چالش اوباما با جمهوری خواهان درباره ایران

انگار قرار نیست نظام بین الملل شاهد ترمیم فضای موجود بین جمهوری اسلامی و ایالات متحده باشد. توافق ژنو۳ که روی کار آمدن دولت اعتدالگرا در آن نقش زیادی داشت، این ذهنیت را به وجود آورد که «شاید رابطه ایران و آمریکا» حداقل بهتر شود. اما این مساله که اتفاقا برای دنیا هم اتفاقی مهم است، مخالفان سرسختی دارد که یکی از آن‌ها جمهوری خواهانی هستند که اتفاقا به دلیل در اختیار داشتن اکثریت کنگره از قدرت بالایی هم برخوردار هستند و با استفاده از همین موقعیت بر موضع همیشگی خود که‌‌ همان ایران ستیزی است. با این مخالفت های داخلی در آمریکا بر سر توافق ژنو، این پرسش در اذهان عمومی به وجود آمده است که دولتِ دموکرات باراک اوباما در قابل چنین گروه و تحرکاتی چه راه کاری را باید در نظر بگیرد.

داوود هرمیداس باوند در گفت‌و‌گو با نواندیش درباره اختلافات داخلی آمریکا درباره ایران به پرسش‌های طرح شده پاسخ می‌گوید:

این ذهنیت را می‌پذیرید که بین ایران و آمریکا بحث «رابطه» بحثی است که تحققش آسان نیست؟

حتما. به هر حال وقتی رابطه‌ای نزدیک به ۴ دهه مخدوش باشد، ترمیمش هم به‌‌ همان اندازه دشوار می‌شود که باید گفت این روند، روندی کاملا طبیعی است.

بهانه این گفت‌و‌گو «چالش داخلی»‌ای است که دولت ایالات متحده در این باره با آن مواجه است.

واقعیت، این است که جمهوری خواهان آمریکا اصرار به این دارند تا تحت هر شرایطی ایران را تحت فشار قرار دهند و به همین دلیل با وجود فضای مناسبی که نظام بین الملل در این مدت به وجود آمده است، همچنان بر مواضع قبلی خود تاکید دارند تا به زعم خود هزینه‌هایی گزاف را به جمهوری اسلامی تحمیل کنند. دقیقا به همین دلیل است که باید گفت دولت دموکرات اوباما چالشی جدی را پیش روی خود می‌بیند و کاخ سفید باید چاره‌ای اساسی برای این مساله بیاندیشد.

چه چاره‌ای؟ پرسش این است که اوباما آنطور که باید «تغییر در ایران» را درک کرده است؟

مشاهدات این چند ماه اخیر گواه این امر است که ایالات متحده به خوبی «تغییر» را در ایران حس کرده و به همین خاطر کاخ سفید درصدد است تا با همراهی با جمهوری اسلامی در بحث هسته‌ای، موقعیتی به وجود آورد که هر دو کشور تصمیم بگیرند تا فضای پر از تخاصم و تنش سی و چند سال اخیر را ترمیم کنند تا هر کدام بتوانند از به وجود آمدن وضعیت جدید،  برنامه‌های منفعت زای خود را اجرایی کنند و اجازه بدهند تا نظام بین الملل هم در کنار جمهوری اسلامی و همچنین ایالات متحده این فرصت را پیدا کند تا از رابطه این دو کشور مهم سود ببرد، به هر حال ناگفته پیداست که تنش بین ایران و آمریکا دنیا را با چالشی مهم مواجه کرده است.

دموکرات‌ها چطور می‌توانند رویه موجود را تغییر بدهند و بر جمهوری خواهان تاثیر بگذارند؟

ببینید! اوباما و جریان دموکرات آمریکا نمی‌توانند به راحتی منتظر باشند که جمهوری خواهان از مواضع خود کوتاه بیایند و انتظارات آن‌ها را جدی بگیرند. در این بین، مهم این است که دولت آمریکا با تدبیر در وهله اول به فکر تاثیرگذاری بر جریان رقیب باشند تا بلکه از این طریق بتوانند جمهوری خواهان را با توافقات ژنو۳ همراه کنند که البته باید گفت با توجه به ‌شناختی که از جریان جمهوری خواه وجود دارد، کار بسیار دشواری است و به همین دلیل خوش بینی منطقی نیست.

پس تکلیف آن‌ها در قبال اصرار به ضدیت رقبای سیاسی شان با ایران چیست؟

تحرکی که به نظر می‌رسد کاخ سفید در شرایط فعلی باید به آن اقدام کند، این است که در مذاکرات آتی به گونه‌ای رفتار کنند تا به ایران و دنیا این پیام را بدهند که تصمیمات رادیکالی کنگره ارتباط چندانی با دستگاه اجرایی آمریکا ندارد. اگر این مهم انجام بپذیرد، طرفین ایالات متحده هم این را در نظر خواهند گرفت که حساب کنگره از دولت جدا است و به همین دلیل واکنش منطقی تری را به تصمیمات آن‌ها نشان خواهند داد.

در این بین چه انتظاری از دولت ایران می‌تواند انتظاری منطقی باشد؟

دولت جمهوری اسلامی ایران حتما این را باید مورد توجه قرار بدهد که آمریکا دچار اختلاف شدید درونی است و اگر تصمیم‌هایی گرفته شود که با توافقات حاصل شده منافات دارد، لزوما بدقولی از جانب ایالات متحده نیست و به دلیل ساختار آن کشور، گاهی نظرات دولت رویِ کار، در عمل تاثیر چندانی نمی‌تواند بگذارد. دولت ایران البته خودش هم به نوعی درگیر چنین مشکلی است و به ناچار باید مخالفت مخالفان تندرو را بربتابد.

حرفی مانده است؟

اگر اراده‌ای قوی برای ترمیم رابطه بین دو کشور باشد، نه مخالفان داخلی ایران و نه رقبای سیاسی دولت آمریکا نمی‌توانند خللی به این هدف مهم وارد کنند.