دره شهر ایلام، کانون بزرگترین زمین لغزش جهان

زمین لغزش سیمره، بزرگترین نمونه از این پدیده زمین شناختی است که طی آن توده‌ای با وزن حدود 27 میلیارد تن دچار لغزش شده است.

به گزارش ایسنا، بر اساس مطالعات زمین‌شناسی، زمین لغزش سیمره در ایلام یک رویداد بی‌همتا در جهان است که گونه‌های زیادی از پدیده‌های لغزش را نمایش می‌دهد و یکی از شگفتی‌های زمین‌شناختی ایران است که از گذشته توجه بسیاری از دانشمندان داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است.

این زمین لغزه که به نظر می‌رسد بزرگ‌ترین و گسترده ترین زمین لغزش جهان باشد در فاصله حدود 150 کیلومتری جنوب شرق شهر ایلام در دامنه شمال خاوری کبیرکوه و در آهک‌های سازند آسماری در شهرستان دره شهر در جنوب غربی ایران به وقوع پیوسته است.

دکتر حاجی کریمی، دانشیار دانشگاه ایلام در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا منطقه ایلام، اظهار کرد: این زمین لغزه در سازند آسماری تاقدیس کبیرکوه ایلام اتفاق افتاده است. اطلاعات متفاوتی در مورد زمین لغزه سیمره به عنوان بزرگترین زمین لغزه جهان در منابع مختلف ارائه شده است. یک ارزیابی از ابعاد این زمین لغزه بر اساس نقشه‌های توپوگرافی منطقه به عمل آمده که نشان می‌دهد طول بخشی از کوه کبیرکوه که لغزش یافته حدود 15 کیلومتر، عرض محدوده لغزش یافته (از قاعده کوه تا حداکثر ارتفاع کوه) حدود 2500 متر و ضخامت سازند آسماری در این بخش حدود 300 متر است. با این آمار و ارقام، حجم توده لغزش یافته حدود 11 میلیارد متر مکعب است. چنانچه چگالی متوسط آهک‌های منطقه را 2.5 تن بر متر مکعب در نظر بگیریم، وزن توده لغزش یافته حدود 27 میلیارد تن به دست خواهد آمد.

وی ادامه داد: در شکل‌گیری این زمین لغزه بزرگ عوامل متعددی می‌توانند دخالت داشته باشند.علت وقوع زمین لغزه مذکور، شیب بسیار زیاد لایه‌های زمین، وجود سازند پابده - گورپی در زیر آن، خالی شدن قاعده سازند آسماری به وسیله رودخانه کرخه، عملکرد پدیده کارست در قاعده سازند آسماری و احتمالاً وقوع بارشها و نزولات جوی بسیار زیاد در قبل از وقوع آن بوده است. اعتقاد برخی بر آن است که وقوع یک زلزله باعت وقوع آن و یا شروع حرکت لایه‌های زمین شده است، اما از آنجا که برای وقوع هر زمین لغزه ضرورتاً نیاز به یک زلزله نیست، اما با توجه به حجم عظیم ریزش مصالح سنگی، احتمال می رود که یک زلزله بزرگ در اثر این لغزش عظیم اتفاق افتاده باشد.

این مدرس زمین‌شناسی تصریح کرد: زمان وقوع این زمین لغزه احتمالا به هزاران سال قبل برمی‌گردد و سنی در حدود 11 هزار سال بر اساس سن‌یابی به روش کربن در رسوبات کف دریاچه های تشکیل شده در مواد لغزش یافته منطقی به نظر می‌رسد. به علاوه، زمین لغزه سیمره باعث سد شدن مسیر رودخانه کرخه شده و یک سد طبیعی در پشت آن ایجاد شده است. سد مذکور تا حوالی ساختگاه سد سیمره در حدفاصل دره شهر و بدره گسترش داشته که وجود رسوبات دریاچه‌ای که در محدوده سد سیمره نیز وجود دارند، بیانگر آن است که ضخامت قابل توجهی (بیش از 40 متر) از رسوبات ریزدانه دریاچه‌ای در دشت دره شهر نیز تشکیل شده که نشانگر زمان طولانی تشکیل این دریاچه بوده و این رسوبات هم اکنون حاصلخیزی بالایی دارند.

کریمی تصریح کرد: بررسی لرزه خیزی استان ایلام نشان می‌دهد که این استان از پتانسیل لرزه خیزی پایینی برخوردار است. تنها گسل مهم و لرزه خیز که زلزله‌هایی از آن هم اخیرا به طور مرتب اتفاق می‌افتد، گسل فروافتاده زاگرس در حوالی دهلران تا مهران است که لرزه‌های کوچکی را ایجاد کرده است. فاصله این گسل از محدوده زمین لغزه سیمره زیاد (بیش از 70 کیلومتر) است.

این مدرس زمین‌شناسی با بیان اینکه در محدوده زمین لغزه بزرگ سیمره، گسل بزرگ و فعالی گزارش نشده و تنها خرده گسل‌های تاقدیس کبیر کوه وجود دارند، تصریح کرد: احتمال دارد که آستانه شروع زمین لغزه با یک زمین لرزه کوچک ناشی از خرده گسل‌های منطقه‌ یا لرزش‌های ناشی از گسل‌های بزرگی که در فاصله زیاد قرار گرفته‌اند، همراه بوده باشد، اما آنچه مسلم است این است که ریزش 27 میلیارد تن مواد سنگی و پرتاب شدن آنها تا فاصله حدود 20 کیلومتری از محل لغزش، باعث ایجاد یک زمین لرزه بسیار بزرگ (بیش از 6 ریشتر) در زمان وقوع زمین لغزه در منطقه شده است.

گزارش خطا