بایدها و نبایدهای افزایش قیمت سوخت: آیا بنزین باید 1500 تومان شود؟

از زمان تحویل لایحه بودجه 97 توسط رییس جمهوری به مجلس و زمزمه ها مبنی بر افزایش قیمت بنزین تحلیل های متفاوتی صورت گرفته و تحلیلگران بر جنبه های مثبت و منفی این افزایش قیمت تمرکز کرده و استدلال های گوناگونی را ارائه می دهند که در این گزارش به آن می پردازیم.

نواندیش: از ابتدای پیروزی انقلاب تا کنون ۹ بار قیمت بنزین تغییر کرده است. اولین تغییر در سال ۱۳۵۹ اتفاق افتاد و در صورت افزایش نرخ بنزین دهمین تغییر در سال ۱۳۹۶ رقم خواهد خورد. هر لیتر بنزین در سال ۱۳۵۷ برابر با یک تومان بود اما در سال ۱۳۵۹ قیمت این فراورده نفتی به ۳ تومان افزایش یافت .

به گزارش نواندیش، طولانی ترین دوره عدم تغییر قیمت در سال های دهه شصت اتفاق افتاد. در این دوران قیمت ها تغییری را تجربه نکرد تا اینکه بالاخره پس از پایان جنگ تحمیلی قیمت بنزین به ۵ تومان در هر لیتر رسید. در دهه شصت بنزین به صورت سهمیه ای و از طریق کوپن توزیع می شد.

بار دیگر در سال ۱۳۸۶ بنزین بار دیگر تجربه ای بسیار مهم را از سر گذراند و با سهمیه بندی و کارتی شدن مصرف بنزین ، روند رو به رشد آن مهار شد.

بخش مهمی از سبد سوختی کشور در حال حاضر به بنزین اختصاص دارد. بنزین به حدی در وادی سیاست سکنی گزیده است که حتی وقتی غرب در صدد فشار بر اقتصاد ایران برآمد نسبت به تحریم فروش بنزین به ایران اقدام کرد.

قیمت بنزین در سال ۱۳۹۴ تک نرخی شد و قیمت بنزین در این سال با رسیدن به هزار تومان ، تک نرخی شد. پیش از تک نرخی شدن بنزین ، خرید بنزین از طریق کارت سوخت صورت می گرفت اما هر چند کارت سوخت هنوز حذف نشده است، اما با این حال با تک نرخی شدن قیمت ها ، دارندگان خودرو کمتر اقبالی به استفاده از کارت سوخت نشان می دهند.

سوخت گیری اغلب از طریق کارت های موجود در جایگاه های سوخت گیری صورت می گیرد، این در حالی است که طرح هایی مبنی بر تفاوت قیمت سوخت در صورت سوختگیری با کارت جایگاه نسبت به استفاده از کارت سوخت خودرو پیش تر در مجلس مطرح شده بود که نتوانست نظر مساعد نمایندگان را با خود همراه کند.

دهمین تغییر قیمتی بنزین در چهار دهه اخیر در حالی صورت می گیرد که همچنان معضل مصرف بالای بنزین، توسعه نیافتگی ناوگان حمل و نقل عمومی و آلایندگی بالای خودروهای پرمصرف ایرانی پابرجاست.

باید ها و نباید های افزایش قیمت بنزین

قیمت بنزین در ایران بسیار پایین تر از متوسط جهانی آن بوده و بسیاری از موافقان این افزایش قیمت اعتقاد دارند که باید در راستای واقعی سازی قیمت گام برداشته و به سطح متوسط جهانی برسیم، علاوه بر آن افزایش قیمت بنزین می تواند در کاهش آلودگی هوا و همچنین حفظ منابع ملی اثر گذار باشد.

این گروه معمولا کشور ترکیه و حتی آلمان را مثال زده و به بالا بودن قیمت بنزین در این کشور ها توجه می کنند، اما منتقدان افزایش قیمت بنزین در مقابل در مقام پاسخگویی برآمده و دلایلی را مطرح می سازند که اتفاقا چندان نیز بیراه نیست. بسیاری معتقدند که صحبت از نزدیک نمودن قیمت بنزین در ایران به متوسط جهانی زمانی معنی و مفهوم پیدا می کند که قیمت خودرو در ایران نیز همسو با میانگین جهانی باشد.

به عنوان مثال معقول نیست که فردی خودرویی را که قیمت واقعی آن 5 میلیون تومان است را به قیمت 20 میلیون بخرد و مجبور به زدن بنزین لیتری 1500 تومان باشد در صورتی که آزادسازی قیمت خودرو صورت بگیرد افزایش قیمت بنزین معقول خواهد بود.

علاوه بر این با توجه به نبود زیر ساخت های لازم در عرصه هایی مثل حمل و نقل عمومی و آثار تورمی این اقدام در شرایط رکود فعلی و پایین بودن درآمد های می تواند آثار اقتصادی سویی بر کشور داشته باشد.

اما قیمت بنزین در ایران با سایر کشورهای جهان چه تفاوتی دارد؟

سایت گلوبال پترول پرایس نیز که نرخ بنزین در کشورهای جهان را منتشر می‌کند، قیمت واقعی بنزین را در حال حاضر ۵۲ سنت یعنی نزدیک به ۲۲۰۰ تومان در هر لیتر اعلام می‌کند.

بر‌اساس آخرین به‌روز‌رسانی سایت گلوبال پترول پرایسمتوسط قیمت خرده‌فروشی بنزین در جهان حدود ۱/ ۱ دلار(۴۶۰۰ تومان) در لیتر است. این سایت اعلام می‌کند قیمت خرده‌فروشی بنزین بین کشورهای جهان تفاوت‌های فاحشی با هم دارد. به‌طور مثال در حالی هر لیتر بنزین در ونزوئلا حدود یک سنت(۴۲ تومان) به فروش می‌رسد که مردم هنگ‌کنگ برای خرید هر لیتر از این سوخت بیش از ۲ دلار(۸۵۰۰ تومان) پرداخت می‌کنند.

قاعده کلی را این می‌داند که در کشورهای ثروتمند و توسعه‌یافته بنزین گران و در کشورهای فقیر و توسعه نیافته، این سوخت ارزان است. تفاوت قیمت خرده‌فروشی کشورهای مختلف به سیاست‌های یارانه‌ای و مالیاتی کشورها باز می‌گردد. در واقع همه کشورها به قیمت‌های یکسان بنزین در بازارهای جهانی دسترسی دارند اما بعد از آن تصمیم ‌می‎گیرند که با لحاظ کردن یارانه آن را ارزان‌تر یا با اخذ مالیات آن را گران‌تر به دست مصرف‌کننده نهایی برسانند.

دنبال کردن سیاست‌های یارانه‌ای در ایران موجب شده که بعد از ونزوئلا و عربستان ارزان‌ترین بنزین دنیا در کشور توزیع ‌شود. ایران با نرخ ۱۰۰۰ تومان معادل ۸/ ۲۳ سنت برای بنزین معمولی و نرخ ۱۲۰۰ تومان معادل ۲۸ سنت برای بنزین سوپر سومین بنزین ارزان دنیا را در داخل کشور توزیع می‌کند.این در حالی است که بنزین ارزان و دیگر سیاست‌های پوپولیستی موجب شده ونزوئلا در باتلاقی از مشکلات اقتصادی گرفتار شود و در آستانه فروپاشی اقتصادی قرارگیرد.

عربستان نیز اعلام کرده از ابتدای سال ۲۰۱۸ نرخ بنزین را ۸۰درصد افزایش خواهد داد و به لیتری ۱۸۰۰تومان خواهد رساند. از این رو ایران در کمتر از دو هفته دیگر بعد از ونزوئلا، کشوری که در آستانه فروپاشی اقتصادی قرار دارد، در رتبه دوم دارنده ارزان‌ترین بنزین دنیا قرار خواهد گرفت.

به هر حال افزایش قیمت بنزین مزایا و معایب خاص خودش را دارد و باید آن را در چارچوب شرایط اقتصادی فعلی ایران بررسی نمود. اقتصادی که نه تنها در قیمت بنزین بلکه نیاز به تغییرات اساسی در تمامی ارکان خود را حس می کند.

گزارش خطا

X Share

Telegram Google Plus Linkdin

Cloob Facenama

لینک کپی شد

نظر شما

قابل توجه کاربران و همراهان عزیز: لطفا برای سرعت در انتشار نظرات، از به کار بردن کلمات و تعابیر توهین آمیز پرهیز کنید.

پربازدید ها
پربحث ترین

آخرین اخبار
عکس و فیلم