تقلید خاندان سلطنتی انگلیس از رسم خانوادگی ساسانیان(+عکس)

ساسانیان مهر خانوادگی داشتند مهرهایی با کاربری تجاری و دینی که به منظور معرفی افراد یک خاندان مورد استفاده قرار می گرفت این مهرها بیشتر روی سنگهای گران قیمت در اندازه های کوچک ساخته می شد.

به گزارش مهر، تا همین چند سال پیش خیلی از ایرانیان مهر مخصوص به خود داشتند که نام و نشان شان را روی آن حک می کردند و پای هر سند و مدرکی نقش می زدند.

مهرهایی از جنس برنج و یا مس و بعدها از جنس پلاستیک با جعبه جوهری به نام استامپ. اما داشتن مهر مخصوص افراد در ایران سابقه ای طولانی دارد. آنچه که از بررسی نقوش برجسته و مهرهای باقی مانده از دوره ساسانیان به دست آمده، نشان می دهد که خانواده های مرتبط با خاندان سلطنتی دوره های اول ساسانی هر کدام دارای نشان مخصوص هستند و اگر فرزند و یا افراد جدید به این خانواده اضافه می شد برای آنها هم نشانی مخصوص در نظر می گرفتند. مهرهایی از سنگهای قیمتی که بیشتر در اندازه های 5 در 5 و یا 7 در 7 سانتی متر بوده اند. این نشان های خانوادگی معمولا نقش هایی مانند سر عقاب و یا اشکال ساده دیگری داشته اند مانند نقش غنچه گل. منتها آنچنان که یکی از باستان شناسان می گوید هنوز در ایران نشانه شناس نداریم تا معنا و مفهوم نشان مهرها را تفسیر کند.

میلاد وندایی، یکی از باستان شناسانی است که درباره نشان های خانوادگی در نقوش برجسته دوره ساسانیان تحقیق کرده است او تعداد نقوش را بسیار زیاد دانست و به خبرنگار مهر توضیح داد: تعداد نقوش و نشان های بر روی مهرها بسیار زیاد است با این حال دسترسی به مهرهای ساسانی برای پژوهشگران ایرانی به صورت کامل وجود ندارد چون بخش زیادی از آنها در ویترین مخزن موزه های خارج از ایران و مجموعه های خصوصی است و کار تحقیقاتی زیادی روی آنها انجام نشده است شاید تنها 40 تا 50 درصد نقوش را در ایران بتوان بررسی کرد چرا که بیشتر آنها یا از دسترس باستان شناسان خارج است و یا در مجموعه هایی است که بررسی آنها امکان پذیر نیست.

وندایی با بیان اینکه در دوره ساسانی فرد دارای نشان باید دارای اصل و نسب مهمی بوده باشد بنابراین هر کسی نمی توانسته نشان خانوادگی داشته باشد گفت: در دوره ساسانیان چهارطبقه اجتماعی وجود داشت که برخی از افراد این طبقات اجتماعی اگر از سالهای قبل دارای نشان بودند، همان را به نسل های بعدی خود انتقال می دادند در مواردی، افرادی از سوی پادشاه مورد موهبت قرار می گرفتند و مفتخر به داشتن نشان می شدند، آنگاه می بایست نشانی برای آنان طراحی می شد؛ با این حال در کنار مهرها کتیبه هایی وجود دارد که توضیح داده این مهر متعلق به چه کسی بوده است.

وی افزود: کاربری مهرهای خانوادگی معمولا تجاری، دینی وسلطنتی بوده است به عنوان مثال کوزه ای از گندم معامله می شد و روی در کوزه را گل می گذاشتند و با مهر روی آن نقش می زدند. سپس آن کوزه اگر نزد هر کسی می رفت، با دیدن نقش مهر متوجه می شد از طرف چه کسی به دستش رسیده است. در حقیقت این مهر حکم امضای امروزی را داشته است.

وی معروف ترین مهری که از دوره ساسانیان دیده است را مهر متعلق به شاپور اول و والریان می داند که اکنون در موزه لوور نگهداری می شود. در این نقش شاپور اول نشان داده می شود که سوار بر اسب، دست والریان را گرفته است.

این باستان شناس جوان بیان کرد: نشان های خانوادگی که روی نقوش برجسته در فیروزآباد، نقش رجب یک و یا نقش رستم می توان دید با یکدیگر متفاوت هستند.

وندایی 34 نقش برجسته را بررسی کرده که بخشی از آنها مرتبط با نقوش روی مهرهاست البته این نقوش و نشان ها در اواخر دوره ساسانی به ویژه بر روی مهرها و گچبری ها بیشتر می شود و کاربری متفاوت تری نسبت به دوران نخست شاهنشاهی دارند.

او مهمترین نقش مهر خانوادگیدر اوایل دوره ساسانی را نشانی شبیه به دیهیم شاهنشاهی اردشیر اول می داند که شامل یک حلقه با با پارچه های آویزان در دو طرفش است و در نقش برجسته جنگ سواران در فیروزآباد بر روی برگستوان اسب اردشیر اول می توان این نشان را مشاهده کرد.

به عقیده وندایی، از اوایل قرن چهارم میلادی به بعد، مهرها ماهیت دینی به خود گرفته اند و تاثیر دین بر روی آنها مشهودتر است کاربردی که در دوره اول ساسانی مشاهده نشده است.

وندایی با بیان اینکه نظام سلطنتی امروز بریتانیا کاملا از نظام فئودالی ساسانی تقلید شده است بیان کرد: داشتن نشان خانوادگی را امروزه می توان در انگلستان مشاهده کرد چرا که این رسم آنها تقلیدی از هنر ساسانیان و فرهنگ ایران باستان است ایران در دوران پسا باستان، مسیری را در پیش گرفته بود که یک هزاره بعد و در ابتدای دوران رنسانس اروپا و بویژه بریتانیا در پیش گرفت.

مهرهای خانوادگی ساسانیان تنها یک مهر و امضای مخصوص به افراد نیست آنها روایتگر بخشی از تاریخ ایران هستند بنابراین با تحقیقات بیشتر باستان شناسان روی مهرها و نقوشی که در گنجینه بسیاری از موزه های کشور حبس شده است می توان به سوالاتی درباره باورها و نشان های مخصوص ساسانیان پاسخ درست تری داد.

گزارش خطا