امام علی (ع) و الگوی حکومتی حضرت امام خمینی(س): امروز کجا ایستاده ایم؟

حال جا دارد در این روزها بنشینیم و ببینیم که به راستی با گذشت این سال ها چقدر در راستای فرمایشات امام راحل(س) در راستای سیره مولای متقیان حرکت کرده ایم؟ آیا واقعا توانسته ایم تنها گوشه ای از این معنویات را در وجود خودمان تقویت کنیم؟

نواندیش: امام خمینی با استناد به حکومت پیامبر(ص) و علی(ع) حکومت آنها را حکومتی انسان ساز دانسته و با محور قرار دادن حکومتشان، به مبارزه با عملکردهای شاه و دفاع از تلاشهای خود و عالمان دیگر اسلام در راه تشکیل حکومت اسلامی واقعی و مبارزة فکری و تبلیغی علیه افکار باطل و تهمتهای ناروا به حکومتی که مد نظرشان بوده است پرداخته و برخی مشخصه های آن را به رؤسا و مقامات بلندپایه نظام اسلامی توصیه می نمودند:

«آن طرز حکومت اسلام طرز حکومت آدم سازی است. شما خود رؤسای اسلام را باید ملاحظه کنید، مثل پیغمبر اسلام که رئیس اسلام است، امیرالمؤمنین که بعد از او رئیس اسلام بود. شما خود آنها را ببینید که وضعشان چه جوری بوده، دیکتاتوری بوده است؟! پیغمبری که با مردم دیگر وقتی می نشست معلوم نبود آقا کدام است و نوکر کدام است... حکومت اسلامی می خواهیم یک حکومتی باشد که یک قدری شبیه باشد به این حاکمهای ما. اینها کجای حکومت اسلام دیکتاتوری بوده است که آقایان سخت از این می ترسند. دیکتاتوری چیست؟! حکومت اسلام حکومت قانون است...»

حضرت علی(ع) شخصیت بی بدیلی است که حکمت الهی - میمون ترین فرصت ها را با سرنوشت او پیوند می زند: در خانه کعبه دیده به جهان می گشاید و در منزل خاتم رسولان و واپسین فرستاده پروردگار عالمیان پرورش می یابد .

آن حضرت زمانی که خلافت مسلمین را در اختیار داشت از کار و تلاش غفلت نمی کرد و همواره زندگی خود و خانواده اش را با دسترنج خود تامین می کرد و هرگز سربار جامعه نبود . حضرت امام خمینی (س) در این باره می فرماید: « در عهد حضرت امیرالمؤمنین(ع) طرز حکومت اصلاح شده و رویه و اسلوب حکومت صالح بود. آن حضرت با اینکه بر کشور پهناوری حکومت می کرد، که ایران و مصر و حجاز و یمن از استانهای آن بود، طوری زندگی می کرد که یک طلبه فقیر هم نمی تواند زندگی کند. به حسب نقل وقتی که دو پیراهن خرید، یکی را که بهتر بود به قنبر (مستخدم خود) داد؛ و پیراهن دیگر را که آستینش بلند بود برای خود برداشت؛ و زیادی آستین را پاره کرده پیراهن آستین پاره را بر تن کرد. در صورتی که بر کشور بزرگ و پر جمعیت و پر درآمدی فرمانروایی می کرد.»( ولایت فقیه(حکومت اسلامی)، متن، ص: 46)

در جای دیگر فرموده اند: «. . . [علی (ع)] آن شخصی بود که وقتی که به حکومت رسید در حال حکومتش زندگی اش از جمیع زندگی امثال ماها و شماها، طلاب علوم دینیه، امثال این بقالها و این کاسبها، زندگی او پست تر بود. یک تکه نان جو بود که در آخر عمر مبارکشان، از قراری که گفته شده است، از بس خشک بود حضرت با دستشان نمی توانستند بشکنند، با زانو می شکستند آن نان را و با آب تناول می کردند. این حکومت اسلام بود . . .» (صحیفه امام، ج 2، ص:359 و360)

امام در خصوص زندگی عادی و مردمی حضرت علی (ع) چنین توضیح می دهد: « دستگاه و بارگاهش این مسجد است؛ توی این مسجد می آید می نشیند، همه می آیند حرفهایشان را به او می زنند، از مسجد هم لشکر درست می کند، می فرستد به این طرف و آن طرف برای، عرض می کنم پیشرفت اسلام، لکن زندگی اش همان است که عرض کردم که یک پوست هست .» (صحیفه امام، ج 4، ص:181)

امام خاطر نشان می نماید: « همان که بعد از اینکه مقام ریاست داشت- به حسب اصطلاح شما- تمام ایران و عراق و مصر و جاهای دیگر در زیر سلطه او بود، رفتارش با مردم آن طور بود که هیچ کس نمی تواند آن رفتار را داشته باشد. در خطبه جمعه، گاهی که یک وقتی که در خطبه جمعه آمده بودند و منبر بودند، دامنشان را حرکت می دادند برای اینکه پیراهن را شسته بودند. و پیراهن عوضی نداشتند..»(صحیفه امام، ج 13، ص: 458)

امام خمینی پارسایی، ساده زیستی و زهد حضرت علی (ع) را این گونه وصف می کند: « دوم شخص اسلام، علی بن ابی طالب- سلام اللَّه علیه- است. ایشان خودش یک. کارگر بوده؛ یعنی، قنات حفر می کرده، می رفته است قنات می کنده است آب بیرون می آورده، لکن برای خودش نه، بعد از آنکه بیرون می آمده، وقف می کرده برای مستمندان، برای آنها. یک نفر کارگر بوده است که برای اعاشه خودش هم کار می کرده و در عین حالی که آن طور قنات ها را- چندین قنات از ایشان هست- کنده با دست خودش. و همان روز- به حسب نقل- همان روزی که بیعت به امامت کردند برای او و به خلافت، وقتی بیعت تمام شد، همان روز بیل و کلنگ خودش را برداشت دنبال کار ...» (صحیفه امام، ج 16، ص: 238)

ایشان درباره حکومت داری حضرت علی(ع) هم فرمودند: « او تمام مقصدش خدا بود. اصلش این دنیا و این ریاست دنیا و اینها در نظر او چیزی نبود، مگر اینکه بتواند یک عدلی را در یک دنیا برقرار کند، و الّا پیش آنها مطرح نبود که یک ریاستی داشته باشم یا خلافتی داشته باشم،...» (صحیفه امام، ج 13، ص: 195)

و در جای دیگر با اشاره به قصه معروفی از حضرت امیر(ع) می فرماید: « شماها شیعه همان هستید که می گوید که من به اندازه این کفش کهنه ای که هیچ نمی ارزد امارت شما را به اندازه این برایش ارزش قائل نیستم مگر اینکه حقی را ایجاد کند.» (صحیفه امام، ج 18، ص: 412)

بسیاری از خصوصیات امام خمینی الهام گرفته از شیوه حضرت علی (ع) است که یاد پرتوهایی از این خورشید درخشان را در اذهان زنده می نماید. در منابع تاریخی آمده است که حضرت علی(ع) با دشمن به شدت و با خشونت رفتار می کرد و در برابر باطل هیچ گونه ملایمت و مدارا نداشت؛ ولی وقتی به شخص ناتوانی برخورد می کرد، در نهایت عطوفت وی را مورد نوازش قرار می داد. امام خمینی نیز در ستیز با دشمنان بدون آن که هراسی به دل راه دهد، برخوردی قاطع و سخت داشت، اما در ضمن چنین شدت و صلابتی، وقتی با مردم عادی، خصوصا بینوایان و محرومان رو به رو می شد، مهربانی خصای در وجودش هویدا می گردید.

امام خمینی در معرفی این بعد از سیره حضرت علی(ع) می گوید: « کسی که جنگجوست اهل عبادت نمی شود. کسی که قوه بازو می خواهد داشته باشد اهل زهد نمی تواند باشد. کسی که شمشیر می کشد، و اشخاصی را که منحرف اند درو می کند، این نمی تواند عاطفه و اهل عاطفه، آن طور که این شخص داشت، باشد. این شخصیت بزرگ، امور متضاده را در خودش جمع کرده. در عین حالی که روزها روزه، و شب به عبادت مشغول، و گفته شده است که شبی هزار رکعت نماز می خواند. و در عین حالی که غذای او- آن طوری که در تاریخ ثبت شده است- از نان و سرکه، و فوقش زَیْت]روغن زیتون[ یا نمک، بیرون نبوده است. در عین حال قدرت بدنی، آن طور قدرت است که- آن طوری که در تاریخ هست- آن دری عین حالی که غذای او از نان و سرکه و زیت یا نمک بیرون نبوده است؛ در عین حال قدرت بدنی آن طور قدرت است. دری را که از «خَیْبَر» ایشان کَنْده است و چندین ذِراع دور انداخته است، چهل نفر نمی توانستند بلندش کنند. (صحیفه امام، ج 11، ص:20 و21)

و این همه بدین منظور مطرح می شد تا مسئولین و کارگزاران نظام جمهوری اسلامی الگو بگیرند و در برخورد با مردم برای اجرای عدالت و بروز عطوفت به حضرت علی(ع) اقتدا نمایند.

حال جا دارد در این روزها بنشینیم و ببینیم که به راستی با گذشت این سال ها چقدر در راستای فرمایشات امام راحل(س) در راستای سیره مولای متقیان حرکت کرده ایم؟ آیا واقعا توانسته ایم تنها گوشه ای از این منویات را در وجود خودمان تقویت کنیم؟

گزارش خطا