سانسور‌های تاریخی صدا و سیما

مشخص بودن حجم گوش بازیگران خانم از زیر روسری، عبارت طنزی است که این روزها در فضای مجازی دست به دست می‌شود و برخی بازیگرانی که سابقه کار در صداوسیما را داشته‌اند، خاطراتی را در این‌باره تعریف می‌کنند؛ جریانی که حالا با نقل خاطرات گوناگون از سانسورچی‌های صداوسیما شاخ و برگ بیشتری پیدا کرده و تبدیل به چالش پرمخاطب #من_و_سانسورچی شده است.

به گزارش ایسنا این چالش را امیرمهدی ژوله (نویسنده و طنزپرداز) راه انداخت و با بیان خاطره‌ای از سریال طنز «شب‌های برره» نوشت: «یکی از اشکال پخش‌هایی که برای ما اومد این بود که چرا حجم گوش شقایق دهقان از زیر روسری معلومه! (توجه کنید، گوش نه؛ حجم گوش)». او همچنین از همه همکارانش دعوت کرد که به این چالش بپیوندند و خاطراتشان را از سانسور با هشتگ مشخصی به اشتراک بگذارند؛ هشتگی که خیلی زود داغ شد و مورد استقبال قرار گرفت.

از میان مطالبی که با این هشتگ به اشتراک گذاشته شد، می‌توان فهمید که جامعه هدف صداوسیما برای سانسور بیشتر، زن‌ها هستند اما موضوع اینجاست که سانسورهای صداوسیما خیلی وقت‌ها از حذف جنبه‌های پوشش و ظاهر هم فراتر رفته و گاهی به مفهوم اثر لطمه زده است. نمونه‌اش همان کارتون‌ها و فیلم‌های پرطرفداری است که در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ از تلویزیون پخش می‌شدند و سانسور تا حدی پیش می‌رفت که محتوای اثر به کلی دستخوش تغییر می‌شد.

اوشین یک آرایشگر ساده نبود

«سال‌های دور از خانه» نام یک سریال تلویزیونی ژاپنی است که در سال ۱۹۸۳ تولید شد و در دهه ۶۰ در ایران پخش می‌شد. شخصیت اصلی این داستان خانمی است که «اوشین تانوکورا» نام دارد و در سنین پیری خاطرات زندگی سختش از زمان کودکی تا بزرگسالی را تعریف می‌کند.

این سریال که از سال ۱۳۶۵ شنبه‌شب‌ها در ایران پخش می‌شد، تاثیر فرهنگی زیادی در جامعه آن روز ایران بر جای گذاشت. به عنوان مثال فروشگاه‌های لباس‌های دست دوم، نام «تاناکورا» را از نام فامیل اوشین تانوکورا که در سریال، صاحب و گرداننده فروشگاه‌های زنجیره‌ای تانوکورا بود، وام گرفتند. در نسخه اصلی این سریال، اوشین هرگز یک آرایشگر معمولی نبوده و مشتری‌هایش هم مشتری‌های ساده‌ای نبوده‌اند. در واقع او آرایشگر یک شرکت «گیشاگری» است و پس از ورشکست شدن شوهرش، او در یک خانه فساد کار می‌کند. با تغییرات محتوایی این سریال، مردم ایران که از واقعیت اوشین بی‌اطلاع بودند به شدت شیفته‌ فضائل اخلاقی اوشین شدند.

البته برخی، اعمال سانسور در سریال اوشین را رد می‌کنند. مثلا ژاله علو (سرپرست گویندگان سریال) تنها تحریف‌های انجام‌شده در سریال را در خصوص دیدگاه‌های سیاسی و ضدجنگ اوشین معرفی کرده که بنابر مقتضیات دهه ۶۰ ایران، تحریف شدند. مریم شیرزاد (صداپیشه اوشین) نیز با تأیید وجود برخی تغییرات در سریال، اظهار کرده که آدم‌ها و احساساتشان تغییری نکرده‌اند و «خط اصلی» و «بافت کلیِ» سریال دست‌نخورده باقی ماند.ه است

دوقلوهای افسانه‌ای خواهر و برادر نبودند

«دوقلوهای افسانه‌ای» یک مجموعه تلویزیونی پویانمایی محصول فرانسه در سال ۱۹۹۱ است. این مجموعه در ۵۲ قسمت توسط ژان شالوپین، نویسنده فرانسوی ساخته شده است. در نسخه اصلی، شخصیت‌های اصلی این سریال کارتونی، جولز (یک پسر چینی) و جولی (یک دختر انگلیسی) هستند که از والدینی متفاوت ولی در یک ساعت و در یک مکان متولد شده‌اند و مادران آنها در هنگام تولدشان از دنیا رفته‌اند. این دو نفر با گرفتن دست‌های یکدیگر نیرویی ماوراءالطبیعی پیدا می‌کنند و در سرنوشت آنها مقدر شده که با نیروی خود به حکومت ظالمانه امپراتریس چین پایان دهند.

نام فرانسوی این مجموعه، «دوقلوهای پایان جهان» و نام انگلیسی آن «دوقلوهای سرنوشت» است. دوبله فارسی این سریال با نام «دوقلوهای افسانه‌ای» از تلویزیون ایران در دهه ۷۰ پخش شد و تغییراتی در داستان فیلم داده شد؛ از جمله اینکه جولز و جولی برادر و خواهر معرفی شدند و پدر جولی هم دایی آن دو معرفی شده‌ است! دوقلوها دارای ۷ قدرت ماورایی بودند که برای استفاده از آن باید دست‌های یکدیگر را می‌گرفتند و آن قدرت را فرا می‌خواندند.

علاوه بر اینها، کارتون‌های دیگری مثل «تام و جری»، «بابا لنگ دراز»، «چوبین»، «فوتبالیست‌ها» و ... نیز آثار مشهوری هستند که به لطف سانسورچی‌های صدا و سیما دستخوش تغییر شدند. هدف از بیان این مثال‌ها این است که این پرسش را مطرح کنیم که اگر تماشای این کارتون‌ها برای ما نامناسب بود، اصلا صداوسیما چرا تصمیم گرفت این آثار پخش کند؟ آثاری که تا این حد سانسورچی‌ها را به زحمت بیندازد.

سگ بود، در نبود

در سال‌های اخیر نیز شاهد سانسورهای عجیب و غریب‌تر بودیم؛ یعنی سانسور سگ و گرگ.

مثلا چندی پیش صداوسیما در اقدامی عجیب هنگام پخش فیلم «Against the Wild» تصویر سگ خانگی را در منزل حذف و به جای آن «در» قرار داد! انتشار گسترده این تصویر در فضای مجازی حواشی فراوانی به همراه داشت.

سانسور لوگوی باشگاه رم نیز که در برگیرنده تصویر گرگی در حال شیردادن به بچه‌هایش بود، یکی دیگر از سانسورهای عجیب صدا و سیما به شمار می‌رود که سر و صدای زیادی در شبکه‌های اجتماعی به‌پا کرد. تلویزیون ایران، پستان‌های این گرگ را سانسور کرده بود.

موی پویول بلند بود

بدون شک کارلوس پویول یکی از عجیب‌ترین روزهای زندگی را زمانی سپری کرد که در تلویزیون ایران ممنوع‌التصویر اعلام شد. او قرار بود همزمان با مسابقه ایران ـ اسپانیا در ویژه‌برنامه «۲۰۱۸» عادل فردوسی‌پور حضور داشته باشد اما برنامه‌اش لغو شد. برخی دلیل لغو برنامه پویول را موهای بلندش اعلام کردند و برخی دیگر هم گفتند که پویول حاضر نشده است تتوهای بدنش را بپوشاند. گرچه علت عدم حضور او، برخی ناهماهنگی‌ها نیز عنوان شد.

نشان ندادن ساز در تلویزیون نیز از مشهورترین سانسورهای صداوسیماست. گذاشتن آباژور جلوی بازیگران زن هم آنقدر تکرار شده که دیگر «آباژور» تبدیل به نماد «سانسور» شده است. نظر شما درباره سانسور چیست؟ اگر شما هم مصداق‌هایی از سانسورهای عجیب دارید در تکمیل این گزارش شریک شوید.

مخاطبان گرامی : به شما عزیزان پيشنهاد مى كنيم "مطالب پیشنهادی" زير را هم مطالعه كنيد:

گزارش خطا