اوباما بودم، گزینه نظامی علیه ایران را خط می‌زدم

گفتگوبا استفان والت

البرز حبیبی: در داخل و خارج کشورش منتقدان فراوانی دارد. با این حال همچنان به انتقاد کردن ادامه می‌دهد. وقتی صفحه توییترش را باز می‌کنی جمله‌ای از جورج اورول می‌بینی: «در روزگار فریب جهانی، گفتن حقیقت کاری انقلابی است.» استفان والت، استاد روابط بین‌الملل در مدرسه کندی دانشگاه هاروارد و از نظریه پردازان معروف آمریکایی است. اتفاقا ظریف هم در اولین مصاحبه، با اشاره به کتابی که والت مشترکا با همکارش جانمرشایمر تالیف کرده او را استادی برجسته خواند. در ادامه مصاحبه اختصاصی بهار با این ستون نویس مجله فارن پالسی را می‌خوانید:

محمد جواد ظریف، در اولین مصاحبه تلویزیونی‌اش به عنوان وزیر خارجه ایران اشاره‌ای به کتاب شما داشت: لابی اسراییل و سیاست خارجی آمریکا که توضیح می‌دهد «چگونه یک لابی سیاست خارجی آمریکا را در جهتی به نفع اسراییل هدایت کرده و گاه به منافع آمریکا صدمه می‌زند». این لابی چقدر بر مقامات و تصمیم گیرندگان آمریکایی نفوذ دارد؟

گروه‌های گوناگون در لابی اسراییل سیاست آمریکا در خاورمیانه را کنترل نمی‌کنند اما نفوذ بسیاری زیادی دارند. خصوصا این‌که آن‌ها به مقامات آمریکایی فشار می‌آورند تا بدون توجه به عملکرد اسراییل، از آن حمایت کنند و تقریبا انتقاد از رفتار اسراییل را- حتی وقتی که آمریکا مخالف آن باشد (مانند شهرک‌سازی‌ها) - برای مقامات و سیاست‌مداران آمریکا غیرممکن می‌سازند.

آیا تحریم‌های یک‌جانبه علیه ایران خارج از چارچوب شورای امنیت مشروع‌اند؟

از نظر من، مسدود کردن تجارت و سرمایه‌گذاری در یک کشور مشروعیت دارد. اما فکر نمی‌کنم این یک سیاست خردمندانه باشد و فکر نمی‌کنم جریمه کشورهای دیگر برای حفظ روابط اقتصادی با آن کشور مشروعیت داشته باشد.

اگر جای اوباما بودید، چه اقداماتی پیرامون سیاست آمریکا درقبال ایران اتخاذ می‌کردید؟

اگر رییس‌جمهوری بودم، تهدید به استفاده از نیروی نظامی را از روی میز برمی‌داشتم و روشن می‌کردم که آمریکا به ایران حمله نمی‌کند. سپس مذاکرات مستقیم با ایران را برای حل مساله هسته‌ای و سایر موضوعات منطقه‌ای کلید می‌زدم.

حدود یک ماه است داستان یک کودتا (در مصر) و استفاده از سلاح شیمایی (در سوریه) خبر اول رسانه‌ها بوده و ایرانیان هم خود در تاریخ قربانی چنین وقایعی بوده‌اند. اسناد و افشاگری‌های اخیر نشان می‌دهد آمریکا و بریتانیا مستقیم یا غیرمستقیم پشتیبان این وقایع بوده‌اند. به نظر شما ایرانیان دلایل منطقی برای عدم اعتماد به قدرت‌های جهانی دارند؟

بله؛ شکی نیست که قدرت‌های جهانی در گذشته علیه ایران قدم برداشته‌اند اما عملکرد ایران هم عالی نبوده است. از نظر من، هر دو طرف درگیر، باید از گذشته فراتر روند و روابطی مثبت‌تر در آینده بسازند.

مجلس ایران اخیرا کلیات طرح پیگیری نقش آمریکا و انگلیس در کودتای 28 مرداد را تصویب کردند. آیا آمریکا به ایران غرامت می‌پردازد؟

آمریکا قبلا به‌خاطر دخالتش در این موضوع، اظهار تاسف کرده اما در مرحله کنونی غرامت نمی‌پردازد. اگر ایران روی این موضوع پافشاری کند، ایجاد روابط حسنه را حتی دشوارتر می‌کند.

آیا دور بعدی مذاکرات هسته‌ای نتیجه می‌دهد؟

نمی دانم که دور بعدی مذاکرات نتیجه می‌دهد یا خیر. برای نتیجه بخش بودن مذاکرات، گروه پنج به‌علاوه یک باید حق ایران را برای داشتن ظرفیت غنی‌سازی به رسمیت بشناسد و ایران هم باید بپذیرد که سطح غنی‌سازی‌اش زیر 20درصد باشد.

کنجکاوم بدانم چرا قدرت‌های جهانی حق ایران برای غنی‌سازی را به رسمیت نمی‌شناسند. آیا این به رسمیت شناختن یک دستاورد بزرگ برای ایران به حساب می‌آید؟

در حقیقت، داشتن ظرفیت غنی‌سازی آن‌قدر بزرگ نیست که دستاورد خوانده شود؛ از آنجا که بسیاری از کشورها می‌دانند چطور غنی‌سازی کنند، فکر نمی‌کنم این توازن استراتژیک در خلیج‌فارس را خیلی به خطر اندازد. در واقع، ایران در صورتی که با آمریکا به توافقی برسد و سلاح هسته‌ای نداشته باشد امن‌تر است زیرا این احتمال پیروی کشورهای حوزه خلیج‌فارس از ایران (برای هسته‌ای شدن) را کم می‌کند.

آیا اوباما، یک منتقد جنگ با عراق، وارد جنگ با سوریه می‌شود؟

اوباما در نظر دارد برای پاسخ دادن به «استفاده اسد از سلاح شیمیایی» حمله‌ای محدود به سوریه داشته باشد، اما معتقدم می‌خواهد از درگیری عمیق آمریکا در جنگ داخلی سوریه بپرهیزد.

واکنش ایران و روسیه، در مقابل حمله آمریکا به سوریه چه خواهد بود؟

اگر حمله آمریکا محدود باشد، گمان نمی‌کنم ایران و روسیه به شکل قابل توجهی پاسخ دهند.

آمریکا می‌گوید هدف از حمله به سوریه تغییر رژیم نیست. پس هدف چیست؟

بیشتر به‌خاطر حفظ اعتبار آمریکاست، چون پیش‌تر به حکومت سوریه هشدار داده بود که استفاده از سلاح شیمیایی یک خط‌قرمز است. همچنین هدف حفظ هنجارهای بین‌المللی درباره استفاده از سلاح شیمیایی است.

وال‌استریت‌ژورنال نوشت حمله به سوریه می‌تواند امیدها را برای مذاکرات هسته‌ای نابود کند. نظر شما چیست؟

امیدوارم این درست نباشد، چون حل اختلافات ایران و آمریکا مهم‌تر از وقایع سوریه است. اگر حمله به سوریه محدود باشد، گمان می‌کنم تهران و واشنگتن پاییز امسال مذاکره کنند.

*منبع: روزنامه بهار

گزارش خطا