کردستان عراق و چالشهای جدی در مسیر استقلال

در شرایطی که تنها چند روز تا برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق باقی مانده بسیاری معتقدند که این اقدام کرد‌ها بیش از اینکه یک اقدام برنامه‌ریزی شده و دقیق باشد یک قمار بزرگ است.

نواندیش: بسیاری معتقدند که این اقدام کرد‌ها بیش از اینکه یک اقدام برنامه‌ریزی شده و دقیق باشد یک قمار بزرگ است. به هر حال آن‌ها در تاریخ 3 مهرماه قصد برگزاری یک همه‌پرسی برای استقلال کردستان از عراق را دارند.

به گزارش نواندیش، در طول سالیان اخیر نیرو‌های پیشمرگه کرد به مبارزه با داعش پرداختند و کردستان عراق با استفاده از درآمد فروش نفت به جزیره‌ای آرام در میان شرایط پرتنش عراق تبدیل شده بود.

در طی این سال‌ها رهبران کرد همواره از استقلا صحبت کرده اند و اکنون به صورت جدی به دنبال این هدف هستند، اما آن‌ها باید توجه کنند که شناسایی کشور کردستان توسط جامعه بین‌الملل ممکن است دشوار باشد و آنان باید این موضوع را در اولویت خود قرار دهند.

رهبران کرد به خوبی از ارزش شناسایی بین‌المللی آگاه هستند و به همین خاطر به دنبال قانع کردن آمریکا و پایتخت‌های اروپایی برای به رسمیت شناختن این استقلال از طریق همه‌پرسی هستند.

کردستان عراق در سال 1370 مورد توجه بین‌المللی قرار گرفت و پناهگاه‌های امنی برای آن‌ها نیز ایجاد شد، اما با سقوط صدام در سال 1382 قدرت کرد‌ها بسیار بیشتر شد و آنان به خودمختاری بیشتری رسیدند.

در طول سالیان اخیر و پس از ظهور داعش نیرو‌های پیشمرگه کرد جزو شجاع‌ترین نیرو‌های مبارز با وحشیگری این گروه تروریستی بودند و نقش مهمی در ائتلاف مبارزه با داعش ایفا کردند. پس از این اقدامات کردستان بیش از پیش مورد توجه قرار گرفت و سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این منطقه در زمینه‌های گوناگون بازرگانی و انرژی صورت پذیرفت.

با وجود تمامی این توجهات بین‌المللی به کردستان و ابراز همدردی بسیار با ملت کرد در سالیان اخیر، اما جامعه بین‌الملل علاقه‌ چندانی به جدا شدن این منطقه از عراق ندارد.

از زمان اعلام خبر همه‌پرسی توسط رهبران کرد، کشور‌های گوناگون از همسایگان عراق گرفته تا آمریکا و اروپا خواستار عراقی متحد و یکپارچه شدند. از جمله واکنش‌های اخیر می‌توان به موضع‌گیری‌های آمریکا، ایران و ترکیه اشاره کرد.

آمریکا اخیرا نسبت به پیامد‌های احتمالی استقلال کردستان هشدار داد و گفت که این اتفاق فرآیند مبارزه با داعش را به خطر می‌اندازد، از سوی دیگر ایران و ترکیه نیز در موضع‌گیری مشابه نسبت به ناامنی و بی‌ثباتی در مرز‌های خود هشدار دادند.

اگرچه تصویر کردستان در پایتخت‌های غربی بسیار روشن و گول‌زننده است، اما کردستان به شدت به خاطر قیمت پایین نفت تحت فشار است و سو مدیریت اقتصادی به علاوه فساد اداری گسترده در ارکان اداری این منطقه وجود دارد.

احترام خارجی‌ها به آرمان‌های کردی و تلاش آمریکا برای تجزیه خاورمیانه نمی‌تواند ملاکی برای مشروعیت سیاسی کردستان پس از همه‌پرسی باشد، برگزاری این همه‌پرسی و مثبت بودن نتیجه آن می‌تواند کردستان را در شرایط سختی در میان همسایگان خود قرار دهد و این منطقه بین همسایگان ناراضی محاصره شود.

در صورت اعلام استقلال کردستان این کشور باید به حمایت متحدان فرامنطقه‌ای خود دلخوش کند و از آمریکا و اروپا طلب یاری نماید و برای این کار آن‌ها باید بر روی نهاد‌های اداری و دموکراتیک خود کار نمایند تا غربیها بهانه لازم برای حمایت از کردها را داشته باشند، در این زمینه تجربه اسرائیل می‌تواند یک درس کلیدی برای رهبران کرد باشد.

رهبران کرد معمولا موفقیت اسرائیل را در حمایت آمریکا می‌بینند، و از این رو آنها نیز به این قضیه دلخوش کرده اند.

هرچه به همه‌پرسی نزدیک می‌شویم رهبران کرد باید به دنبال این باشند که یک فرآیند مطمئن برای حکومت‌داری را مشخص کنند و به مردم خود و کشور‌های دیگر در این زمینه اطمینان دهند.

حکومت کردستان باید در راستای ایجاد یک قوه قضاییه مستقل و حرفه‌ای، یک اقتصاد خصوصی آزاد و رقابتی و همچنین مجلسی آزاد و دغدغه مند حرکت کند. همچنین رهبران کرد باید تا جایی که می‌توانند موجبات ایجاد یک جامعه مدنی فعال و رسانه‌های آزاد را نیز فراهم نمایند.

تمامی این ویژگی‌هایی که گفته شد از نشانه‌های یک حکومت دموکراتیک و مرفه است و کردستان نیز باید پیش از استقلال این شرایط را فراهم کند، اما متاسفانه آنچه امروز در ساختار داخلی این منطقه دیده می‌شود تماما مخالف این ویژگی‌های یاد شده است.

البته طی سالیان اخیر حکومت اقلیم خودمختار کردستان عراق، با کمک خارجی‌ها اقدامات مثبتی برای بهبود شیوه حکومت کردن انجام داده است، به عنوان مثال بانک جهانی کمک‌های شایانی به کم کردن وابستگی کردستان به نفت انجام داده است.

از سوی دیگر دولت‌های آمریکا، انگلستان و آلمان کمک‌های بسیاری به تجهیز و آموزش نیرو‌های پیشمرگه کرد کرده‌اند، در مجموع کمک‌های خارجی بسیاری در زمینه‌های مالی، اقتصادی و نظامی به کرد‌ها شده‌ است، اما در نهایت خود آن‌ها باید نزد مردمشان مشروعیت ایجاد کنند.

به هر حال شرایط واقع‌بینانه این است که از سال 1370 به این سو که کرد‌ها خودمختار شدند پیشرفت‌های غیرقابل انکاری در شیوه حکومت‌داری آنان صورت گرفت، اما آن‌ها باید پیش از فکرکردن راجع به پرچم و کرسی سازمان ملل و حمایت بین‌المللی به پیشرفت‌های خود در زمینه حکومت داری متمرکز شوند.

ایجاد یک حکومت دموکراتیک و مشروع می‌تواند آمریکا را نیز قانع کند، از سال 1370 به این سو آمریکا تلاش زیادی برای حفظ ثبات در کردستان عراق انجام داده است و اکنون تنها پیشرفت‌های حکومت داری در این منطقه می‌تواند آن را راضی کند.

قطعا برای ایجاد کردستان مستقل برگزاری همه‌پرسی بهترین راه ممکن است، اما این که جامعه بین‌الملل این استقلال و مرز‌های جدید را بپذیرد یا خیر موضوع دیگری است.

گزارش خطا