آرايش سياسي جديد در عراق / دكتر غلامرضا كريمي*

هنوز چند صباحي از پايان جنگ طولاني و پيچيده ارتش و مردم عراق عليه داعش در موصل نگذشته که صحنه سياست داخلي اين کشور آبستن تحولات جديدي شده است. در واقع با از بين رفتن دشمن مشترک اقوام و جريانات سياسي عراق يعني داعش، موج اختلافات سياسي بر مبناي منافع متعارض در حال خودنمايي است. اگر تاکنون عمده چالش هاي سياسي عراق با تعارض ميان شيعيان، اهل تسنن و کردها خودنمايي مي کرد در طول هشت ماه آينده که در آن وزن کشي احزاب، جريانات و شخصيت هاي سياسي عراق براي دستيابي به کرسي هاي مجلس صورت مي گيرد، تقسيم بندي هاي سياسي جديد عمدتا بين جريانات شيعي عراق شکل خواهد گرفت.

در طول چند سال گذشته با قدرت يابي شيعيان در عراق و ايجاد همگرايي استراتژيک ميان تهران بغداد و شکل گيري حشدالشعبي و حمايت موثر و عملي ايران در مبارزه عليه داعش، معادلات منطقه اي به سود ايران تغيير يافته است لذا بازيگران منطقه اي و فرامنطقه اي تلاش گسترده اي براي تحت تاثير قرار دادن تحولات سياسي عراق شروع کرده اند البته پويايي و دگرگوني منافع احزاب و شخصيت هاي سياسي عراقي هم در معادلات جديد موثر واقع شده است. فرق تحولات جديد با گذشته در اين است که تقسيم بندي ها و قطب بندي هاي جديد حول محور شخصيت ها و جريانات شيعي در حال شکل گيري است و بقيه جريانات مذهبي و سياسي عراقي از جمله اهل تسنن و کردها در ذيل قطب بندي جديد در ميان شيعيان کنش سياسي نشان مي دهند.

صحنه فعلي سياسي عراق به گونه اي است که بازيگران اصلي آن نوري مالکي، مقتدي صدر، سيدعمار حکيم، حيدر العبادي، اياد علاوي، حشدالشعبي و هادي عامري هستند که با بهره گيري و به ميدان آوردن قدرت هاي منطقه اي و فرا منطقه اي مي خواهند صحنه سياسي جديدي را براي عراق رقم بزنند که در آن خود و جريانات سياسي نزديک به خود نقش آفرين اصلي باشند.

در طول چند هفته گذشته سيد عمار حکيم از مجلس اعلاي اسلامي عراق جدا شده و تشکل جديدي را تحت عنوان حکمت ملي عراق تشکيل داده که موجب تضعيف مجلس اعلاي اسلامي شده است که با توجه به زمزمه خروج جبرالزبيدي يکي ديگر از رهبران مجلس اعلاي اسلامي اين تشکيلات ضعيف تر خواهد شد. عمار حکيم قصد دارد با توجه به اعتبار و نفوذ خانوادگي و در نگاهي فرامذهبي با جذب طيف جوانان عراقي، سرنوشت مستقلي را براي عراق رقم بزند و به نوعي مي خواهد طليعه دار عبور عراق از تعلقات قومي و مذهبي و ورود به هويت ملي واحد شود.

مقتدي صدر ديگر بازيگر اصلي جريانات سياسي و مذهبي عراق پس از ديدار و گفت وگو با اياد علاوي که نماينده جريان سکولار عراق است به عربستان رفت و قرار و مدارهاي سياسي با عربستان را گذاشت که انتظار مي رود مقتدي صدر در آينده نزديک طرح سياسي را علني کند که با ائتلاف با اياد علاوي و حمايت منطقه اي عربستان سعودي وارد رقابت هاي انتخاباتي پيش رو شود.

در واکنش به اين تحولات، نوري مالکي معاون فعلي رئيس جمهور عراق و ديگر بازيگر اصلي تحولات سياسي عراق به روسيه رفت و پيشنهاد حضور نظامي و تاسيس پايگاه نظامي در عراق را به روس ها ارائه داد تا با حضور نظامي روس ها، رقابت آنها با آمريکايي ها در عراق شکل بگيرد. چرا که آمريکايي ها قبلا بصراحت گفته بودند که ديگر اجازه نخواهند داد نوري مالکي به قدرت بازگردد.

البته در ميان اين تحولات حيدرالعبادي نخست وزير عراق هم مي خواهد از حزب الدعوه و ائتلاف قانون خارج شده و تشکل سياسي جديدي را ايجاد کند.

گرچه آينده سياسي عراق روز به روز پيچيده تر خواهد شد اما هم اکنون دو قطب سياسي عمدتا در درون شيعيان عراق در حال شکل گيري است که در يک طرف ائتلاف مالکي، حشدالشعبي، سپاه بدر و مجلس اعلاي عراق قرار دارند که مورد حمايت ايران و روسيه هستند و در طرف ديگر مقتدي صدر و ايادعلاوي وجود دارند که مورد حمايت عربستان هستند که البته پيوستن عبادي به هر يک از ائتلاف ها در تقويت آنها موثر خواهد بود.

البته شکل گيري آرايش دو قطبي در صحنه سياسي عراق را نمي توان صرفا به تقابل منطقه اي عربستان و ايران تقليل داد بلکه پويايي و ماهيت جريانات سياسي عراق در اين است که به يکي از اين دو قدرت منطقه اي نزديک شوند در اين شرايط جمهوري اسلامي ايران هم نبايد نزديکي برخي افراد جريانات سياسي به عربستان را ضرورتا به عنوان تهديد تلقي کند بلکه بايد با توجه به سياست اصولي خود مبني گسترش ارتباطات با همسايگان، اين موضوع را از يک چالش به فرصت تبديل کرده و از تبديل عراق به صحنه مبارزه و تقابل ايران و عربستان مشابه آنچه که در سوريه و يمن روي داده است، پرهيز کند.

*استاد دانشگاه خوارزمي

جام جم

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

Cloob Facenama

لینک کپی شد

نظرات بینندگان

انتشار یافته: ۱

در انتظار بررسی: ۰

غیر قابل انتشار: ۰

ایرانی

۱۳:۱۵ - ۱۳۹۶/۰۵/۱۸

پاسخ

اگر جریان صدر به تضعیف شیعیان بینجامد یک ابو موسی اشعری دیگر وتکرار آن درمیان شیعیان بوجود می آید با این اوضاع واحوال پیش آمده باید سیاسیون عراق برای جلوگیری از این تفرقه کشنده اقدامی عاجل انجام دهند