ماهیگیری سیاسی از حمله تروریستی: از "احمد توكلى" تا "الياس نادران"

شرق: «وقت کنایه‌زدن به حکومت و نهادهای امنیتی و نظامی نیست. وقت مچ‌گیری و استیضاح‎ رسانه‌ای از مقامات نظامی و امنیتی نیست. آگاهی‌بخشی از رویدادهای مستند و روحیه‌دادن به نیروهای امنیتی اولین وظیفه خبرنگاران است». اینها دستورالعمل‌های حرفه‌ای است برای خبرنگاران در مواجهه با رویدادهای تروریستی و نحوه پوشش آن. اما در شرایطی که هر سیاست‌مدار، فعال رسانه‌ای یا سیاسی، به مدد شبکه‌های اجتماعی بدل به یک رسانه یا شهروندخبرنگار شده است، شاید این دستورالعمل قابل تعمیم به همه باشد. اما اتفاقی که دیروز در شبکه‌های اجتماعی رخ داد، کاملا متمایز و متفاوت از این توصیه بود، تا جایی که کاربران دیگر را واداشت در واکنش به نیش و کنایه‌ها و بهره‌برداری‌های سیاسی- جناحی از ماجرای تروریستی دیروز از هشتگ‌هایی با مضامین همدلی و وحدت استفاده کنند.  آنها که در ماجرای پلاسکو منتقدان شهردار تهران را به «لاشخوری سیاسی» متهم می‌کردند و از این می‌گفتند که «الان وقتش نیست»، دیروز خودشان در توییتر و فضای مجازی همان شیوه‌ای را پیش گرفتند که زمستان گذشته منتقدش بودند. آن زمان، اصولگرایان و حامیانشان در واکنش به اعتراضات به مدیریت شهری تهران، در توییتر هشتگی با عنوان «لاشخور سیاسی» راه انداختند و منتقدان را متهم به بازی جناحی در موقع بحران کردند. دیروز از همان هشتگ برای یادآوری به خود آنها استفاده شد. ماجرای پلاسکو با حادثه تروریستی حمله داعش زمین تا آسمان متفاوت بود. در ماجرای پلاسکو می‌شد از خطا یا اهمال مدیریتی سخن گفت. در آن ماجرا، می‌شد دنبال مقصر گشت و نهادهایی را به کم‌کاری متهم کرد، اما در ماجرائی که دنیا را از غرب تا شرق درگیر کرده و هنوز یک هفته از حملات تروریستی در قلب لندن نگذشته و تروریسم خواب و آرامش را از اروپا ربوده است، انگشت اتهام‌زنی به دولت با هدف‌های سیاسی نه تنها ناپسند، بلکه بلامحل و بلا موضوع است. دیروز، فعالان رسانه‌ای در توییتر از این سخن گفتند که اکنون زمان وحدت است. الان، زمان تسویه‌حساب سیاسی و از آب گل‌آلود ماهی‌گرفتن نیست.  نمونه‌هایی از این توییت‌ها عبارت بود از «... خوش‌بینانه و ساده‌لوحانه چشم به این قبیل حوادث بسته و به کنسرت و پارتی و... رأی دادند» «به نظرم مبارزه با اینها حماقته چون بیست سال دیگه یکی مث روحانی پیدا میشه و بهت میگه چرا اعدام کردی! بذارید آزاد باشن» «مثل اینکه یواش یواش آفتاب برجام داره میره و سایه جنگ داره میاد» «برجام سایه جنگ را از سر ملت ایران دور کرد، جالب‌ترین طنز» در شبکه‌های تلگرامی هم، پست‌های زیادی با همین مضامین دست به دست شد. در کانال روشنگری، آمده بود: «چرا با تروریست‌ها با خشونت رفتار می‌کنید؟ چرا کشت‌وکشتار؟ مگه نمی‌دونید حاج آقا گفتن دنیای فردا دنیای موشک نیست و دنیای گفتمان است. یکی از شاگردان حاج آقا را بفرستین مسائل را با گفتمان حل کنند خب» حامیان احمدی‌نژاد هم در یکی از کانال‌های تلگرامی خود نوشته بودند: «وقتی از مزرهای اسرائیل بیاییم بنشینیم توی تهران، معلومه باید با اسرائیل در داخل صحن مجلس شورای اسلامی درگیر بشیم». یا «یه دفعه این تروریست‌ها رو گرفتید یه وقت اعدامشون نکنیدا!، فردا روزی یه عده جاهل میان بهتون برچسب قاتل رو می‌زنن مثل اعدام منافقین دهه ٦٠» یا «اگر آنها نبودند داعش درحال‌حاضر دختران سبز و بنفش را برای جهاد نکاح به سوریه و عراق و لیبی برده بود» برخی حتی تا خائن‌شمردن حسن روحانی پیش رفتند و نوشتند «مگه نگفت من نیام جنگ میشه؟» یا «آفتاب برجام ٢٠ دقیقه‌ای در مجلس طلوع کرد، همان جایی که حالا سایه جنگ افتاده». محسن رضایی توییت کرده بود که «عذابی سخت در انتظار سران تروریست‌ها خواهد بود. قصاصِ ما سخت و به‌یادماندنی است». در کامنت‌های زیر توییت او آمده بود: «حاجی منتظر انتقام سخت هستیم. از دستگاه دیپلماسی که بخاری بلند نمیشه...». «اینم از دولت سازش و مذاکره، حالا برن دنبال این تروریستا ببینم چطوری امنیت به کشور برمی‌گردونن، فقط مواظب باشیم اینارو اعدام نکنن بعدا بشن شهید» حداد عادل هم توییت‌های محسن رضایی را بازنشر کرده بود.  حمید رسایی، نماینده سابق مجلس و از مخالفان سرسخت دولت روحانی هم در اظهارات عجیبی که دیروز به نقل از یک کانال تلگرامی دیگر در کانال تلگرامی خود منتشر کرد، آورد: «تروریست‌هایی که آمده‌اند تا به دولتمردان ترسو کمک کنند!. آنچه اکنون در خیابان‌های تهران توسط تروریست‌ها در حال انجام است، چیزی نیست جز زمینه‌سازی روانی در میان مردم برای تحمیل برجام‌های دیگر به نظام اسلامی از سوی دولتمردان ترسو: «الذین قال لهم الناس ان الناس قذ جمعو لک فاخشوهم، آنها کسانی بودند که (بعضی از) مردم (منافق) به آنان گفتند: «مردم {لشکر دشمن} برای شما اجتماع کرده‌اند؛ از آنها بترسید»» (آل عمران: ١٣٧)

الياس نادران هم در توئيتي نوشت:‌آقاي روحاني اگر تروريست‌ها را مي‌گرفتند بايد چه مي‌كردند كه امثال شما بعدها انگي نزنيد؟ اميدوارم كشته شدن جنايتكاران فردا سوژه انتخاباتي نشود.

واکنش‌ها به احمد توکلی

بیشترین واکنش را دیروز توییت احمد توکلی به خود جلب کرد. او نوشته بود: «وقتی خبر حمله داعش، این خونریزان متحجر پیرو اسلام آمریکائی را شنیدم، گفتم چشم آقای کرباسچی و مانند او روشن. روح شهدای مدافع حرم شاد». «عبدالله رمضان‌زاده» در جواب توییت توکلی نوشته: «آقای احمد توکلی امروز روز این حرف‌ها نیست وگرنه ما...». اعتراض به توئیت احمد توکلی دیروز زیاد بود. یک نفر نوشته بود: «جناب دکتر توکلی این‌گونه موضع گرفتن از عناصر افراطی بعید نبود، اما از شما بعید بود..». یا «یعنی واقعا این اولین چیزی بود که به ذهنتان رسید؟ واقعا تصفیه حساب سیاسی اولین چیزی بود که فکر کردین باید بگین؟»

حاصل ناآگاهی یا غرض‌ورزی محض

اما عقلای جناح راست لزوما همسو با بدنه یا برخی چهره‌های خود حرکت نمی‌کنند. امیر محبیان تحلیلگر سیاسی و روزنامه‌نگار با اشاره به اینکه بعد از وقوع این حرکت تروریستی شاهد این بودیم که برخی کوته‌اندیشان از موضع جناحی سعی می‌کردند پدیده را بررسی و فرافکنی کنند، به شرق گفت: «برخی دولت و سیاست‌هایش را مقصر می‌دانستند و برخی تلاش می‌کردند نیروهای امنیتی یا سپاه را زیر سؤال ببرند. خوشبختانه هر دوی این دیدگاه براساس بلوغ مردم منکوب شد و عملا شاهد این هستیم که نوعی از همگرایی بین کاربران جامعه مجازی از هر جناحی به وجود آمده است و همه تلاش بر این است که مردم در برابر حرکات تروریست‌ها متحد باشند. این نشان‌دهنده بلوغ مردم است. هر حرکتی در جهت ایجاد اختلاف طرح شود یا حاصل ناآگاهی محض است یا نوعی از غرض‌ورزی پشت آن مطرح است. باید نشان داد مردم ایران در چنان سطحی از بلوغ هستند که مثل ید واحد عمل می‌کنند. باید به شکلی رفتار کرد که بحث‌های جناحی در هنگام بروز این وقایع فراموش شود و همه از نیروهای امنیتی، سپاه و ارتش و همه کسانی که پیشگام مبارزه با تروریست، هستند حمایت کنند».

حمله به دولت پذیرفتنی نیست

ناصر ایمانی روزنامه‌نگار اصولگرا دیروز با اشاره به اینکه حملات دیروز فارغ از صحنه‌های غم‌انگیز و شهادت هم‌وطنان ما دو دستاورد مثبت داشت، به «شرق» گفت: «در چند سال گذشته سعودی‌ها و کشورهای عربی اعلام می‌کردند ایران اگر با داعش درحال مبارزه است، پس چرا این گروه در ایران حملاتی ندارد. حمله دیروز باعث شد این حرف‌ها خنثی شود. اثر دوم این بود که ما باید از این فرصت‌ها برای انسجام داخلی بین دولت، ملت و مسئولان و نیروهای نظامی، انتظامی و جریان‌های سیاسی بیشتر و قوی‌تر استفاده کنیم. اتفاقا می‌خواهم بگویم برخلاف آنچه در فضای مجازی منتشر شده است، امنیت کشور عمدتا در اختیار نیروهای نظامی و اطلاعاتی و سپاه است و مسئولیت اصلی امنیت کشور برعهده آنهاست؛ بنابراین دولت نباید مورد حمله قرار گیرد. نه در این زمان و موضوع، بلکه هر زمان دیگری؛ چون بیشترین وظیفه حفظ امنیت داخلی برعهده نیروهای انتظامی و سپاه پاسداران است؛ پس حمله به دولت وجهی ندارد و دولت هم اقدامات خوبی در زمینه امنیت انجام داده است. به اعتقاد من هرگونه استفاده از این موقعیت‌ها برای مقاصد سیاسی، بسیار کار نکوهیده و زشتی است».