چه‌ کسانی سهامدار پیام‌ رسان‌‌ های داخلی‌ هستند: از عضو كابينه احمدى نژاد تا صداوسيما

شرق: صداي نمايندگان مجلس بلند شده. فيلترينگ تلگرام برخلاف ميل بسياري از اصلاح‌طلبان حاضر در بهارستان، سرانجام محقق شد. حالا آنها شاکي‌اند که چرا دست‌کم اطلاعات مربوط به مالکان و صاحبان اين پيام‌رسان‌ها در اختيار نمايندگان مجلس قرار نگرفته است؛ پيام‌هايي که يک سر حاميان مالي آن به افراد خاص مي‌رسد و يک سر ديگر آن به صداوسيما. علي مطهري چندباري است مخالفت‌ خود را به فيلترينگ تلگرام اعلام کرده و حالا به ايلنا گفته: «بايد مشخص شود مالکيت هرکدام از پيام‌رسان‌هاي داخلي در اختيار چه کسي است». اماو‌اگرها از اين جهت بيش از گذشته مطرح مي‌شود که پيگيري‌هاي «شرق» نشان از آن دارد که حمايت مالي از پيام‌رسان‌ها، اغلب از يک طيف سياسي خاص بوده و نه طيفي از فعالان صنعت آي‌تي. مطهري به نامشخص‌بودن وضعيت مالکيت برخي پيام‌رسان‌هاي داخلي اشاره دارد و اينکه مشخص‌شدن مالکيت پيام‌رسان‌هاي داخلي تأثير مثبتي در جلب اعتماد عمومي به اين پيام‌رسان‌ها خواهد داشت. مطهري تأکيد کرده: «تاکنون گزارشي درباره مالکيت پيام‌رسان‌ها به مجلس ارائه نشده؛ اما موضوع مهمي است که بايد تعيين‌تکليف شود».

تلگرام در سال‌هاي اخير از پرمخاطب‌ترين پيام‌رسان‌ها بوده که بر اساس برخي آمار تأييدنشده، نزديک به 40 ميليون کاربر داشته و حالا با حکم بازپرس شعبه دوم دادسراي فرهنگ و رسانه فيلتر شده است.

ضرورت رعايت حريم خصوصي

به گزارش کانال خبررساني تخصصي استارت‌آپ‌ها و تکنولوژي، با فيلترشدن تلگرام، ۲۶ اپليکيشن‌ از ۳۰ اپليکيشن رايگان پردانلود براي دستگاه‌هاي اندرويد در گوگل‌پلي در ايران تنها با فيلترشکن در دسترس هستند. محمدرضا نجفي، نايب‌رئيس مجمع نمايندگان استان تهران، اطلاع‌رساني و ايجاد شفافيت درباره مالکان و اداره‌کنندگان پيام‌رسان‌هاي داخلي را شرط لازم براي توسعه اعتماد عمومي مي‌داند. به گفته او: «اطلاع‌رساني و ايجاد شفافيت درباره مالکان و اداره‌کنندگاني که متعهد به رعايت حريم خصوصي استفاده‌کنندگان باشند، مردم را از عدم ورود و دست‌اندازي به اطلاعات و مراودات شخصي‌شان مطمئن مي‌کند و اين شرط لازم براي توسعه اعتماد عمومي و استقبال بيشتر از اين‌گونه امکانات است».

سرمايه‌گذاري بانک‌ها در پيام‌رسان‌ها

اطلاعات موجود درباره مالکان و صاحبان پيام‌رسان‌های داخلی در برخي سايت‌ها و فضاي مجازي منتشر شده است. «شرق» در اينجا بنا دارد به بخشي از اطلاعات موجود در‌اين‌باره بپردازد. تا اينجاي كار، پيام‌رسان‌هايي مانند «سروش»، «آي‌گپ»، «ايتا» و «بله» از حمايت رسانه‌اي و تبليغاتي بيشتري برخوردار بوده‌اند. در خبرها آمده است دو بانک پيام‌رسان «آي‌گپ» را خريده‌اند. رسول کاظمي، مدير پيام‌رسان آي‌گپ، نیز گفته: «توافق ميان پيام‌رسان آي‌گپ و کنسرسيومي با عضويت شرکت گسترش الکترونيک مبين ايران، مجموعه شرکت ارتباطات سيار ايران (همراه اول) و بانک‌هاي پارسيان و پاسارگاد حاصل شده است.

اين کنسرسيوم دنبال توسعه يک پيام‌رسان ملي قدرتمند و مناسب براي کسب‌وکارها با خدمات پرداخت است»؛ اما يکي از اعضاي هيئت‌مديره شرکت گسترش الکترونيک مبين ايران، چهره‌اي شناخته‌شده است؛ «مهرداد بذرپاش». آخرين آگهي تغييرات شرکت گسترش الکترونيک مبين ايران (سهامي خاص) به تاريخ 30 آذر 1396 در روزنامه رسمي منتشر شده است که در بخشي از اين آگهي آمده: «به استناد صورت‌جلسه هيئت‌مديره مورخ 1396.8.1 تصميمات ذيل اتخاذ شد:

اعضاي هيئت‌مديره براي بقيه مدت به قرار ذيل تعيين گرديدند:

آقاي مهرداد بذرپاش به شماره ملي.... به نمايندگي از شرکت گروه توسعه صنعت و معدن تدبير به شناسه ملي....به سمت رئيس هيئت‌مديره، آقاي سيداحمد حجت‌زاده به شماره ملي... به نمايندگي از شرکت نوانديشان کشت و صنعت تدبير به شناسه ملي... به سمت نايب‌رئيس هيئت‌مديره، آقاي حسين بذرافشان به شماره ملي... به نمايندگي از شرکت گروه توسعه اقتصادي تدبير به شناسه ملي.... به سمت مدير‌عامل و عضو هيئت‌مديره، آقاي ياسر جلالي‌منش به شماره ملي... به نمايندگي از شرکت گروه توسعه ساختمان تدبير به شناسه ملي... به سمت عضو هيئت‌مديره،‌ آقاي سعيد مارکلائي به شماره ملي... به نمايندگي از شرکت گروه توسعه انرژي تدبير به شناسه ملي... به سمت عضو هيئت‌مديره». جالب اينکه در آگهي تأسيس «گروه توسعه اقتصادي تدبير» به تاريخ 1387، شرکت «گروه توسعه ساختمان تدبير»، «توسعه انرژي تدبير» و شرکت «گسترش الکترونيک مبين ايران» نمايندگاني در هيئت‌مديره دارند. همچنين در آگهي تغييرات شرکت «توسعه صنعت و معدن تدبير» به تاريخ آذر 1394، نمايندگان گروه «توسعه انرژي تدبير»، شرکت «گسترش الکترونيک مبين ايران»، «توسعه اقتصادي تدبير» و «توسعه ساختمان تدبير» سمت‌هايي در هيئت‌مديره گرفتند. در آگهي تغييرات شرکت «نوانديشان کشت و صنعت تدبير» به تاريخ دي 1396، شرکت‌هاي «گروه توسعه انرژي تدبير»، «گروه توسعه ساختمان تدبير» و «گروه توسعه اقتصادي تدبير» نمايندگاني در هيئت‌مديره دارند. در آگهي تغييرات شرکت گروه «توسعه انرژي تدبير» به تاريخ آذر 1396، نمايندگان شرکت «توسعه صنعت و معدن تدبير»، «گروه توسعه اقتصادي تدبير» و «گروه توسعه ساختمان تدبير» در هيئت‌مديره حضور دارند.

پيام‌رسان داخلي؛ بازي خودي‌ها با خودي‌ها

يکي از کارشناسان فني اين حوزه نيز به «شرق» گفته «گرچه حمايت مالي از پيام‌رسان‌هاي داخلي انجام شده اما بايد چند نکته را در اين زمينه در نظر گرفت. نخست اينکه افرادي از طيف‌هاي مختلف مورد حمايت قرار نگرفته‌‌اند و اگر سرمنشأ خيلي از مالکان و صاحبان پيام‌رسان‌ها را پيدا کنيد، يک سر آن به افراد هميشه در مديريت مي‌رسد. نکته ديگر اينکه تلگرام از ۲۰۱۳ تا الان حدود ۲۵۰ ميليون دلار خرج کرده و ساخت و طراحي پيام‌رسان‌ها – در سطح حرفه‌اي – بسيار هزينه‌بر است. نکته مهم ديگر اينکه ايجاد يک پيام‌رسان خوب علاوه بر هزينه‌هاي فراوان، به دانش زيادي نياز دارد که بعيد مي‌دانم اين پيام‌رسان‌ها از اين سطح دانش بهره‌مند باشند». همچنين پيگيري‌هاي «شرق» نشان داده که برخي شرکت‌هاي استارت‌آپي پس از برنده‌شدن در مناقصه‌ها -از جمله مناقصه‌هاي صداوسيما- تأييد اهليت نشده و قراردادي با آنها بسته نشده‌اند و همواره حلقه محدودي از خودي‌ها مطرح‌اند.

سروش صداوسيمامحور

نرم‌افزار «سروش» در بهمن ۱۳۹۴ نسخه آزمايشي خود را به بازار عرضه کرد و تا بهمن ۱۳۹۵ نزديک به ۷۰۰ هزار کاربر داشت. به گزارش ايسنا اين نرم‌افزار تحت حمايت سازمان صدا‌وسيماي ايران گسترش يافت. بخش عمده‌اي از سهام اين شرکت متعلق به صدا‌وسيماست. «سروش» توسط شرکت «توسعه فناوري رسانه سروش» پشتيباني مي‌شود که مديرعامل اين شرکت شخصي به نام محمدرضا علي‌عسگري است. پيش از اين «شرق» در گزارشي درباره نسبت «محمدرضا علي‌عسگري» سروش و «عبدالعلي علي‌عسگري» رئيس صدا‌وسيما از «خروشاد» مديرعامل سروش رسانه سؤال کرده بود که او در پاسخ گفت «براي اطلاع از اينکه آقاي علي‌عسگري چه نسبتي با رئيس سازمان صداوسيما دارد، بايد از هيئت مديره سؤال شود».

مديريت پيام‌رسان سروش نيز بر عهده سيدميثم سيدصالحي است. سيدصالحي مديرعامل شرکت داده‌پردازي «فن‌آوا» بوده؛ شرکتي که خدمات اينترنت پرسرعت ارائه مي‌کرده است.

در بند ۲ قوانين محتواي ردوبدل‌شده در سروش نيز آمده‌ است: «کاربران مجاز به انتشار محتواي خلاف واقع، غيراخلاقي و غيرقانوني نيستند و عواقب آن برعهده خود کاربر خواهد بود».

در روزهاي اخير صداوسيما در بخش‌هاي خبري خود سعي دارد مخاطبان را براي استفاده از اين پيام‌رسان متقاعد و در گزارش‌هاي خبري بر امنيت آن تأکيد کند.

سرمايه 700ميليوني آقاي کاظمي

«آي‌گپ» يکي ديگر از اين پيام‌رسان‌هاي بومي است که مديرعامل آن شخصي به نام محمدرسول کاظمي است. اين پيام‌رسان توسط شرکت «روي خط مديا» پشتيباني مي‌شود که در سال ۱۳۹۴ و با سرمايه اوليه 700 ميليون تومان تأسيس شده است. از اين سرمايه سهم‌الشرکه محمدرسول کاظمي‌نجف‌آبادي 693 ميليون تومان و زهره سانحي‌نجف‌آبادي نيز هفت ميليون آورده سرمايه‌اش بوده است {اطلاعات مربوط به آگهي تأسيس در روزنامه رسمي به تاريخ ارديبهشت 94}.

فعاليت‌هاي اين شرکت در حوزه طراحي، برنامه‌نويسي و پشتيباني نرم‌افزارهاي ارتباطي و رسانه‌اي روي تلفن‌هاي همراه متمرکز است.

محمدرسول کاظمي مدعي است که در مسير طراحي پيام‌رسان داخلي يک ريال حمايت از جايي دريافت نکرده است. او در پاسخ به منتقدان نيز گفته «تمام کساني که مي‌گويند داخلي‌ها توان پاسخ‌گويي به نياز و تعداد کاربران ايراني را ندارند، به‌ صراحت مي‌گويم که آي‌گپ قادر به پاسخ‌گويي به تمام نيازهاي ۴۰ ميليون کاربر ايراني است». کاظمي چندي‌پيش نيز اعلام کرده بود که هرکس بتواند «آي‌گپ» را هک کند به او جايزه يک‌ميلياردتوماني پرداخت مي‌کند.

از تلفن همراه تا پيام‌رسان بومي

«ايتا» از ديگر مدعيان در ميان پيام‌رسان‌هاي بومي است که در سال ۱۳۹۶ شروع به فعاليت کرد و اولين نسخه‌اش براي اندرويد و هم‌زمان نسخه وب آن آماده بهره‌برداري شد. همچنين نسخه آيفون و دسک‌تاپ آن در دست طراحي است. مراحل طراحي و پياده‌سازي نرم‌افزار ايتا توسط شرکت انديشه‌ياوران تمدن امروز که گفته مي‌شود يک شرکت خصوصي است، انجام شده که اين شرکت تحت حمايت دو شرکت طوبي و هاتف فعاليت مي‌کند. سوابق اين شرکت‌ها در حوزه فناوري‌هاي مبتني بر تلفن همراه است.

اما در مورد ديگر پيام‌رسان‌ها نيز اطلاعات اندکي در اختيار است. پيام‌رسان رينگ همان پيام‌رسان گپ است. آنها دو برند تعريف کرده‌اند. برند رينگ متعلق به مجموعه‌ صباايده است که مالک آپارات هم به شمار مي‌آيد. مديريت پيام‌رسان ايتا نيز محسن غفاري است که پيش‌تر پنل اس‌ام‌اس مي‌فروخت. شرکت ايتا، يک شرکت قمي است و از طرف مرکز رسانه‌هاي ديجيتال ارشاد هم حمايت مي‌شود.

بانک ملي هم «بله»

پيام‌رسان «بله» متعلق به شرکت «داده‌ورزي سداد» است. 72درصد سهم اين شرکت متعلق به بانک ملي ايران است. 24 درصد سهام آن هم متعلق به شرکت خدمات انفورماتيک و چهار درصد هم سهم شرکت سرمايه‌گذاري گروه توسعه ملي ايران است. سرمايه اين شرکت 500 ميليارد ريال است. در بخش معرفي اطلاعات گنگي از نحوه شکل‌گيري اين پيام‌رسان آمده «ما پنج نفر بوديم؛ جوان و جوياي نام. شايد هم مقداري نپخته. دور هم جمع شده بوديم تا محصولي خواستني و کارآمد را بسازيم. دوست داشتيم در زمينه اپليکيشن‌هاي اينترنتي ارتباطي فعاليت کنيم. هدف اول‌مان را «ايميل» انتخاب کرديم. مي‌خواستيم چيزي بسازيم که روي دست تمام ايميل‌هاي خارجي بزند. دور، دور پيام‌رسان‌ها شده بود. آن‌موقع‌ها وايبر روي بورس بود و مقداري هم وي‌چت. شروع کرديم به دويدن؛ به يادگرفتن؛ «بله» را بر اين مبنا ساخته‌ايم».

گزارش خطا