خروج احتمالی و بى اثر سازى برجام از سوی دونالد ترامپ

زمان زیادی تا تصمیم گیری دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده در مورد برجام باقی نمانده است.هرچه به تاریخ 22 اردیبهشت زمان احتمالی تصمیم ترامپ در مورد ماندن یا عدم ماندن آمریکا در برجام نزدیکتر میشویم رویکردها و سناریوهای متفاوت تری در مورد نحوه برخورد آمریکا با برجام مطرح میگردد.

نواندیش- اکبر مختاری: زمان زیادی تا تصمیم گیری دونالد ترامپ رییس جمهور ایالات متحده در مورد برجام باقی نمانده است.هرچه به تاریخ 22 اردیبهشت زمان احتمالی تصمیم ترامپ در مورد ماندن یا عدم ماندن آمریکا در برجام نزدیکتر میشویم رویکردها و سناریوهای متفاوت تری در مورد نحوه برخورد آمریکا با برجام مطرح میگردد. در برابر قوت گرفتن گزینه خروج ایالات متحده از توافق هسته ای با ایران تکاپوی اروپا نیز برای نگهداشت برجام با تامین کردن نظر رییس جمهور آمریکا افزونتر میگردد.

طی روزهای اخیر استیون منوچین وزیر خزانه داری دولت ترامپ طی سخنرانی در کنگره بیان کرد عدم تمدید تعلیق تحریمهای هسته ای ایران بمعنای خروج از برجام نیست. این رویکرد جدید از طرف یک مقام ارشد امریکایی را میتوان یکی از نگران کننده ترین رویکردها در مورد برجام دانست. نگارنده با توجه نزدیک شدن زمان تصمیم ترامپ در مورد برجام در نظر دارد سناریوهای احتمالی در تصمیم سرنوشت ساز می 2018 در مورد توافق هسته ای ایران را مورد مداقه قرار دهد سپس به این سوال اصلی پاسخ دهد که ایا برجام از سوی امریکا به پایان نزدیک میشود یا اینکه زنده می ماند؟!

سناریو های پیش رو را میتوان با اشاره به مهم ترین رویکردی که طی پانزده ماه اخیر دونالد ترامپ در مورد برجام بکار برده است بیان کرد.

رویکرد عدم خروج از برجام با تاکید بر اصلاح آن از سوی طرفین دیگر توافق و تهدید به کنار نهادن آن می باشد.در این سناریو ساکن فعلی کاخ سفید نه تنها خود را ناقض آشکار برجام نمیداند بلکه با وجودعدم خروج با افزایش فشارهای سیاسی و اقتصادی سعی در کاهش تاثیرگذاری آن داشته است. گزینه ای کم هزینه برای آمریکا و نسبتا مفید برای طرفین دیگر از جمله اروپا و ایران، چراکه هم اروپا از عدم بازگشت دوباره فعالیتهای هسته ای ایران آسوده است و هم ایران در چارچوب مفاد برجام حداقل در حوزه نفتی به فروش نفت و کسب درآمد ارزی خویش ادامه میدهد هرچند مزیت مهم سرمایه گذاری خارجی در سطح بالا را بدلیل "درهوا" نگه داشته شدن برجام و افزایش ریسک سرمایه گذاری در ایران ازدست میدهد.

این سناریو بار دیگر محتملست لیکن روند تغییر نیروهای تاثیر گذار کابینه برتصمیمات سیاست خارجی ترامپ چون تغییر وزیر امورخارجه و مشاور امنیت ملی و تاکید ترامپ بر برگزیدن گزینه اصلاح یا خروج در اعلام نظر دور گذشته از احتمال تکرار این سناریو میکاهد.

سناریو دیگر محتمل خروج دونالد ترامپ از برجام و عدم تمدید تعلیق تحریمهای هسته ایست و به تبع آن بازگشت مجدد و سریع تحریمهاست.

این گزینه را میتوان بدترین سناریو ممکن برای اینده برجام دانست. سناریویی که ادامه برجام در آن تنها وابسته به پافشاری قدرتهای اروپایی و روسیه وچین برای ادامه کار با ایران دارد. گزینه دیگر محتمل که این روزها احتمالش زیاد شده است همان رویکردیست که وزیر خزانه داری ایالات متحده اخیرا در کنگره بیان کرد.

"عدم خروج امریکا از برجام ضمن عدم تمدید تعلیق تحریمهای هسته ایست". در این گزینه آمریکای ترامپ میخواهد هزینه سیاسی خروج از برجام را پرداخت نکند و از سوی دیگر اهدافش را پیاده سازد. لیکن باید بیان کرد با عدم تمدید تعلیق تحریمهای هسته ای، اساس برجام نقض و اجرای آن از سوی آمریکا کان لم یکن میشود.

این گزینه محتمل و بسیار جدی دیگر در تصمیم سرنوشت ساز اردیبهشت است و گزینه دیگر خروج آمریکا از برجام و عدم تمدید تعلیق تحریمهای هسته ای بدون بازگشت سریع تحریمهاست. این همان گزینه ایست که بخش عمده ای از کارشناسان سیاسی در داخل و خارج امریکا آن را محتمل میدانند.این گزینه در واقع پایان برجام از سوی آمریکاست فقط فرصت کوتاهی برای تنفس و تصمیم طرفین برجام برای ماندن و خروج باقی میگذارد.

نگاه به سناریوهای فوق در مورد برجام از ماندن معطوف به شرط اصلاح، تا گزینه خروج با روشهای متفاوت، نشان از آن دارد که طرفین توافق هسته ای بخصوص ایران باید خود را برای برجام بدون آمریکا آماده کنند برجامی که بدون آمریکا معنای وجودیش را از دست میدهد و آن را به جسمی فرتوت و بی روح تبدیل خواهد کرد.

گزارش خطا