اذعان اندیشکده اسرائیلی به موفقیت های منطقه ای ایران: هیچ بازیگر منطقه‌ای عربی، توان ایستادن در برابر ایران را ندارد

نفوذ منطقه‌ای ایران افزایش‌یافته است، زیرا دنیای عرب در معرض مشکلات شدید داخلی قرار دارد و هیچ بازیگر منطقه‌ای حاضر به ایستادن در برابر ایران و متعادل کردن نفوذ آن نیست. سوریه به ایران وابسته است و عراق نیز تحت نفوذ ایران قرار دارد و از سویی هیچ‌کدام از این کشورها توانایی نظامی قابل توجهی ندارند.

نواندیش: برای بیش از یک دهه بیشترین تمرکز و توجه به ایران در مورد برنامه هسته‌ای آن بوده است. در تابستان سال 1394 توافقی میان شش قدرت برتر جهان و ایران در یک برنامه جامع اقدام مشترک (JCPOA) به امضا رسید.

به گزارش نواندیش، مرکز مطالعات امنیت ملی رژیم صهیونیستی (INSS) با اذعان در مورد موفقیت های منطقه ای ایران نوشت: پس از این توافق مرحله جدیدی در تحولات مربوط به مسئله هسته‌ای به وقوع پیوست. کسانی که برجام را مورد توجه قرار دادند، آن را به عنوان یک معامله‌ای نگاه می‌کردند که برای چند سال فعالیت‌های ایران را زیر نظر دارد.

آن‌ها امیدوار بودند تا زمانی که محدودیت اصلی منقضی شود، ایران نسبت به تعهدات خود پایبند باشد. آن‌ها هم‌زمان نگران این بودند که ممکن است ایران برخی تعهدات خود را نقض کند. این سناریوی دوم خطرناک‌تر بود زیرا هنگامی که محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران لغو شود، این کشور قادر خواهد بود در چارچوب توافقنامه و بر اساس برنامه غنی‌سازی اورانیوم گسترده خود به یک سلاح هسته‌ای پیشرفته برسد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در دی‌ماه 1396 رویکردی کاملاً متفاوت نسبت به توافق هسته‌ای اعلام داشت. او تهدید کرد که از برجام خارج می‌شود و گفت: برجام را به عنوان یک توافق بسیار مشکل ساز که به منافع امنیت ملی آمریکا هیچ کمکی نمی‌کند، می‌شناسم. در مرحله اول او خواستار تقویت توافق و رفع معایب اصلی آن شد.

موضعی که ترامپ در مورد آینده‌ی توافقنامه مطرح می‌کند پاسخ‌های متفاوتی را به همراه داشته است. چالش ترامپ با ایران محدود به مسئله هسته‌ای نیست. رئیس‌جمهور و دولت او ایران را به عنوان یک تهدید بزرگ نه تنها برای آمریکا بلکه برای متحدانشان نشان داده‌اند. بر اساس دیدگاه ترامپ، تهدید ایران تنها محدود به ساخت سلاح‌های هسته‌ای نمی‌شود. از نظر او برنامه پیشرفته موشکی، مداخله و فروپاشی کشورهای همسایه، تهدید استراتژیک اسرائیل و دخالت عمیق در تروریسم همه جزو تهدیدات اصلی از جانب ایران به شمار می‌روند.

در این زمینه، رئیس‌جمهور اهداف دولت خود را نسبت به ایران اعلام کرده است. اهداف ترامپ شامل لغو یا تغییر موارد خطرناک توافق هسته‌ای، اعمال محدودیت در برنامه موشکی ایران و محدود کردن نفوذ و مداخله منطقه‌ای تهران در کشورهای همسایه می‌شود.

ایران علاوه بر ادامه فعالیت هسته‌ای در زمینه‌هایی که در این توافقنامه اشاره‌ای نشده و محدود نگردیده همچنان به فعالیت ادامه می‌دهد. تحقیق و توسعه در زمینه سانتریفیوژ‌های پیشرفته و پروژه موشکی بالستیک و کروز ایران به اضافه تلاش‌ها برای تقویت نفوذ در قلب خاورمیانه همگی مواردی است که ایران در راستای آن تلاش می‌کند.

هدف‌های ایران برای نفوذ عمدتاً نه تنها در سوریه، بلکه شامل نفوذ در عراق و یمن نیز می‌شود. فعالیت‌های ایران با مشارکت فعال در سوریه از طریق نیروهای نظامی که به طور عمده حزب‌الله و دیگر شبه نظامیان شیعه غیرایرانی و همچنین چند سرباز نیروی زمینی سپاه را در برمی‌گیرد،

انجام می‌شود‌.

این مداخله به طور عمده برای نجات رژیم اسد از شرایط سخت طراحی شده است؛ اما هدف بلندمدت ایران برای حضور در سوریه ساخت دروازه‌ای مطمئن از طریق این کشور برای رسیدن به لبنان و بلندی‌های جولان است. در حقیقت ایران قصد دارد از طریق سوریه بر اسرائیل کنترل داشته باشد. برای این منظور، ایران قصد دارد این نیروها را برای مدت زمان طولانی در همکاری با روسیه در سوریه حفظ کند. ایران همچنین از طریق دخالت گسترده در سرمایه‌گذاری در بخش دولتی و سرمایه‌گذاری‌های بزرگ در اقتصاد تلاش می‌کند تا در سوریه نفوذ کند.

با این وجود مداخله ایران در کشورهای عربی تقویت شده است. در حال حاضر اگرچه رژیم سوریه هنوز هم با مشکلات دشواری روبه‌رو است، اما در مجموع موقعیت آن بسیار بهبود یافته است. ایران نفوذ خود را در سوریه و عراق تقویت کرده و یک عنصر مهم در شکل‌گیری نظم آینده در این کشور‌ها به حساب می‌آید.

همچنین در زمینه همکاری منطقه‌ای با روسیه دو کشور نزدیک‌تر شده و در سال‌های آینده امضای یک معامله مهم خرید اسلحه را در دستور کار ایران قرار دارد. کمک روسیه به ایران در ساخت نیروگاه هسته‌ای نیز احتمالاً افزایش خواهد یافت و روابط اقتصادی بین آن‌ها تقویت خواهد شد. داعش تهدیدی مهمی برای امنیت و منافع ایران بوده است بنابراین کاهش توانایی‌های این گروه پس از شکست‌های شدید در سوریه و عراق، برای ایران مهم و مفید است.

نفوذ منطقه‌ای ایران نیز افزایش‌یافته است، زیرا دنیای عرب در معرض مشکلات شدید داخلی قرار دارد و هیچ بازیگر منطقه‌ای حاضر به ایستادن در برابر ایران و متعادل کردن نفوذ آن نیست. سوریه به ایران وابسته است و عراق نیز تحت نفوذ ایران قرار دارد و از سویی هیچ‌کدام از این کشورها توانایی نظامی قابل توجهی ندارند. مصر درگیر تثبیت رژیم السیسی است و کاملاً در مشکلات اقتصادی و جنگ با تروریسم در قلمرو خود غرق شده است. در واقع، مصر چند سال است که جهان عرب را رهبری نمی‌کند. عربستان طی سال‌های اخیر به ویژه تحت حکومت پادشاه سلمان، سعی کرده نفوذ ایران را به چالش بکشد و گاه به نظر می‌رسد که دو کشور در حال درگیر شدن هستند.

با این وجود تلاش‌های عربستان سعودی عمدتاً شامل محدود کردن مداخله ایران در یمن و بحرین بوده است. بحرین و یمن جایی است که عربستان سعودی همواره به آنچه در آن اتفاق می‌افتد حساس بوده، اما در مقابل نفوذ این کشور در کشورهای کلیدی مانند سوریه و عراق کاملاً ناتوان و توانایی‌اش محدود بوده است.

علاوه بر این، عربستان سعودی در تلاش‌های خود برای سرنگونی رژیم اسد و تضعیف موضع غالب حزب‌الله در لبنان شکست خورده است. با وجود دستاوردهای ایران در عرصه منطقه‌ای دولت این کشور با توجه به روند عمیق تغییر در جامعه خود و شکست‌های ساختاری در اقتصاد با چالش‌های دشواری در حوزه داخلی مواجه است.

گزارش خطا