نمایشنامه بن‌ سلمان: از ترور تا...

زمانی که زیگمار گابریل وزیر خارجه آلمان دردیدار با همتای لبنانی اش گفت: «آلمان قاطعانه در کنار لبنان ایستاده است و ایجاد یک منطقه ناآرام دیگر، آخرین چیزی است که مردم خاورمیانه در حال حاضر به آن نیاز دارند»معلوم بود که مخاطبش عربستان سعودی است. گابریل در این دیدار، با اشاره به اوضاع بحرانی حاصل از جنگ در یمن و تحریم قطر توسط عربستان سعودی و همپیمانانش، رفتار ریاض با دولت لبنان را نقطه‌ اوج بحران در منطقه توصیف کرد.

گابریل این را هم گفت که سعد حریری برخلاف میل خود در عربستان است. وزیر خارجه آلمان اما با لحنی تند تر هشدار داد که اتحادیه اروپا در برابر روحیه ماجراجویانه عربستان سعودی سکوت نخواهد کرد. اظهارات آن روز او نشان می‌داد که صبر آلمان و احتمالا اروپا به واسطه رفتارهای عربستان به سر آمده است. اما سعودی‌ها‌ نیزآرام ننشستند و بحران رابطه بین دو کشور را با احضار سفیر خود از آلمان به ریاض و کورکورانه خواندن سخنان وزیر خارجه آلمان و همین طور احضار سفیر آلمان در ریاض، بحرانی تر کردند. عربستان حالا ظاهرا به جز قطر، لبنان، سوریه، یمن، ایران و... با آلمان هم مشکل پیدا کرده است. آلمانی که بعد از خروج نصفه و نیمه بریتانیا ازاتحادیه اروپا، می‌تواند قدرت بلامنازع یورو و رهبری نانوشته این اتحادیه را برعهده داشته باشد، حالا با خشمگین شدن نسبت به عربستان، هم روابط خود با این کشور و هم روابط اروپا با سعودی‌ها‌ را وارد فازتازه ای کرده است. 

عربستان و اروپا 

صباح زنگنه کارشناس مسائل خاورمیانه دراینباره به آفتاب یزد می‌گوید:«عربستان اکنون در مخمصه بزرگی از سوی سازمان ملل متحد، شورای امنیت و سازمان‌های حقوق بشری دنیا که 10 مورد از مهم‌ترین آن‌ها عربستان را به کشتار سازمان یافته کودکان و ایجاد قحطی، گرسنگی و توسعه بیماری واگیردار وبا در یمن متهم کرده‌اند، افتاده است.»

زنگنه ادامه می‌دهد :«اتحادیه اروپا پیشتر نیز پیام‌های تندی دراینباره به عربستان فرستاده‌است، حتی وزیر خارجه‌ دولت آمریکا هم به شرایطی که عربستان در یمن ایجاد کرده معترض بوده است. این مجموعه شرایط عربستان را در وضع بسیار پیچیده‌ای قرار داده است. »

هرچند محسن جلیلوند دیگر استاد حقوق بین الملل معتقد است که ارتباط نامطلوب اروپا و عربستان دیری نمی پاید و احتمالا به دلیل تلنگرهای آمریکا به حالت اول بازمی‌گردد. اما وقتی درباره آنچه که در درگیری لفظی عربستان با آلمان صورت گرفته است می‌پرسیم و اینکه چرا سعودی‌ها‌ به جای محافظه کاری، سفیر خود را به کشور فرامی خوانند و قلدر مابانه رفتار می‌کنند؟ پاسخ می‌دهد: «عربستان هنوز به بلوغ سیاسی نرسیده است، رفتار عربستان با سوریه، لبنان و یمن این موضوع را به عینه نشان می‌دهد سعودی‌ها‌ هنوز تبدیل به دولت نشده‌اند و هنوز در عصر جاهلیت قبیله‌ای سر می‌کنند و تصور دارند که در همه جای دنیا نیز جهان اینگونه است برای همین در روابط با اتحادیه اروپا نیز نمی‌توانند خوب عمل کنند و ماجرای احضار فوری سفیر عربستان در آلمان نیز ریشه در همین نوع نگاه دارد. » 

چرا عربستان اینگونه به آلمان واکنش نشان داد؟ 

زنگنه اما در باره سرنوشت رابطه عربستان با آلمان می‌گوید: « آلمان یکی از کشورهایی بود که اعتراض خودش را به عربستان خیلی صریح بیان کرد، شورای امنیت اگرچه به دلیل وابستگی مالی اقدام جدی علیه سعودی‌ها‌ نکرده، اما خیلی از گزارش‌ها‌ی محرمانه‌اش دریمن را به دست اعضا و اتحادیه اروپا رسانده است.» او درباره اینکه چرا عربستان فورا سفیرش را 

فرا می‌خواند معتقد است که این کشور تلاش دارد با احضار سفیر خود بر آلمان فشار ایجاد کند.

زنگنه این را که گفت از او پرسیدیم آیا واقعا عربستان در سطحی هست که بخواهد به آلمان فشار بیاورد؟ پاسخ داد :« عربستان به غیر از قطر، لبنان، عراق، سوریه اکنون آلمان را هم به مجموعه کشورهای محل دعوای خود اضافه کرده است؛ موضوعی که نشان می‌دهد مشکل در خود عربستان است و نباید معضلات را در جای دیگر جست‌وجو کرد. مطمئنا این روند، روندی نیست که به نفع عربستان باشد.»

وی ادامه می‌دهد: «اما آنچه که باعث شده تا عربستان بلافاصله به واکنش تند علیه آلمان بپردازد این است که آن‌ها‌ به حمایت‌های ترامپ بسیار مغرور شده اند. درحالیکه بعید است بافت حاکمیت آمریکا با سیاست‌های بن سلمان موافق باشد. ازسویی حمایت‌های ترامپ نیز در حد توئیت‌ها و سخنرانی‌هاست. او تلاش می‌کند با این کار از دارایی‌های عربستان بهره ببرد برای همین هم به طرح مصادره اموال شاهزادگان سعودی دستگیر شده چراغ سبزنشان داد. اما این اقدام در آینده باعث فرار سرمایه‌گذاران از عربستان می‌شود. طبعا وقتی ولیدبن طلال میلیاردر و سرمایه‌گذار عربستانی دستگیر می‌شود سرمایه‌گذاران سایر کشورها نیز جایگاهی نخواهند داشت.» وی تاکید کرد: «رابطه عربستان و اروپا در ادامه بغرنج‌تر خواهد شد.»

ترور بن سلمان واقعی یا... ؟!

درگیری لفظی کشور عربستان و آلمان درحالی شکل گرفته است که دراین دوروز خبر دیگری نیز عربستان را تحت الشعاع قرار داده است. خبری با عنوان سوءقصد به جان " بن سلمان " ولیعهد. ترور نافرجام(!) مثل خیلی از ترورهای نافرجامی که در کشورهای جهان سوم به بهانه اعمال دیکتاتوری بیشتر، بهانه‌ای می‌شود برای تحت فشار قراردادن مردم و احزاب آن مملکت. بن سلمان که این روزها در داخل کشورش نیز مشغول به حذف رقبا و دستگیری شاهزادگان خاندان آل سعود به بهانه مبارزه با فساد است با حمله مسلحانه افرادی مواجه شده که منتسب به گارد ملی است. گارد ملی عربستان در گذشته تحت رهبری شاهزاده متعب بن عبدالله قرار داشت، در این گارد، ۲۰۰ هزار افسر و سرباز حضور دارند. طبق اطلاعات وارده، ۵ افسر که سوار بر دو خودرو بودند اقدام به شلیک گلوله به سمت خودرو محمد بن سلمان و کاروان همراهش کردند. آن طور که سایت انتخاب می‌نویسد، در نتیجه این حمله تعدادی از محافظانش آسیب دیدند اما محمد بن سلمان نجات پیدا کرد، زیرا خودرو وی زرهی بوده و امکان نفوذ گلوله به درون خودرو وجود نداشت. سپس خودرو حامل این مقام سعودی به سرعت به سمت وزارت دفاع این کشور رفت. ۵ افسر نیز درخیابان‌های فرعی ریاض، پایتخت عربستان ناپدید شدند بدون اینکه نیروهای مبارزه با عملیات نظامی بتوانند هویت آنها و محل فرارشان را شناسایی کنند. تروری که البته ناظران آن را دارای شک و شبهه می‌دانند؛ درست مثل محسن جلیلوند که درباره آن می‌گوید: « این ترور به دو دلیل می‌تواند ساختگی باشد؛ نخست اینکه بن سلمان سعی دارد با این ترور نشان دهد که او در بازداشت‌های اخیر برای مبارزه با فساد جان خودش را هم در خطر انداخته است تا از این طریق کسب محبوبیت کند و دوم به این دلیل که بن سلمان اکنون راحت تر می‌تواند بهانه فشار و انحلال گارد ملی را که بزرگترین مخالفش، هدایت آن را برعهده داشت، فراهم کند.» صباح زنگنه هم غیر واقعی بودن این ترور را منتفی نمی داند و با بیان اینکه صدام نیز برای از بین بردن رقبای خود در حزب بعث از این شیوه یعنی استفاده از حربه ترور ناموفق خود استفاده کرد، گفت: «او احمد حسن بکر را که رئیس‌جمهور بود کنار گذاشت و سیستم ارعاب را در عراق برقرار کرد.»

وی ادامه داد: «بن سلمان اکنون مهم‌ترین رقیب سیاسی نظامی از درون خاندان آل سعود را متعب بن عبدالله و گارد ملی عربستان می‌داند؛ گاردی که تشکیلات گسترده زمینی، هوایی و دریایی دارد و تمام اعضای آن گارد، هواداران و پیروان عبدالله بن عبدالعزیز بوده و از قبایل مختلف عربستان هستند و امکان شورش و تسلط بر شهرها را دارند بنابراین بن سلمان به منظور سرکوب آن‌ها به دلیلی نیاز داشت که اکنون آن را پیدا کرد. »

نمایش‌نامه داخلی و خارجی بن سلمان در این روزها

به نظر می‌آید که ولیعهد سعودی‌ها‌ این روزها به نوشتن دو سناریو مختلف، یکی در داخل کشورخود و دیگری در منطقه دست زده است. فصل اول نمایش‌نامه بن سلمان زمانی بود که او با گروگان گرفتن حریری ونوشتن متن استعفای او به دنبال ایجاد یک جریان مردمی علیه ایران و حزب الله لبنان بود، سیاستی که تا این لحظه از لحاظ محتوایی شکست خورده است، در کنار این اما عربستان بدش نمی‌آمد تا با حذف عنوان لبنان از اتحادیه عرب و اعمال فشارها به این کشور، سیاست‌های ضدایرانی را دنبال کند هرچند در این امر هم نتیجه‌ای عایدش نشد. سعودی‌ها همچنان تلاش می‌کنند با تشکیل اجلاس اتحادیه عرب، برگ حمایتی در زمینه بحران لبنان دست آورندو دراین امر فرانسه را هم راضی کردند تا با دیدار با حریری به ایفای نقش در سناریوی منطقه ای آنها بپیوندد. اما بی تردید آنها تا به امروز نتوانستند کارگردان خوبی برای ایفای نقش‌ها‌ی موردنظر در این نمایش‌نامه باشند. بخصوص که حالا آلمان نیز به فرجام خواهی برخاسته و علیه سعودی‌ها‌ موضع گیری کرده است. نکته ای که نشان می‌دهد ازاین پس شرایط برای سعودی‌ها‌ در حیطه روابط با اروپا به وخامت خواهد گذاشت؛ لااقل تا زمانیکه آمریکا پادرمیانی نکند(!) تازه آن هم آمریکایی که این روزها روابطش با اروپا مثل همیشه نیست. 

اما فصل دوم از نمایش‌نامه محمد بن سلمان به دنبال بر آوردن اهداف او در داخل کشور است. نمایش‌نامه‌ای که با ترور وی کلید خورده است. تروری که واقعی یا ساختگی به نفع او تمام خواهد شد. بن سلمان اکنون می‌تواند مخالفین خود را به سبب این ترور، به توپ بندد و برای همیشه آنها را از صحنه سیاست حذف کند.

حقیقت اینکه در مجموعه هر دوفصل این نمایش‌نامه بن سلمان با انبوهی از مخالفین روبه روست که برای نابودی اش قدعلم کرده و در برابر او خواهند ایستاد و به نظر می‌آید سعودی‌ها‌ شاید درداخل بتوانند با دیکتاتوری و اقدام سیاست‌ها‌ی قبیله ای بقای حکومت بن سلمان را تضمین کنند اما بی تردید در ارتباط با کشورهای منطقه و بین الملل روزبه روز دچار تنش‌ها‌ و چالش‌ها‌ی بیشتر خواهند شد.