تاثیرات امنیتی و اقتصادی اجرای پروژه خط لوله "تاپی" بر ایران چیست؟

عضو هیات علمی موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان عنوان کرد: در نتیجه اجرای پروژه تاپی امنیت در چند ولایت افغانستان ایجاد می شود که این امر به نفع ایران خواهد بود.

به گزارش ایسنا، حسن بهشتی‌پور در نشست بررسی ابعاد و پیامدهای ملی و منطقه ای خط لوله تاپی در موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان(ایراس) اظهار کرد: یکی از دلایل موافقت طالبان با این پروژه تامین منافع پاکستان است. البته ممکن است داعش و فعالیت های آن به عنوان یک خطر، آینده این پروژه را تحت تاثیر قرار دهد. این طرح سرمایه زیادی را وارد افغانستان کرده و اشتغال زیادی را در این کشور ایجاد می کند که بی شک منافع آن به افغانستان بازمی گردد.

وی در خصوص موضع جمهوری اسلامی درباره اجرای این پروژه گفت: از دو جنبه اجرای این طرح به نفع همه کشورهای منطقه است. اول اینکه این همکاری می تواند انگیزه ای برای صلح و ثبات باشد. جمهوری اسلامی در این میان که خود صادرکننده گاز است، می تواند به توسعه این همکاری ها کمک کند. همچنین امنیت در چند ولایت افغانستان در نتیجه اجرای این پروژه ایجاد می شود و این امر به نفع ایران خواهد بود.

عضو هیات علمی موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان اضافه کرد: از دیگر سو طی 20 سال آینده رشد تقاضای انرژی در منطقه صورت خواهد گرفت؛ بنابراین ایران می تواند بخشی دیگر از انرژی مورد نیاز را برای هند و پاکستان تامین کند. این کشورها باید به سمت انرژی های پاک تر گام بردارند و به نفع آن هاست که علاوه بر خط تاپی از انرژی ایران نیز استفاده کنند.

وی تصریح کرد: اگر افغانستان به دنبال امنیت باشد، باید سرمایه گذاری در زیرساخت های آن صورت گیرد. این یکی از بهترین فرصت ها برای این کشور است و می تواند فرصت های شغلی برای سایر کشورهای منطقه از جمله ایران را فراهم آورد.

پس از وی ولی کوزه گر کالجی، عضو هیات علمی موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان، افزود: منطقه آسیای مرکزی به سمت جنوب میل به گسترش دارد. این واقعیتی است که در همه زمینه ها این گسترش در حال بروز و ظهور است. 3 حوزه نیز با اجرای این طرح در افغانستان در حال حرکت همزمان است که یکی از آن شبکه ریلی است. برنامه ایجاد شبکه برق و خط لوله گاز تاپی از دیگر این پروژه ها و برنامه هاست. افغانستان این سه تحول را به صورت ترکیبی دنبال می کند که این امور موتور تحولات در این کشور و مناطق پیرامون آن خواهد بود.

وی با اشاره به رویکرد ایران در خصوص این پروژه تصریح کرد: ما نباید تنها به خط لوله نظاره کنیم. این خط لوله نیازمند توزیع شهری و توزیع در کارخانه ها و شبکه لوله کشی است که این نیازها می تواند به ایران کمک زیادی کند. در واقع این امر می تواند به سرمایه گذاری برای ایران کمک زیادی کند.

کوزه گر کالجی عنوان کرد: بستری که ایالات متحده در آن از این طرح حمایت می کند، در چارچوب دو طرح آسیای مرکزی بزرگ و روسیه است. در این طرح بخش آسیای مرکزی از بخش قفقاز جدا شده و در یک سازمان مستقل تعریف شده است. هدف هم یکپارچگی ژئوپولیتیکی آسیای مرکزی در حوزه اقتصادی است. هدف ایالات متحده هر چه که باشد، این زیرساخت خواهد ماند و می تواند افقی برای رونق منطقه باشد و شاید در آینده این خط لوله با خط لوله صلح هم پیوند بخورد چراکه بازار این منطقه بسیار بزرگ است.

نقاط مثبت طرح خط لوله تاپی برای ایران و منطقه

معاون سرکنسولگری و پژوهشگر سابق مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان تاکید کرد: پیشنهاد ما برای جمهوری اسلامی این است که اگر افغانستان بتواند معبری برای راهی بین ایران و چین باشد، می تواند فرصت های جدیدی را برای این کشور ایجاد کند.

به گزارش ایسنا، حسین رحیمی در نشست بررسی ابعاد و پیامدهای ملی و منطقه ای خط لوله تاپی در موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان(ایراس) اظهار کرد: پروژه تاپی فراتر از یک پروژه اقتصادی است و ناشی از یک هماهنگی منطقه ای است، این در حالی است که کشورهای دخیل در این پروژه موارد پراختلافی با یکدیگر دارند. این پروژه 1814 کیلومتر طول داشته که 816 کیلومتر آن از افغانستان می گذرد و قرار است سالانه 33 میلیارد متر مکعب گاز از ترکمنستان به افغانستان، پاکستان و هند برساند. این پروژه چند پروژه دیگر شامل خط آهن، ایجاد فیبر نوری و... را نیز به همراه خود خواهد آورد و حجم کلی آن 22 میلیارد دلار است.

وی ادامه داد: بعد از تشکیل حکومت وحدت ملی در افغانستان زیربناهای سیاسی دولت چند رویکرد و چند شاخص داشت. یکی از این موراد توجه ویژه به اولویت های اقتصادی محض بود. هدف از این سیاست خوداتکایی اقتصادی بوده است. همچنین تلاش بر این بود الگوهای معیشتی مردم افغانستان تغییر کند و بسترهای اجتماعی مد نظر قرار گیرد. افغانستان برای این امر پروژه بزرگی برای ایجاد شاه راه های مواصلاتی بین تمام ولایت های خود را در نظر دارد تا بتواند خطوط ترانزیتی را بین کشورها احیا کند.

رحیمی با اشاره به اینکه 75 درصد معیشت مردم افغانستان به زراعت تکیه دارد، گفت: سیاست ایجاد بندها و سدها یکی دیگر از سیاست های این کشور بوده است. تغییر قوانین تجاری نیز یکی دیگر از این سیاست ها بوده است. اینکه آیا طالبان عامل و یا مانعی برای اجرای این پروژه است، دولت افغانستان تمهیدی را برای این مساله و ایجاد صلح دارد.

معاون سرکنسولگری و پژوهشگر سابق مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان با بیان اینکه صلح یک راهکار منطقه ای و بین المللی ولی با مدیریت افغانی است، خاطرنشان کرد: مساله دیگر این است که ما در حوزه امنیتی به صورت عملی هم کار می کنیم که یکی حضور مستشاران خارجی و دیگری تقویت قوای هوایی افغانستان است. حدود 26 تا 30 هزار نیروی محلی که تاکنون به صورت محلی عمل می کردند نیز قرار است با قوای ملی تلفیق شوند تا در مناطق مختلف بکار گرفته شوند.

بخش هایی از طالبان پروژه تاپی را یک پروژه ملی می‌داند

وی اضافه کرد: همچنین اختصاص قوای امنیتی ویژه یکی دیگر از طرح هایی است که افغانستان دنبال می کند که رسالت این ها حمایت و حراست از طرح هایی مانند تاپی است. حتی طالبان پروژه تاپی را یک پروژه ملی می داند. افغانستان با هیچ دولتی مشکل و دشمنی ندارد و هیچ کشوری برای ما دشمن تعریف شده نیست. در پروژه های منطقه ای نیز ما یک توافق نامه سه جانبه با هند و ایران داریم. افغانستان همسایه های خود را در دایره اول سیاست خارجی خود قرار داده و این امر در دولت وحدت ملی بیشتر دیده می شود.

معاون سرکنسولگری و پژوهشگر سابق مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان با اشاره به تاثیرات ملی این پروژه تصریح کرد: ایجاد 10 هزار شغل مستقیم برای متخصصان، ایجاد اشتغال برای 10 تا 15 هزار نفر برای تامین امنیت این خط، تامین انرژی 300 کارخانه در حوزه های مختلف در مسیر خط لوله در افغانستان، 400 میلیون دلار عایدات ملی برای دولت و جذب سرمایه گذاری های دیگر از عمده ترین تاثیرات اجرای این طرح است.

وی افزود: در حال حاضر حاشیه امنی برای گروه های تروریستی و تجار مواد مخدر وجود داشته که این پروژه موجب افزایش امنیت بیشتر در این کشور و مرزهای آن با همسایگانش خواهد شد. علاوه بر این با اجرای این طرح افغانستان به آن جایگاه اصلی و تاریخی خود که همان شاه راه مواصلاتی شرق با غرب آسیاست، باز می گردد.

رحیمی یادآور شد: ترکمنستان یکی از کشورهای ذی نفع در این پروژه است و رتبه چهارم را در داشتن ذخایر نفت و گاز دارد. ترکمنستان یکی از کشورهای ذی نفع در این موضوع است و در منطقه بعد از روسیه، در حوزه ذخایر گازی در جایگاه دوم قرار دارد. قرار است این کشور تا سال 2030، 230 میلیارد متر مکعب گاز صادر کند. در این پروژه برای نخستین مرتبه ترکمنستان به کشوری مصرف کننده مانند هند متصل شده است. افغانستان، پاکستان و هند یک بازار بکر برای این کشور است.

معاون سرکنسولگری و پژوهشگر سابق مرکز مطالعات استراتژیک وزارت خارجه افغانستان با بیان اینکه بخش دوم این طرح شامل پاکستان است، اظهار کرد: روزانه بخش های زیادی از این کشور دچار قطع برق می شود. این طرح می تواند تا 14 میلیارد دلار در طی 30 سال عواید اقتصادی زیادی برای پاکستان داشته باشد. این پروژه می تواند برای این کشور یک مزیت ژئوپلیتیکی را برای پاکستان نسبت به هند ایجاد کند.

وی ادامه داد: هند پنجمین مصرف کننده گاز در دنیاست و این منبعی ارزان برای این کشور است. هند با توجه به افزایش ناامنی در خاورمیانه به دنبال بازارهای جدید برای تامین نیازهای خود است.

رحیمی تاکید کرد: پیشنهاد ما برای جمهوری اسلامی این است که اگر افغانستان بتواند معبری برای راهی بین ایران و چین باشد، می تواند فرصت های جدیدی را برای این کشور ایجاد کند.

آسیب‌شناسی همه محاسن و معایب خط لوله «تاپی»

خط لوله تاپی عنوان پروژه ای است که به تازگی کلنگ آغاز عملیات آن زده شده و قرار است گاز ترکمنستان را از افغانستانبه پاکستان و هند برساند.

به گزارش ایسنا، محسن خلیلی در نشست بررسی ابعاد و پیامدهای ملی و منطقه ای خط لوله تاپی در موسسه مطالعات آسیای مرکزی و افغانستان(ایراس) اظهار کرد: خط تاپی بیشتر یک پروژه ترکمنستانی است. یک نقطه ضعف در این خط وجود دارد و آن این است که 4 کشور متفاوت در این خط حضور دارند که هر کدام سرنوشت مختلفی داشته و این کمی این ماجرا را مساله دار می نماید.

وی ادامه داد: دو حلقه میانی این ماجرا یعنی افغانستان و پاکستان بسیار ضعیف بوده و نیازمند کمک زیادی هستند. سیاست خارجی ترکمنستان بسیار بی طرفانه بوده تا بتواند فروش منبع انرژی خود را توسعه دهد. ترکمنستان دنبال چند منبع کردن صادرات گازی خود است کمااینکه با ایران به مشکلاتی خورده است.

خلیلی تصریح کرد: افغانستان توسعه را بر اتصال قرار داده و این امر موجب می شود همه نقاط ضعف دیگران به این کشور تسری یابد. تئوری اتصال بی طرفانه است اما به درد افغانستان نخواهد خورد. امریکایی ها برای توسعه افغانستان می گویند لوله را بیاورید، سایر مسایل نشر پیدا خواهد کرد. این در حالی است که این خط لوله بیشتر به نفع ترکمنستان است.

در ادامه محسن جان پرور، استادیار گروه جغرافیای سیاسی دانشگاه فردوسی، در این خصوص عنوان کرد: این طرح می تواند موجب کاهش چالش ها و تناقضات کشورهای دخیل در این طرح شود و این به نفع ایران نیز خواهد بود. گاز یکی از منابع قدرت در جهان است. این خط لوله نیز در زمان احداث منبع قدرت، می تواند سایر قدرت ها را به چالش بکشد. اینکه ترکمنستان در این طرح جایگزین ایران شود، موجب کاهش قدرت ایران می شود.

وی اضافه کرد: از دیگر سو باید منابع قدرت را حایز پایداری ندانست. این خط لوله ارزش ترانزیتی ایران را نیز تحت الشعاع قرار می دهد. بازیگران در طول زمان همیشه دشمن یا دوست هم نیستند. این بازیگران تا حد قابل توجهی برای ما دوست هستند اما ممکن است با این منبع قدرت برای ما چالش زا شوند. این امر حتی در افغانستان نیز دیده می شود.

جان پرور با بیان اینکه مساله دیگر به بازیگران فرامنطقه ای بازمی گردد و می خواهند بازیگرانی مانند چین، روسیه و ایران را کنار بزنند، خاطرنشان کرد: بازی ایالات متحده به گونه ای است که می خواهد در کنار هند، از قدرت بازیگری این کشورها بکاهد. ما هر شرایطی را که بخواهیم در نظر بگیریم، به این نتیجه می رسیم که در گام اول اجرای این طرح باخته ایم. حال باید سعی کنیم در بازی های بعدی جایگاه خود را احیا کنیم.

گزارش خطا