانی در کانون تصمیم سازی و تصمیم گیری و سیاست گذاری آن قرار داشته است.

6. با این حال، به نظر نمی رسد که اختلاف کنونی عربستان و قطر از عمق راهبردی چندانی برخوردار باشد. این تنش و اختلاف از فزون طلبی عربستان به مثابه برادر بزرگ اعراب ناشی می شود و احتمالاً از راه های گوناگونی چون میانجیگری آمریکا یا شیخویت برخی دیگر از سران عرب حل و فصل خواهد شد.

7. قطر نیز از فضاي بازي و قدرت مانور زيادی برای مقابله با عربستان برخوردار نیست و ظرف مدت کوتاهی از مواضع خود عقب نشینی نموده و با برادر بزرگ خویش مصالحه خواهد کرد و برای حل و فصل مسایل و اختلافات خود امتيازات زيادي به عربستان و موتلفین منطقه ای و فرامنطقه ای آن خواهد داد.

8. احتمال بروز تحولات سیاسی مانند کودتای خانوادگی و جا به جایی مقامات عالی رتبه و مسئولین سیاسی قطر برای حل مساله با کشورهای عربی وجود دارد. امری که در سنت تاریخی کوتاه و رویه سیاسی کشور قطر مسبوق به سابقه است.

9. دامن رهبران سیاسی قطر در حمایت از تروریسم و تقویت گروه های تروریستی چون طالبان و داعش چنان سیاه و آلوده است که بوی مشمئز کننده آن مشام هر ناظری را آزار می دهد. پشتیبانی مالی و لجستیک آشکار قطر از گروه های تروریستی و افراطی در عراق و سوریه و ... از سویی و دشمنی با تشیع و آرمان های انقلاب اسلامی و منافع ملی ایران از سوی دیگر باعث گسترش روزافزون تنش های منطقه ای و فرامنطقه ای شده است.

10. این رویکرد توسعه طلبانه قطر ناشی از انباشت دلارهای بادآورده نفتی و ثروت بی پایان گازی این کشور تازه به دوران رسیده است که مانند رهبران خام و بی تجربه عربستان تصور می کنند هر چیزی را با پول می توان خرید.

11. اختلاف عربستان و قطر ربطی به ایران ندارد و ناشی از اختلافات مرزی کهنه و ریشه های طایفه ای متفاوت سران دو کشور است که اینک به گونه دیگری سر باز نموده است. بنابراین ایران نمی تواند خود را درگیر پرونده سیاه و پر ماجرای قطر نماید و اعتبار تاریخی خویش را به پای هوس های کودکانه و رویکرد ماجراجویانه سران قطر و عربستان هزینه کند. البته این رویکرد بی طرفانه به معنای آن نیست که ایران از کمک به مردم قطر در این شرایط بحرانی خوداردی کند. کمکهایی که می تواند در فرایند اعتمادسازی میان ایران و کشورهای مسلمان و همسایه تاثیرگذار باشد.

12. بنابراين، بروز چنین اختلافی در اردوگاه رقبای منطقه ای ایران نباید باعث ذوق زدگی سیاسی و تحریک عواطف اجتماعی گردد و دستگاه سیاست خارجی ایران به طور احساسي و بدون دوراندیشی لازم عمل کند و منافع و امنیت ملی ایران را درگير اختلافات داخلي رقباي منطقه اي خود نماید. به گونه ای در پایان بحران کشورهای عربی مصالحه نمایند و اعتبار سیاسی ایران وجه المعامله و وجه المصالحه منافع رقبا و دشمنانش گردد.

13. در اين شرايط بحرانی شور و شعف کودکانه و جوگيري سیاسی سم مهلكي براي روابط تاریخی و بلندمدت ايران با کشورهای اسلامی و عربی است. خويشتن داري ايران در مواجه با این بحران و پرهیز از هر گونه برخورد احساسی و موضع گيري ديپلماتيك ساده انگارانه و خام اندیشانه نيز ناشي از تدبیر و خردورزي و دورانديشي در سیاست خارجی و البته به منظور بررسي ابعاد گوناگون قضيه بوده است.

14. نخستین موضع گیری رسمی و ديپلماتيك وزارت امور خارجه ایران مناسب و در خور نام و اعتبار ایران بوده است. اما نباید از نظر دور داشت که جریان های مخرب و نهادهای غیر مسئول در سیاست خارجی ایران تجربه بسیاری در تخریب روندهای عادی ساز سیاست خارجی داشته و دارند و همواره مهارت و استادی خود در کارشکنی علیه فرایندهای رسمی وزارت امور خارجه را نشان داده اند.

15. بنابراین، وزارت امور خارجه به عنوان تنها نهاد رسمی و مسئول در سیاست خارجی ایران باید هوشیارانه عمل نماید و نیروها و نهادهای آشکار و پنهان تاثیرگذار در عرصه سیاست خارجی را به مردم ایران معرفی وآنها را با استفاده از قدرت افکار عمومی و ظرفیت نهادهای مدنی و نقش بی بدیل شبکه های اجتماعی کنترل نماید. ایران از این طریق می تواند به مثابه یک نیروی بیطرف اما فعال و تاثیرگذار در شرایط بحرانی منطقه بازیگردانی کند و اجازه ندهد که منافع ایران بازیچه سیاست قدرت های جهانی و منطقه ای شود.

جمهوريت

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

Cloob Facenama

لینک کپی شد

نظر شما

قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.

پربازدید ها
پربحث ترین

مجتبی جباری: چرا احمدی، مجری تلویزیون باید به من زنگ بزند؟ / استقلال هفته بعد برای پرسپولیس مقابل سپاهان بازی می کند؟ (۲۶ نظر)

آخرین اخبار
عکس و فیلم