خاورمیانه، منطقه ای که نام آن با بحران گره خورده/در انتظار تغییرات عمده در ژئوپلتيك خاورمیانه

ایالات متحده سال ها است که با بزرگ کردن تهدیدی به نام ایران سعی دارد آتش بحران در خاورمیانه را روشن نگه دارد. در واقع سیاست قدرت های جهانی در این منطقه نه حل بحران که کنترل آن در جهت اهداف خودشان است پس انتظار بیراهی است که به این زودی ها توقع پایان بحران داشته باشیم.

نواندیش- پرهام غنی: منطقه خاورمیانه همواره در طول تاریخ و به خصوص از زمان امضای قرار داد سایکس پیکو و ترسیم مرز بندی های کنونی بحران های متفاوتی را از سر گذرانده است و روزی نبوده که این ناحیه از جهان دستخوش تنش نباشد. این منطقه از جهان همواره به دلایل متعددی از جمله مهمترین آن یعنی انرژی در طول تاریخ همواره مورد توجه قدرت های جهانی بوده بنابر این بررسی تحولات این منطقه بدون در نظر گرفتن نظام بین الملل و مناسبات جهانی کاری عبث و بیهوده است.

اگر بخواهیم ژئوپلتيك فعلی خاورمیانه و سناریو های محتمل در آینده را دریابیم لازم است در ابتدا نگاهی اجمالی به سیر بحران های این منطقه تنها در 3 دهه گذشته بیاندازیم تا دریابیم وجود تنش جنگ و نزاع قدرت بین قدرت های منطقه ای و جهانی در این منطقه همواره پای ثابت تحولات آن بوده است.

جنگ ایران و عراق، حمله شوروی به افغانستان، حمله عراق به کویت، عملیات طوفان صحرا، ظهور طالبان و القاعده، حمله آمریکا به افغانستان و عراق، انقلاب های منطقه و اکنون بحران سوریه، یمن و جنگ قدرت به واسطه شکل گیری بلوک بندی های جدید در منطقه تنها نمونه هایی از بحران های بیشماری است که می تواند گواهی بر اهمیت این نقطه از جهان به خصوص برای کشور ما به عنوان یکی از اصلی ترین قدرت های منطقه باشد.

در سال 2010 و در اوج انقلاب های منطقه ای موسوم به بهار عربی یا بیداری اسلامی دومینو اعتراضات به سوریه رسید و این کشور دستخوش ناآرامی هایی شد که روند رخداد ها و رقابت های منطقه ای را وارد مرحله جدیدی نمود. سرمایه گذاری جدی آمریکا و متحدان اروپایی و منطقه ای آن ها برای سقوط اسد با ورود جدی ایران به سوریه و سپس دخالت جدی روس ها در راستای حمایت از اسد و ایران با شکست مواجه شد و نشان داد که جنگ نیابتی سوریه منطقه را به سمت دو قطبی شدن و رقابت دو بلوک جهانی قدرت به اضافه دو قدرت اصلی منطقه یعنی ایران و عربستان سعودی می برد.

اما اکنون با استعفای حریری سیر تحولات در حال پیچیده تر شدن است و به نظر می رسد به زودی شاهد تغییرات عمده ای در ژئوپلتيك خاورمیانه باشیم. تحولات عربستان و سیاست های تند ولیعهد سعودی باعث شده است که عربستان از حالت منفعل خارج شده و شکل تهاجمی به خود بگیرد بنابر این طبیعی است که با توجه به نفوذ و پیروزی های ایران در سوریه و عراق دو قدرت اصلی خاورمیانه در مقابل هم قرار بگیرند.

اما نکته اساسی در این بین شکل گیری بلوک های جدیدی از قدرت است متاسفانه بحران های اخیر از جمله سوریه و تنش روزافزون میان ایران و نظام سعودی باعث شده است که مساله فلسطین به کلی از اولویت ها خارج شده و امروز شاهد نزدیکی اعراب و اسرائیل هستیم پروژه ای که آمریکا و اسرائیل سال ها به دنبال آن بودند و پس از سال ها بزرگنمایی تهدید ایران بالاخره در حال نزدیک شدن به هدف خود هستند.

ایالات متحده سال ها است که با بزرگ کردن تهدیدی به نام ایران سعی دارد آتش بحران در خاورمیانه را روشن نگه دارد. در واقع سیاست قدرت های جهانی در این منطقه به خصوص آمریکا نه حل بحران که کنترل آن در جهت اهداف خودش است پس انتظار بیراهی است که به این زودی ها توقع پایان بحران داشته باشیم.

به طور قطع به یقین قدرت های بزرگ به خصوص آمریکا خواب های جدی ای برای خاورمیانه دیده اند که می توان آن را از درون طرح قدیمی خاورمیانه جدید دریافت و آنچه جای تاسف دارد به دام افتادن سعودی ها در این تله است این نزاع نتیجه اش هر آنچه باشد مسلما به نفع هیچ یک از کشورهای منطقه به خصوص خود عربستان نیست.

قطعا پیش بینی در علم سیاست کاری دقیق و علمی نیست اما در عین حال برای گرفتن تصمیمی درست در نظر گرفتن سنارویو های گوناگون اقدامی واجب است، اکنون آنچه مسلم است سرعت گرفتن تحولات منطقه و رقابت شدید دو بلوک قدرت یعنی روسیه، ایران، حزب الله و سوریه در یک سو و عربستان، آمریکا، اسرائیل به اضافه متحدان دیرشان در سویی دیگر است.

در این بین ما باید بیش از گذشته به خصوص در زمینه دیپلماسی فعال باشیم و راه هرگونه بهانه جویی را از دشمنان بگیریم صحبت های اخیر ماکرون نشان داد که آمریکایی ها خواب های جدیدی دیده اند و به دنبال راه اندازی بحرانی جدید به نام برنامه موشکی هستند.

گزارش خطا