اتحادیه اقتصادی اوراسیا و فرصت های پیش روی ایران

در شرایط فعلی و با توجه به اعمال مجدد تحریم های آمریکا بر علیه ما مسلما تجارت و فعالیت های اقتصادی با محدودیت های بسیاری رو به رو خواهد شد، در چنین شرایطی عضویت جمهوری اسلامی ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سرمایه گذاری در کشورهای عضو این گروه نظیر ارمنستان می تواند فرصت مناسبی برای بهره مندی از مزایای اقتصادی و همچنین دور زدن تحریم ها فراهم نماید.

نواندیش- رضا امیری: اتحادیه اقتصادی اوراسیاعنوان نهادی مهم در همسایگی ما فعالیت خود را رسما از ابتدای ژانویه سال ۲۰۱۵ آغاز کرد.

ایده ابتدایی تشکیل آن توسط نور سلطان نظربایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در سال ۱۹۹۴ پیرامون تکوین بلوک تجاری منطقه‌ای. ارائه شد.

پس از طرح این پیشنهاد، در سال ۲۰۰۰ بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و تاجیکستان جامعه اقتصادی اوراسیا را با هدف ایجاد بازار مشترک برای کشورهای عضو به وجود آوردند که ازبکستان نیز در سال ۲۰۰۶ به آن پیوست.

در سال ۲۰۰۷، روسیه، قزاقستان و بلاروس درباره ایجاد یک اتحادیه گمرکی میان خود به توافق رسیدند. در سال ۲۰۰۹، ابتدا توافقاتی میان مسکو، آستانه و مینسک در خصوص ایجاد تعرفه گمرکی مشترک (ایجاد کد مشترک به جای قوانین داخلی) صورت پذیرفت و در نهایت، توافقات مذکور به امضای رؤسای جمهوری سه کشور رسید و بدین ترتیب، اتحادیه گمرکی در سال ۲۰۱۰ میان این سه کشور شروع به فعالیت کرد.

اهداف و اولويت‌هاي اتحاديه

اهداف و اولویت‌های اتحادیه گمرکی شامل حذف تعرفه‌های گمرکی داخلی کشورهای عضو، ایجاد تعرفه خارجی مشترک و یک بازار واحد گسترده میان روسیه، قزاقستان و بلاروس اعلام شد.

ایده تأسیس فضای واحد اقتصادی موجب شد رؤسای جمهور روسیه، بلاروس، قزاقستان توافقنامه ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا را در سال ۲۰۱۴ امضاء کنند که در اول ژانویه سال ۲۰۱۵ اجرایی شود.

هدف این اتحادیه، ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازار مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات و مردم در بازار واحد کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه‌های حمل و نقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل و نقل اعلام شده است.

ارمنستان در ۲ ژانویه ۲۰۱۵ و قرقیزستان در ۶ اوت ۲۰۱۵ به عضویت کامل اتحادیه اقتصادی اوراسیا درآمدند. در حال حاضر، اعضای این اتحادیه روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان هستند که عضو اتحادیه گمرکی اوراسیا نیز هستند. تاجیکستان، گرجستان، ازبکستان، مولداوی، اوکراین، پاکستان، ترکیه، ایران، چین و ویتنام نیز از دیگر گزینه‌های احتمالی عضویت در این اتحادیه اوراسیا هستند.

پیوستن ایران به اتحادیه اوراسیا

نکته حائز اهمیت استفاده از شرایط اقتصادی کشورهای همسایه و نزدیک با هدف افزایش صادرات است.

یکی از کشورهای پر جمعیت در همسایگی ایران، کشور روسیه است که یکی از اعضای اصلی و تاثیرگذار در مجمع اقتصادی اوراسیاست و اهمیت و ضرورت پیوستن به این اتحادیه ” پیوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا از این جهت برای ایران اهمیت دارد که می‌توانیم حداقل در پنج کشور عضو و چند کشور ناظر پایگاه‌های اقتصادی ایجاد کنیم.

اما اوراسیا چیست و شرایط عضویت ایران به چه نحوی است و تاثیرات عضویت ایران و همکاری با کشورهای عضو چگونه می تواند بر عملکرد اقتصادی ما اثر گذارد؟

مجمع اقتصادی اوراسیا

مجمع اقتصادی اوراسیا یک مجمع اقتصادی میان گروهی از کشورهای آسیایی و اروپایی است. این مجمع از ۱۰ اکتبر سال ۲۰۰۰ آغاز به ‌کار کرد.

در مجمع اقتصادی اوراسیا، کشورهای بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، ارمنستان عضویت دارند. در نشست‌های این مجمع درباره مسایلی از جمله گردشگری، انرژی، همکاری‌های مالی، اقتصادی و آموزشی بحث و تبادل نظر می‌شود. ایران نیز در بعضی از نشست‌های آن حضور دارد. شهر شی‌آن مرکز استان شاآن شی (Shaanxi) در شمال غرب چین محل دائمی مجمع اقتصادی اوراسیا است که نخستین بار در نوامبر ۲۰۰۵ میزبان این اجلاس بود.

هدف از ایجاد اتحادیه اقتصادی اوراسیا

هدف این اتحادیه، ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازار مشترک و دستیابی به حرکت آزاد کالا، سرمایه، خدمات در بازار کشورهای عضو، کاهش قیمت کالاها با کاهش هزینه های حمل و نقل مواد خام، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک، سیاست های مشترک در کشاورزی، انرژی، فناوری و حمل و نقل است. ارمنستان در ۲ ژانویه ۲۰۱۵ و قرقیزستان در ۶ اوت ۲۰۱۵ به عضویت کامل اتحادیه اقتصادی اوراسیا درآمدند. در حال حاضر، اعضای این اتحادیه شامل ، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان و روسیه هستند که عضو اتحادیه گمرکی اوراسیا نیز هستند.

اهداف و اولویت های اتحادیه گمرکی نیز شامل حذف تعرفه های گمرکی داخلی کشورهای عضو، ایجاد تعرفه خارجی مشترک و یک بازار واحد گسترده میان روسیه، قزاقستان وبلاروس است.

برآورد وضعیت و عملکرد اتحادیه اوراسیا

طبق آخرین آمار که خبرگزاری صدا و سیما آن را منتشر نمود، اتحادیه اقتصادی اوراسیا با جمعیتی بالغ بر۱۸۲.۷ میلیون نفر و ۲.۷ تریلیون دلار تولید ناخالص داخلی و ۱.۳ تریلیون دلار تولیدات صنعتی همچنین تجارت خارجی کشورهای عضو با خارج از اتحادیه، بالغ بر ۸۷۷ میلیارد دلار یعنی برابر ۳.۷ درصدی صادرات و ۲.۳ درصدی واردات کل جهان است. همچنین، اتحادیه اقتصادی اوراسیا دارای سهم ۲۰.۷ درصدی از تولیدگاز طبیعی در جهان، سهم ۱۴.۶ درصدی از تولید جهانی نفت، سهم تولید ۵.۵ درصدی از کشاورزی جهان و ۳.۷ درصدی تولیدات صنعتی جهان را داراست. محصولات کشاورزی،مواد غذایی، ماشین آلات، انرژی عمده کالاهای صادراتی اعضای اتحادیه می باشند.

پیوستن ایران به اوراسیا

با توجه به اهداف اعلامی اتحادیه اوراسیا و تأکید روسیه بر ایجاد اوراسیای بزرگ به عنوان مرکز جدید توسعه اقتصادی از طریق مشارکت و همکاری با سایر کشورها، موضوع امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی با کشورهای عضو مجمع اقتصادی اوراسیا از جانب ایران مطرح شد .مقامات ایران معتقدند پس از امضای موافقنامه تجارت ترجیحی با مجمع اقتصادی اوراسیا، می توان به سوی تجارت آزاد با این کشورها حرکت کرد. به همین دلیل، تهران به کمیسیون اقتصادی اتحادیه اوراسیا پیشنهاد ایجاد یک منطقه آزاد تجاری میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا را مطرح کرد که از جانب اعضای اتحادیه نیز مورد استقبال قرار گرفت.تنها روسیه، بزرگ‌ترین کشور اتحادیه اوراسیا بازاری ۱۴۰ میلیون نفری پیش روی تجار ایرانی است. مذاکرات و رفت‌وآمدهای مختلفی نیز میان مقامات دولتی و خصوصی ایران و روسیه طی یک سال اخیر انجام شده است.

گزارش واحد بین الملل اتاق تعاون ایران حاکی است ؛ دستیابی به توافق تجارت آزاد، پیروزی قابل توجهی برای بلوک نوپای اتحادیه اقتصادی اوراسیا خواهد بود و نشان دهنده تحکیم روابط میان ایران و جمهوری‌های شوروی سابق است. تعامل با کشورهای منطقه و اتحادیه‌های منطقه‌ای، حالا بیشتر از همیشه اهمیت خود را نشان داده است.

گزارش خطا