مقاومت صدا وسیما در مقابل تحول، نتیجه‌ای جز ریزش مخاطب ندارد

این روز‌ها سازمان صداوسیما، برنامه‌هایی را پخش می‌کند که تبلیغ کارنامه عزت الله ضرغامی در نُه سال گذشته را پوشش می‌دهد. جشنواره جام جم نیز درحالی برگزار شد که هیچ اشاره‌ای به اثرات تخریبی سیاست‌های رسانه‌ملی در فضای سیاسی کشور و تسلط رسانه‌ای شبکه‌های تلویزیونی پخش ماهواره‌ای و رشد روزافزون مخاطبان آن نشد.

قادر باستانی(نویسنده و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی) در گفت‌و‌گو با خبرنگار ایلنا گفت: رویکرد صدا و سیما در تبلیغ از خود و مستغنی دانستن خود از نقد عملکرد سازمان، رویکردی عاقلانه نیست. امروز ریزش شدید مخاطب صداوسیما که مساله بسیار مهم و راهبردی برای نظام است، مغفول واقع شده و درست به آن پرداخته نشده است. جا دارد مسئولین امر مخصوصاً شورای عالی سیاستگذاری صدا وسیما، این بحث را در فضای علمی و دانشگاهی کشور مطرح کنند و از نظرات کار‌شناسان بهره بگیرند.

وی افزود: مهم‌تر از ریزش مخاطب، تغییر ذائقه مردم به ویژه نسل نوجوان و طبقه متوسط شهری است که که به علت مقاومت مسئولان سازمان صدا و سیما در مقابل تحول، روز به روز عمیق‌تر می‌شود و به وضعیتی می‌رسد که این تغییر ذائقه، پایدار می‌شود و سبک زندگی را به وجود می‌آورد که در تعارض آشکار با آرمان‌های انقلاب اسلامی است و اگر زمان مناسب برای برخورد با این پدیده اجتماعی سپری شود، دیگر کاری نمی‌توان انجام داد.

باستانی خاطرنشان کرد: در صورتی که سیاست‌های فعلی رسانه ملی ادامه پیدا کند و یا تغییرات صوری و ظاهری انجام شود، در ده سال آینده مواجه با نسلی خواهیم بود که هیچ زبان مشترکی با او نداریم و رسانه‌های داخلی ما برای آن‌ها بیگانه خواهد بود. باید توجه داشته باشیم تحولات اجتماعی بطئی و کُند است، اما اثرات آن دامنه دار و عمیق خواهد بود و جامعه اسلامی را با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد کرد که امروز می‌شود با کمی تعقل، سعه‌صدر و پافشاری نکردن به اشتباهات گذشته، آن را تدبیر کرد.

این کار‌شناس رسانه از مسئولین صداوسیما دعوت کرد که خود در این راه پیشقدم شوند و افزود: آنچه در برنامه‌های رسانه ملی مشاهده می‌شود، آن است که متولیان امر متوجه خطر شده‌اند و کارهایی را انجام می‌دهند، اما این تغییرات کافی نیست. اینکه شبکه‌ها زیاد شود و یا سریال‌های پرطرفدار، به طور مستمر از شبکه‌های مختلف پخش مجدد شود، تا کی می‌تواند ادامه پیدا کند؟ رسانه ملی نیاز به تغییر رویکرد دارد. مسئولین صداوسیما باید از برج عاج پایین بیایند و خود را در معرض نقد جدی صاحب نظران و دلسوزان نظام قرار دهند و رویکردهای سازمان را با خواست مردم، علایق و سلایق نسل جوان و بهره‌گیری از توان همه نیروهای نظام، هماهنگ کنند.

وی گفت: در کشور استعدادهای بسیاری وجود دارند که راه به صداوسیما ندارند. هنرمندان، شاعران، نخبگان فکری، تحلیلگران برجسته سیاسی و اجتماعی، نویسندگان و نظایر آن‌ها امروز مهجور واقع شده‌اند و نسل نوجوان و جوان کشور، در غیاب آن‌ها، توسط شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی، به نخبگان هنری و فرهنگی غرب گرایش پیدا کرده‌اند. این درد بزرگی است که هر روز بیشتر و عمیق‌تر می‌شود.

باستانی تصریح کرد: مسئولین فرهنگی کشور مخصوصاً وزارت آموزش و پرورش، لازم است واقعیت‌های موجود در مدارس کشور و وضعیت نوباوگان و نسل نوجوان را به درستی به متولیان امر گزارش کنند. آن‌ها باید بدانند دغدغه امروز نوجوانان چیست؟ رویکردهای آن‌ها تا چه حد با رویکردهای رسمی نظام، شکاف روزافزون دارد؟ ضرورت دارد که آمار ریزش مخاطبان صداوسیما و نرخ تصاعدی گرایش به شبکه‌های ماهواره‌ای و اثرات برخورد قانونی با دارندگان گیرنده‌های ماهواره‌ای و چشم انداز آن در دو سال آینده، به نظام تصمیم‌گیری کشور داده شود. باید قبل از آنکه دیر شود، کاری صورت بگیرد.

این مدرس علوم ارتباطات اجتماعی تاکید کرد: در سال ۱۳۷۲، شورای عالی انقلاب فرهنگی، بحث مهمی را در خصوص استفاده بخش خصوصی از امکانات رسانه ملی و تاسیس شبکه‌هایی با نظارت سازمان صدا و سیما مطرح کرد که اگر به نتیجه می‌رسید، امید آن وجود داشت که امروز سیطره خبری رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور، در این سطح به وقوع نمی‌پیوست. همن طور در سال ۱۳۹۰ حرکتی در مجلس شورای اسلامی برای قانونمند ساختن رسانه ملی شروع شد که تاکنون نتیجه عملی دربرنداشته است. در طرح مجلس، هیات امنا، هیات مدیره و شورای نظارت با تفکیک وظایف و همین‌طور امکان استفاده از توان بخش خصوصی، پیش بینی شده بود.

وی افزود: امروز سازمان صدا و سیما با ۱۶ شبکه ملی، ۱۰ شبکه بین المللی و ۳۳ شبکه محلی، به جهت فقدان قانون و اساسنامه و وجود مدیریت غیرپاسخگو، صرفاً به اتلاف سرمایه ملی و ایجاد مخاطرات روزافزون امنیتی در کشور و ایجاد فضای تنفر و دشمنی در میان دوستان انقلاب پرداخته و نتیجه عملی آن، فاصله گرفتن نسل جدید با آرمان‌های انقلاب اسلامی و رشد منفی نگری به نهاد روحانیت بوده است.

باستانی ابراز امیدواری کرد، دولت تدبیر و امید، با تدوین لایحه نحوة اداره سازمان صدا و سیما، منطبق با خواسته‌های واقعی قانون اساسی و با رویکردی نو و روزآمد، به مقوله حیاتیِ ارتباطات در هزاره سوم، خدمتی اساسی به آرمان‌های بزرگ انقلاب اسلامی داشته باشد.

این کار‌شناس رسانه، زمان کوتاه باقیمانده از مدت ریاست فعلی سازمان را فرصت خوبی برای بازاندیشی در تجدید ساختار و اتخاذ سیاستی نو در رسانه ملی دانست و گفت: مناسب است که از خرد جمعی عقلای قوم بهره‌گیری شود و در یک کار منسجم و سنجیده، آسیب‌شناسی جدی انجام پذیرد و راه‌حل‌های کار‌شناسی مطرح و مورد بحث قرار گیرد و در ‌‌نهایت تصمیمی اتخاذ شود که این سازمان بزرگ را به پویایی و اثربخشی نزدیک کند و نکات مثبت آن را موثر‌تر و نکات ضعف آن را تا حد ممکن برطرف سازد.

باستانی تصریح کرد: سازمان صداوسیما نیاز جدی به تحول ساختاری دارد. اگر نظام، اجرای اصل ۴۴ در صدا و سیما و دخیل کردن آحاد مردم و نخبگان جامعه در ایجاد و مدیریت ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی را بپذیرد، شاهد رشد امنیت ملی در کشور، کاهش استفاده از رسانه‌های خارجی، تقویت اساسی ارتباط دولت-ملت و رشد خلاقیت‌ها و استعدادهای ملی خواهیم بود.

گزارش خطا