ادامه پای بندی ایران به برجام بهترین گزینه در شرایط موجود

برجام با نهایی شدنش در سه بعد مهم آزادسازی سقف صادرات نفت ایران ،رفع تحریم بانک مرکزی و بازگشایی سوئیفت به روی ایران فضا را برای تنفس اقتصادی ایران و عبور از تکانه های پرشدت اقتصادی فراهم ساخت.اینها در کنار برسمیت شناختن حق غنی سازی ایران و بی اثرسازی و لغو قطعنامه های شورای امنیت فضا را برای بهبود نسبی اوضاع کشور هموار ساخت.

نوانديش - اكبر مختاری: توافقاتی که در زمان مناسب و بهنگام شکل گیرند احتمال ماندگاریشان بیشتر می گردد. زمان مناسب فرصت تامل و مداقه بیشتر را در روند ایجاد و شکل گیری توافق فراهم میسازد و به تبع آن رضایت نسبی بیشتری را برای طرفین مهیا میگرداند.

با تصویب تحریم های ایران و روسیه و کره شمالی در کنگره آمریکا و تایید نهایی احتمالی آنها توسط دونالد ترامپ بار دیگر انتقادات جدی به برجام افزون گشته است.طوریکه بسیاری اساس شکل گیری آن را گاه زیر سوال میبرند.بواقع آیا این هجمه ها منطقیست؟ایا برجام کم اثر بوده است؟چرایی این همه ضربه به روح و متن برجام از سوی دولت ترامپ چیست؟و ایا برجام با تحریم جدید کنگره سرنگون شده است و ایران باید برجام را کنار نهد یا خیر؟

اینها سوالات مهمیست که این روزها در محافل سیاسی داخلی و خارجی مطرح میگردند.نگارنده در این مطلب میکوشد به این سوالات پاسخ علمی و منطقی دهد.برای درک کارامدی برجام زمان شکل گیری آن را باید مورد توجه قرارداد.زمان بحران فراگیر اقتصادی در ایران همراه با تورم افسارگسیخته،رشد منفی اقتصادی و تلاطمات ارزی در حال گسترش و وجود دولت نسبتا میانه رو اوباما در آمریکا شکل گیری چنین قراردادی را مطلوب ساخت.

از دلایل افزایش هجمه های مخالفین برجام، تحریم های مکرر غیر هسته ای توسط کنگره و حمایت ترامپ از این تحریم ها در قبال ایران با هدف کاهش کارامدی برجامست لیکن باید بیان نمود که در نبود برجام نیز این تحریم ها ادامه می یافت و ضرر های سهمگین تری را به ایران وارد میساخت.یکی از پاسخها به منتقدین برجام در ایران اینست که چگونه میشود به یک قرارداد بد برای ایران و خوب برای آمریکا اینقدر از سوی حاکمان فعلی ایالات متحده حمله گردد و حتی سخن از پاره کردن آن در ماههای آتی به میان آورند.

توافقی که سبب ارتقا قدرت یک کشور نشود با ممانعت پی در پی کنشگران متعارض با منافع آن کشور روبرو نمی گردد و این درحالیست که مهم ترین دشمنان برجام در شرایط فعلی آمریکای ترامپ و اسراییل و حکومت سعودی هستند.چرا که هر سه کشور یادشده برجام را به عنوان فرصتی برای بازگشت دوباره ایران به اقتصاد جهانی و دوری از انزوای بین المللی میدانند. بنابراین تمام تلاش خویش را معطوف به کاهش منافع این توافق برای ایران نموده اند. و دربرابر پرسش سرنگونی برجام با تحریم های کنگره اساسا پاسخ منفی می باشد چرا که تحریم های اخیر بیشتر حوزه های دفاعی و برنامه موشکی ایران مورد هدف قرار داده است و اگرچه تعارضاتی جدی با سه بند برجام دارد لیکن فاقد قدرت لازم برای نابودسازی ساختار برجام را داراست بلکه بیشتر با هدف محدودسازی آثار مثبت برجام تنظیم گردیده است.

برجام پس از دوسال از شکل گیریش همچنان بهترین پاسخ نسبت به بحران در زمان خویشست و با وجود تمامی نقدهایی که به آن واردست توانسته است هم در بعد سلبی و هم ایجابی دستاوردهایی برای اقتصاد ایران داشته باشد.بنابراین پای بندی ایران به تعهداتش در برجام وعدم نقض آن همچنان بهترین گزینه است.

در نهایت اگرچه دونالد ترامپ و تیم سیاسی و امنیتی اش به بهترین وجهی بدعهدی آمریکا در عمل به تعهدات خویش را با آسیبهای پیا پی به روح وحتی متن برجام اشکار ساخته اند لیکن نباید فراموش نماییم که اگر برجامی در دوران ریاست جمهوری ترامپ وجود نداشت و ما همچنان در ذیل فصل هفتم و ماده چهل ویک منشور ملل متحد بودیم و قطعنامه ها پابرجا بود امروز خطر آسیب های ترامپ و تیم ضد ایرانی اش برای کشور دو چندان بود.

درحالیکه در شرایط فعلی برای اولین بار پس از انقلاب اسلامی در برخورد با ایران، میان اروپا و امریکا صدای واحدی شنیده نمیشود همانی که سبب میشود در صورت تحقق سناریوی احتمالی پاره کردن برجام از سوی دونالد ترامپ امیدوار بود برجام بعنوان قراردادی چندجانبه همچنان پابرجا بماند.

* مدرس مدعو علوم سیاسی و کارشناس مسائل آمریکا

گزارش خطا