اصولگرايان مي‌خواهند با "برجام" چه كنند؟

اصولگرايان راهبرد مشخصي در مواجهه با برجام بعد از خروج آمريكا از آن ندارند. آنها كه تا پيش از اين بر كوس مخالفت با برجام مي‌كوبيدند، بعد از خروج برجام دوپهلو سخن مي‌گويند. سخنان برخي از آنها هم در‌مقايسه‌با گفته‌هاي پيشينشان متناقض جلوه مي‌كند.

نبي حبيبي، دبيركل مؤتلفه، شهريور 96 گفته بود: «ايران باید مشخص کند از برجام چه مانده است که همچنان آن را یک قرارداد مقدس می‌داند. کمتر از دو ماه دیگر موعد تحریم‌های جدید که بدتر از تحریم‌های گذشته است، فرا می‌رسد؛ در‌صورتی‌که هدف برجام برداشتن تحریم‌ها بود. پس چه چیزی از برجام می‌ماند که آقایان همچنان به آن پایبندند؟!» اما او همان زمان هم صراحتا درخواست خروج از برجام را مطرح نكرد. او بعد از خروج آمريكا از برجام گفت: «با خروج آمریکا از برجام مطابق مصلحت خودمان عمل می‌کنیم و مردم وقتی در جریان کامل و صریح نقض برجام قرار گیرند قطعا از هر تصمیمی که مسئولان بگیرند، پشتیبانی می‌کنند». حبيبي البته پيشنهادهاي ديگري هم دارد. او به‌تازگي با اشاره به روابط اخير آمریکا و کره‌شمالی، تلويحا به دست پر كره شمالي به‌واسطه مجهزبودن به بمب هسته‌اي اشاره كرده وگفته بود: «بازی آمریکا با کره‌شمالی را مشاهده کردیم. آمریکایی‌ها امروز خود را مجبور به نشستن سر میز مذاکره‌ای می‌بینند که طرف مقابل دست روی ماشه هسته‌ای، همه اهداف را در آمریکا نشانه گرفته است. اگر بخواهند زور بگویند، قطعا زور هم خواهند دید و شنید».

با اين حال مؤتلفه بعد از خروج ترامپ از برجام در بيانيه‌اي نوشت: «حزب مؤتلفه اسلامی معتقد است دل‌بستن به اروپا برای تداوم برجام یک توهم است. اروپا منافع مناسبات خود با آمریکا را رها نمی‌کند. ما همان پاسخی که به آمریکا دادیم، باید به اروپا هم بدهیم. مگر اینکه شرایط خارج از برجامی را که هر زمان جاری کرده‌اند، تکرار نکنند و درک کنند که ما راجع‌به هیچ موضوعی که مرتبط با امنیت ملی خودمان باشد، با هیچ‌کس مذاکره‌ای نکرده‌ایم و نخواهیم کرد. ما چگونگی دفاع از خودمان را خودمان تصمیم می‌گیریم و اجرا می‌کنیم». حسين انواري، عضو شوراي مركزي مؤتلفه، در پاسخ به اين سؤال که آيا مقصود مؤتلفه از اينكه دل بستن به تداوم برجام يك توهم است، به معني خروج از آن است؟ به «شرق» گفت: «نظر مؤتلفه نظر رهبري است، اگر اتحاديه اروپا به تعهداتي كه مطرح شد و ديپلمات‌هاي ما هم دنبال مي‌كنند، ملتزم باشد و منافع ما حفظ شود، ما الزامي نمي‌بينيم خارج شويم مگر اينكه شرايط به‌گونه‌اي ديگر پيش رود و اين حق خروج رأي ما محفوظ است».

تناقض‌هاي شريعتمداري

عجيب‌ترين واكنش‌ها اما از آن حسين شريعتمداري بوده است. او تا پيش از اين معتقد بود برجام بيش از اينكه به نفع ايران باشد، منافع آمريكا را تضمين كرده است و براي همين در واكنش به تهديدات ترامپ مبني بر خروج از برجام گفته بود كه امكان ندارد آمريكا خارج شود. او در سرمقاله كيهان نوشته بود: «کشورهای اروپایی به‌بهانه مضحک و احمقانه پیشگیری از خروج آمریکا از برجام -که هرگز خارج نمی‌شود- به‌دنبال وضع تحریم‌های تازه علیه ایران هستند و صدای هیچ‌کس هم به اعتراض و تهدید اروپایی‌ها بلند نمی‌شود!» اما بعد از خروج ترامپ، به‌جاي اعتراف به اشتباهش، تقصير را گردن روحاني انداخت و گفت: «من گفتم ترامپ از برجام خارج نمی‌شود، اما خروج ترامپ تقصیر روحانی بود». در سرمقاله روز بعد از خروج آمريكا از برجام هم نوشت: «و بالاخره قرار بود اگر ترامپ برجام را پاره کرد، ما آن را آتش بزنیم. باید تفاله برجام را دور بیندازیم و به توانمندی‌ها و ظرفیت‌های خودمان بازگردیم و مطمئن باشیم آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند». او دي 96 هم گفته بود كه «خروج از برجام تنها راه مقابله با زورگویی آمریکاست». در اين ميان برخي از اصولگرايان صراحتا توصيه به خروج از برجام داشته‌اند. جريان تندرو اصولگرا كه از همان ابتدا هم با برجام مخالف بودند، صراحتا فرمان به خروج از آن را داده‌اند. حميد رسايي گفته است: «باقی‌ماندن در برجام هیچ توجیهی ندارد». قديري‌ابيانه گفته است: «دولت باید بلافاصله اعلام کند برجامی باقی نمانده که ایران بخواهد به آن پایبند بماند». محمدعلي پورمختار، نماينده مجلس، هم گفته است: «وقتی این کشور به‌صورت آشکار این توافق را نقض کرده است، ماندن در آن نفعی برای مردم و کشور نخواهد داشت». سیدحسین نقوی‌حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در مجلس، بدون اينكه استراتژي مشخصي را طرح كند كه ايران بعد از خروج آمريكا چه شيوه‌اي بايد در پيش بگيرد، صرفا گفته است كه با «وحدت و یکپارچگی بین مردم و مسئولان» پاسخی به آمریکا خواهند داد که آنها پشیمان شوند.

گزارش خطا