سه روایت از ورود ایران به پروسه صلح یمن

در شرایطی که زمینه‌ها برای دور سوم مذاکرات ایران و چهار کشور اروپایی در ارتباط با بحران یمن در نیمه دوم ژوئن (اواخر خرداد ـ اوایل تیر) در بروکسل درحال آماده شدن است، خبرگزاری «رویترز» به نقل از دیپلمات‌های آگاه ایرانی و اروپایی نوشت که پیشرفت‌های قابل‌توجهی در گفت‌وگوهای مربوط به پایان بحران یمن انجام شده است.

کامران کرمی در دنیای اقتصاد نوشت: در شرایطی که زمینه‌ها برای دور سوم مذاکرات ایران و چهار کشور اروپایی در ارتباط با بحران یمن در نیمه دوم ژوئن (اواخر خرداد ـ اوایل تیر) در بروکسل درحال آماده شدن است، خبرگزاری «رویترز» به نقل از دیپلمات‌های آگاه ایرانی و اروپایی نوشت که پیشرفت‌های قابل‌توجهی در گفت‌وگوهای مربوط به پایان بحران یمن انجام شده است.

پیش‌تر سیدعباس عراقچی معاون سیاسی وزارت خارجه ایران با تایید این مذاکرات گفت که به‌دلایل انسانی و شرایط بد مردم یمن مذاکره را با چهار کشور اروپایی آغاز کرده‌ایم. این تحولات در شرایطی است که منابع اماراتی و عربستانی فاصله نیروهای اماراتی تا تصرف بندر استراتژیک حدیده که در اختیار انصارالله است را تنها ۴۰ کیلومتر معرفی می‌کنند که در صورت تصرف می‌تواند معادلات میدانی را تغییر دهد. «دنیای اقتصاد» در این گزارش سه روایت از ورود ایران به مذاکرات صلح یمن را تشریح کرده است که تداوم راهبرد ۴ ماده‌ای ایران برای یمن، فشار آمریکا و حفظ برجام، از جمله این محورها است.

ادامه راهبرد ۴ ماده‌ای ایران برای یمن

ایران از ابتدای بحران یمن بر حل سیاسی این بحران تاکید کرده و در همین راستا در سال ۲۰۱۵ طرح چهار ماده‌ای را برای حل بحران یمن به دبیرکل وقت سازمان ملل ارائه داد. آتش‌بس، کمک‌های بشردوستانه، گفت‌وگوی یمنی- یمنی و دولت فراگیر چهار محور طرح ایران است. طرحی که به گفته وزیر امور خارجه ایران همچنان معتبر است. در همین ارتباط، یک مقام ارشد ایرانی به خبرگزاری رویترز، گفت: «به‌دلیل فاجعه انسانی که درحال رخ دادن در یمن است، ما با فرانسه، انگلیس و آلمان توافق کردیم تا برای خاتمه دادن به این بحران همکاری کنیم. هدف ما ایجاد یک آتش‌بس برای کمک به شهروندان بیگناه یمنی است. ما از نفوذ خود برای آوردن متحدان به پای میز مذاکره استفاده می‌کنیم.»

سه دیپلمات اروپایی نیز از پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای که در این گفت‌وگوها و در جهت پایان بحران در یمن حاصل شده است، خبر دادند. از زمان آغاز حملات نظامی عربستان و ائتلاف عربی علیه یمن بیش از ۱۰ هزار شهروند یمنی کشته و سه میلیون نفر زخمی شده‌اند. موضوعی که عباس عراقچی معاون ظریف آن را دلیل ورود ایران به بحران یمن اعلام کرده است که البته این مذاکرات از مذاکرات هسته‌ای جدا و ارتباطی با مسائل موشکی ندارد. به این ترتیب ایران با اعلام آمادگی برای حل بحران یمن و پایان دادن به بحران انسانی و نیز با هدف حل سیاسی و توقف خشونت‌ها، دو دور مذاکره را با دولت‌های اروپایی صورت داده که دور سوم آن نیز ظرف چند هفته آینده برگزار می‌شود.

پیش‌تر و در دور دوم این مذاکرات حسین جابری‌انصاری که ریاست هیات ایران را بر عهده داشت، در گفت‌وگو با خبرنگاران هدف از این مذاکرات را بررسی ابعاد بحران یمن و تلاش برای پیدا کردن راه‌حل این بحران عنوان کرد. جابری‌انصاری با بیان اینکه یکی از اهداف سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران، تلاش برای پایان دادن به این بحران است، افزود: «ما در این جلسه درباره ابعاد مختلف انسانی، سیاسی و نظامی در بحران یمن گفت‌وگوهای خوبی با طرف‌های اروپایی داشتیم. درخصوص روش‌ها و گام‌های مشخص اعتمادساز به‌عنوان گام‌های اولیه لازم برای خروج از وضعیت کنونی گفت‌وگوهای خوبی داشتیم و امیدواریم با پیگیری و اجرای این توافقات گام‌های موثر و کاربردی در مسیر حل بحران یمن برداشته شود.»

شروط آمریکا

برخی از تحلیلگران و رسانه‌های غربی ادعا می‌کنند که ورود ایران به مذاکرات صلح یمن در ارتباط با فشارهای آمریکا در یک‌سال اخیر است. این رسانه‌ها به‌خصوص مدعی شده‌اند که مذاکرات ایران با EU/ E۴ به شروط دولت آمریکا برای از سرگیری مذاکرات با ایران ارتباط دارد، چرا که وزیر امور خارجه آمریکا در ۳۱ اردیبهشت ماه در سخنانی شروط دوازده‌گانه‌ای را از سوی آمریکا برای توافق جدید با ایران اعلام کرد که یکی از این شروط، تاکید بر این داشت که ایران باید به حمایت نظامی خود از حوثی‌های یمن(انصارالله) پایان دهد و در راستای یک راه‌حل صلح‌آمیز در این کشور گام بردارد.

در تازه ترین اظهارات نیز وزیر دفاع آمریکا با طرح اتهامات علیه ایران مدعی شد که ایران راکتی در اختیار حوثی‌ها در یمن قرار داده که از آن برای حمله به عربستان استفاده شده است. جیمز متیس گفت: «ایران یک راکت را در اختیار حوثی‌های یمن قرار داده است که در ماه آوریل از آن در یک حمله ناموفق علیه کشتی تجاری عربستان استفاده شده است.» در دوم آوریل حوثی‌ها اعلام کردند که حمله علیه کشتی سعودی در واکنش به حمله ائتلاف عربی علیه شهر حدیده در یمن انجام شده که این حمله به کشته شدن بیش از ۱۰ شهروند یمنی منجر شده است.این روایت در شرایطی است که ایران قبل از اعلام شروط پمپئو، در موضوع یمن با اروپایی‌ها دو دور مذاکره انجام داده بود. دور اول این مذاکرات در اواخر بهمن ۱۳۹۶ در حاشیه اجلاس امنیتی مونیخ برگزار شد و دور دوم نیز روز پنج‌شنبه ۱۳ اردیبهشت۱۳۹۷ در رم ایتالیا و با حضور هلگا اشمید معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مدیران کل سیاسی و امنیتی وزارتخانه‌های امورخارجه ایتالیا، آلمان، فرانسه و انگلستان برگزار شده بود. بنابراین این استدلال که ورود ایران به پروسه صلح یمن در ارتباط با شروط وزیر خارجه آمریکا و تهدیدات واشنگتن است، کاملا فرضیه‌ای نادرست و رد شده است.

خنثی‌سازی فشارهای منطقه‌ای

سومین روایت از ورود ایران به مذاکرات صلح یمن را در ارتباط با خنثی‌سازی فشارهای منطقه‌ای با هدف حفظ برجام و امتیاز به اروپا برای حفظ این توافق می‌دانند که آمریکا تلاش دارد تا اروپایی‌ها را به این استدلال برساند که برجام در ارتباط با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران است و نباید این دو را از هم جدا دانست. این روایت استدلال می‌کند با توجه به نفوذ منطقه‌ای ایران در یمن و ارتباطی که ایران با انصارالله دارد، مقامات اتحادیه اروپا در سال گذشته از مقامات تهران درخواست کردند که ایران و اتحادیه اروپا برای ایجاد آتش‌بس در یمن و حل موضوع انسانی این بحران با یکدیگر همکاری‌های نزدیک‌تر و گفت‌وگوهای جدی‌تری داشته باشند.

ایران نیز با توجه به این موضوع و با هدف حفظ برجام توسط اروپایی‌ها، وارد این فرآیند شده است. به‌خصوص که تهران همواره از مذاکره و دنبال کردن راهکار سیاسی استقبال کرده است و در مقطع اخیر این مذاکرات برای تهران دربردارنده امتیازات سیاسی و اقتصادی است و طبیعتا رغبت برای ورود به این فاز دوچندان شده است. پیش‌تر و پس از دور اول این گفت‌وگوها، نشریه آمریکایی «وال‌استریت‌ژورنال» در گزارشی نوشت که در حاشیه کنفرانس امنیتی مونیخ شماری از دیپلمات‌های اروپایی با یک مقام بلندپایه ایران دیدار و هدف این دیدار، محدودسازی قدرت‌نمایی ایران در منطقه و جلوگیری از دخالت ایران در امور یمن، سوریه و سایر بخش‌های خاورمیانه بوده است. این گزارش درحالی مدعی بود که ایران در این دیدار در مورد مسائل منطقه با مقامات وزارت امور خارجه این چهار کشور اروپایی رایزنی کرده است که مقامات تهران با رد این موضوع تاکید کردند که این گفت‌وگوها فقط در مورد یمن و در راستای کمک به مردم این منطقه صورت گرفته است. در مقابل اما عربستان با پیشنهاد اخیری که برای ایجاد آتش‌بس در این منطقه مطرح شده بود، مخالفت کرده است.

در همین راستا هفته گذشته علی شمخانی دبیر شورای‌عالی امنیت در گفت‌وگو با شبکه «الجزیره» تاکید کرد در جریان مذاکرات فشرده اخیر با کشورهای اروپایی در ارتباط با موضوع یمن و با موافقت انصارالله مقرر شد که در ماه مبارک رمضان آتش‌بس در یمن برقرار شود، اما سعودی‌ها آن را قبول نکردند. به‌نظر می‌رسد که عدم قبول این آتش‌بس از سوی ریاض در ارتباط با پیشروی‌های ائتلاف عربی به رهبری عربستان به سمت بندر راهبردی الحدیده است که در صورت تصرف این بندر می‌تواند معادلات میدانی در یمن تغییرات جدی پیدا کند و بر موفقیت مذاکرات ایران با اروپا تاثیراتی بر جا بگذارد.

گزارش خطا