'فرزندان کوروش' در سیاست‌ ورزی حرفه‌ای‌ اند و 'عرب‌ ها آماتور'

«رامی خوری»، از دانشگاه آمریکایی بیروت، بر این باور است که «از زمان کوروش ایرانیان یک قدرت منطقه‌ای بوده‌اند. آنها به فن سیاست‌ورزی آگاهند.» خوری می‌افزاید: در مقابل، عربستان و متحدان عربش هستند که سیاست‌پیشگانی «آماتور هستند و سعی می‌کنند کاری در لبنان بکنند و نشان دهند که آدم‌های سفتی هستند اما این تلاشی ناامیدانه است.» هر بار عربستان، آمریکا و متحدانشان کوشیدند نفوذ ایران را در لبنان با از میان برداشتن حزب‌الله از میان ببرند نتوانستند و ایران هر بار قدرتمندتر از قبل ظاهر شد.

محمدحسین باقی : وقتی سعد حریری از عربستان با ادعای در خطر بودن جانش استعفای خود را از نخست‌وزیری اعلام کرد دست به یک تابوشکنی زد. او که علاوه بر شهروندی لبنان، تابعیت و شهروندی عربستان را هم دارد بازی بزرگی را شروع کرده که چه بسا آینده «خاورمیانه پساداعش» را شکل دهد.

این تابوشکنی این بود که او نه تنها بذر نفاق، دشمنی و نابودی را پراکند بلکه سنتی را پایه گذاشت که در تاریخ لبنان سابقه نداشت: اینکه نخست‌وزیر این کشور در خارج از کشور اعلام استعفا کند. نبرد با داعش وارد فاز پایانی شده است اما رقابت‌های طولانی میان ایران و پادشاهی عربستان را گویی پایانی نیست.

«بن ودزمان»، گزارشگر سی‌ان‌ان، در گزارشی مورخ ۷ نوامبر ۲۰۱۷ از «جعبه پاندورای» سعودی رمزگشایی کرده و می‌نویسد: «سرریز رقابت‌های این دو کشور ممکن است این بار لبنان را در برگیرد. او می‌نویسد اگر به گذشته بازگردیم می‌بینیم که لبنان همواره جایی بوده که جنگ‌های نیابتی در آن جریان داشته است. سوریه، عراق، سعودی، اسرائیل، مصر، ترکیه، آمریکا، شوروی (البته نامی از سایر رقبا به میان نمی‌آورم) غالبا مدافع یک جناح در برابر دیگری بوده‌اند.»

او می‌نویسد در زمانی که محمد بن‌سلمان رهبری عربستان را در دست گرفته این باور نزد بسیاری مطرح شده که این ریاض بود که به حریری امر کرد استعفا دهد. او از سال ۲۰۱۶ ریاست دولتی را در دست داشت که حزب‌الله هم در آن حضور دارد. ودزمان می‌افزاید عربستان به این حقیقت پی برده که در خاورمیانه پساداعش این ایران است که در منطقه صاحب قدرت خواهد بود. ایران- با تجهیزات، آموزش‌ها و مشاورانش- نقش مهمی در کمک به دولت عراق برای مبارزه با داعش ایفا کرد و در سوریه هم با کمک روسیه و حزب‌الله به یاری اسد شتافت و شورشیان تحت حمایت آمریکا- سعودی را شکست داد.

کشورهای عربی وارد یک نبرد بدون برنده در یمن شده‌اند درحالی‌که هنوز نتوانسته‌اند از پس حوثی‌ها برآیند. گزارشگر سی‌ان‌ان می‌افزاید ایرانیان نیروهای تازه واردی به عرصه سیاست قدرت نیستند. ایران از بدو انقلاب خود حامی «دو اسد» بوده است. از زمان ظهور حزب‌الله هم مدافع آن بوده است. ایرانیان از زمان سقوط صدام دست برتر را در عراق داشته‌اند. منافع و ائتلاف‌های ایران در خاورمیانه ریشه‌دار و قدیمی است.

ایرانیان تاریخ خود را چند دهه‌ای یا چند قرنی نمی‌نگرند بلکه آن را هزاره‌ای می‌نگرند. هر چه آمریکا و متحدانش سعی در انزوا، مهار یا تحریمش داشته‌اند نتوانسته‌اند این کشور نفت خیز ۸۰میلیونی را از پا درآورند. با این حال، قدرت و نفوذ ایران در خاورمیانه – و نه فقط در میان اعراب- همچنان درحال افزایش است. این کشور هم اکنون روابط نزدیکی با روسیه و ترکیه دارد.

حزب‌الله علاوه بر اینکه قدرتمندترین حزب سیاسی در لبنان است، یک سازمان نظامی هم هست که به‌طور موفقیت‌آمیزی ارتش اسرائیل را از جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰ بیرون کرد آن هم در یک نبرد طولانی‌مدت چریکی. این گروه در سال ۲۰۰۶ هم در برابر اسرائیل ایستاد.

نیروهای حزب‌الله اکنون شانه به شانه ارتش برخی کشورهای عربی حرکت می‌کند و به لحاظ دیسیپلین نظامی، آموزش و تجهیزات چیزی از آنها کم ندارد. اگرچه عربستان، اسرائیل و آمریکا می‌خواهند از طریق حزب‌الله لبنان با ایران وارد درگیری شوند اما لبنانی‌ها میل چندانی برای نبرد و خونریزی ندارند چراکه تجربه جنگ داخلی ۱۹۹۰- ۱۹۷۵ را پشت سر دارند. اما در یک جنگ نیابتی کسی از آنها نمی‌پرسد که چه می‌خواهند. در خاورمیانه پساداعش خاورمیانه فعلی تفاوتی با خاورمیانه قدیمی ندارد. فقط خطرناک‌تر شده است.

«اندرو برنارد»، تحلیلگر امریکن اینترست، می‌نویسد: سیاست در عربستان همچون «جعبه پاندورا» در اتاقی تاریک است. کسی نمی‌داند از آن چه خارج می‌شود. او می‌نویسد: سیاست در عربستان همچون جعبه‌ای سیاه است. این کشور به‌عنوان یکی از آخرین پادشاهی‌های مطلقه در برهه تاریخی سرنوشت‌سازی قرار گرفته است. او معتقد است جنگ یمن خسارت اقتصادی زیادی به عربستان وارد کرد و درآمدهای این کشور را بلعید. اکنون این کشور می‌خواهد کسری بودجه خود را با راه انداختن جنگی دیگر و افزایش قیمت نفت جبران کند. برنارد معتقد است اکنون عربستان خود را در گرداب بحران‌هایی مانند یمن، لبنان، سوریه و ... می‌بیند. رقابت منطقه‌ای با ایران ممکن است بار مستقیمی بر اقدامات سیاسی داخلی عربستان نداشته باشد اما خطوط را روشن‌تر می‌کند.

اگر محمد بن‌سلمان جدی گرفته شود، پروژه‌ای را شروع کرده که توانایی عربستان برای رقابت در راستای هژمونی منطقه‌ای را با تغییر بنیادین در اقتصاد، فرهنگ و سیاست افزایش خواهد داد. برنارد بر این باور است که محمد بن‌سلمان می‌خواهد چهره یک «آتاتورک سعودی» را از خود نشان دهد. اگر او شکست بخورد، حداقلی‌ترین سناریو در عربستان کودتا علیه بن‌سلمان خواهد بود. هزینه‌های شکست بن‌سلمان در داخل و خارج زیاد خواهد بود: در داخل حداقلی‌ترین وضعیت کودتا و فروپاشی اقتصادی خواهد بود و در خارج، برتری ایران در منطقه، فرو رفتن در گرداب بحران‌های منطقه‌ای و در نهایت بی‌ثباتی در خاورمیانه خواهد بود.

دنياي اقتصاد

گزارش خطا