ایران برنده مناقشه «خاشقجی»

به‌نظر می‌رسد روابط عربستان سعودی با آمریکا، به‌خاطر قتل احتمالی جمال خاشقجی در کنسولگری عربستان در ترکیه، به سمت یک بحران پیش می‌رود.

به گزارش دنیای اقتصاد، محمد ایوب، استاد روابط بین‌الملل دانشگاه ایالتی میشیگان در یادداشتی در پایگاه نشنال اینترست با بیان اینکه ایران برنده مناقشه ریاض و واشنگتن بر سر خاشقجی است، نوشت: «پرزیدنت دونالد ترامپ تمایلی ندارد بر سر این اتفاق سعودی‌ها، به‌ویژه شاهزاده محمد بن‌سلمان را مقصر بداند. اما اطلاعات مقامات ترکیه که به رسانه‌ها درز کرده است، نشان می‌دهد که آنها شواهد کافی دال بر شکنجه، قتل و مثله کردن خاشقجی، پس از ورودش به کنسولگری عربستان در دوم اکتبر را در اختیار دارند.

اعضای ارشد کنگره از هر دو حزب، به وضوح اعلام کرده‌اند که اگر مشخص شود عربستان در این اتفاق دست داشته است، آنگاه آمریکا باید رژیم عربستان را تحت شدید‌ترین تحریم‌ها قرار دهد. تاکنون پرزیدنت ترامپ تمایلی به انجام این درخواست نداشته و گفته است: «من دوست ندارم جلوی این حجم عظیم از پول که به کشورمان سرازیر می‌شود را بگیرم – آنها دارند ۱۱۰ میلیارد دلار برای خرید تجهیزات نظامی و چیزهایی که می‌تواند در این کشور اشتغال‌زایی کند، هزینه می‌کنند.» با این حال، احتمالا این نگرانی پرزیدنت ترامپ که اختلاف‌نظرش با اعضای ارشد حزبش در کنگره بر سر این ماجرا، می‌تواند حزب جمهوری‌خواه را از هم متلاشی کند، باعث شده است که موضعش را کمی تغییر دهد.

۱۴ اکتبر، ترامپ در مصاحبه تلویزیونی اعلام کرد که سعودی‌ها می‌توانند در پشت‌پرده ناپدید شدن خاشقجی باشند و اگر این درست باشد، آمریکا مجازات سختی برای آنها در نظر خواهد گرفت. اگر چه وقتی از او پرسیده شد دقیقا چه مجازاتی برای سعودی‌ها در صورت خطاکار بودن، درنظر گرفته است، ترامپ بر تحریم‌ها و لغو فروش تسلیحات نظامی به سعودی‌ها، اشاره نکرد. او گفت: «من به شما می‌گویم چه کاری نمی‌خواهم انجام دهم. من نمی‌خواهم به مشاغل آسیب بزنم. من نمی‌خواهم چنین قراردادی را از دست بدهم [منظورش قرارداد ۱۱۰ میلیارد دلاری خرید تسلیحات نظامی سعودی‌ها است]. راه‌های دیگری هم برای مجازات کردن وجود دارد.» اما از بیان دقیق این راه‌های دیگر هم طفره رفت. این حقیقت که اولین سفر خارجی ترامپ پس از انتخاب شدن به ریاست‌جمهوری، به ریاض بوده، نشان‌دهنده این واقعیت مهم است که دولت او علاقه‌مند به داشتن روابط با پادشاهی بوده است.

با توجه به این مساله، هیچ جای تعجبی نیست که محمد بن‌سلمان و مشاورانش به این نتیجه برسند که نباید نگران واکنش‌های منفی واشنگتن باشند حتی اگر سیاستی مانند بلوکه کردن قطر اتخاذ کنند، اقدامی که بر خلاف منافع استراتژیک آمریکا در خاورمیانه است. به همین خاطر، احتمالا به این باور رسیده‌اند که قتل یک روزنامه‌نگار در سفارت عربستان در استانبول، اگر آن‌گونه که بیشتر تحلیلگران می‌گویند اتفاق افتاده باشد، آسیبی به روابط بین آمریکا و عربستان نخواهد زد. بنابراین، سعودی‌ها از این واکنش‌های مخالف که در آمریکا و به‌ویژه در کنگره به‌وجود آمده است، متعجب شده‌اند. مخصوصا که هر دو حزب کنگره توافق‌نظر دارند که تحریم‌ها باید علیه عربستان، در صورت خطاکار بودن، اعمال شود. درحالی‌که ترامپ و اعضای ارشد دولتش سعی می‌کنند محتاطانه رفتار کنند تا مساله ناپدید شدن خاشقجی به رژیم عربستان ارتباط پیدا نکند، استفاده از عبارت مجازات سنگین، توسط رئیس‌جمهور، لرزه بر تن سعودی‌ها انداخته است.

متعاقبا، ریاض تهدید کرده است که هر گونه مجازات را با شدتی بیشتر تلافی خواهد کرد. حالا که آمریکا مصمم است تحریم‌های شدید نفتی علیه ایران اعمال کند، اگر عربستان بخواهد تولید نفتش را حتی به میزان ده درصد کاهش دهد، باعث خواهد شد تا هر بشکه نفت به بالای ۱۰۰ دلار برسد و بازارهای بین‌المللی انرژی دچار آشفتگی خواهند شد. این تهدیدی است که آمریکا و سایر کشورهای صنعتی و همچنین واردکنندگان عمده نفت مانند چین و هند باید جدی بگیرند، چون با توجه به ذات بی‌پروای شاهزاده عربستان، رخ دادن چنین اتفاقی محال نیست. تا همین چند روز پیش، محال به‌نظر می‌رسید که ناپدید شدن و مرگ احتمالی یک روزنامه‌نگار در یک شهر ترکیه، بتواند چنین تاثیر بزرگی هم بر روابط آمریکا و عربستان و هم اقتصاد بین‌المللی بگذارد. جای تعجب است که در این میان، ایران می‌تواند بزرگ‌ترین ذی‌نفع ماجرای خاشقجی و به‌دنبال آن تیره شدن روابط آمریکا و عربستان و افزایش قیمت نفت باشد.