تمایل قطر برای میانجی‌گری بین ایران و آمریکا

وزیر خارجه قطر در جریان گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای در ایتالیا ضمن تاکید بر روابط با ایران در دوران تحریم، از آمادگی دوحه برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا خبر داد. محمدبن‌عبدالرحمن‌آل‌ثانی گفت: «مجادله میان ایران و آمریکا ما را در موقعیت دشواری قرار داده؛ زیرا می‌بینیم که قوی‌ترین متحد ما با همسایه‌مان رویاروی هم قرار گرفته‌اند.» پیش‌تر قطر از تشکیل یک ائتلاف پنج‌جانبه با حضور ایران، ترکیه، عراق و سوریه خبر داده بود. این تحولات در شرایطی است که اختلافات میان قطر و عربستان همچنان پابرجاست.

به گزارش دنیای اقتصاد، وزیر خارجه قطر در تازه‌ترین اظهارات خود ضمن تاکید بر حفظ پیوندهای کشورش با ایران در دوران تحریم، از آمادگی دوحه برای میانجی‌گری میان ایران و آمریکا خبر داد. پیش‌تر نیز وزیر خارجه قطر در جریان سفر به بغداد از تشکیل یک ائتلاف پنج‌جانبه با حضور ایران، ترکیه، عراق و سوریه خبر داده بود. اقداماتی که از دید کارشناسان و تحلیلگران مسائل منطقه بیشتر از آنکه قابلیت عملیاتی شدن داشته باشد، برای کاهش دادن فشارها بر قطر در دستور کار قرار گرفته است. در همین ارتباط، محمد بن عبدالرحمن آل‌ثانی، شامگاه پنج‌شنبه ۲۲ نوامبر (اول آذرماه) در جریان کنفرانس بین‌المللی گفت‌وگوهای مدیترانه‌ای در رم تصریح کرد که قطر به روابط خود با ایران ادامه خواهد داد، چون ایران در دوران محاصره این کشور توسط عربستان و سه کشور عربی دیگر در کنار قطر بود و به این کشور کمک کرد. وزیر خارجه قطر گفت که برای حل اختلاف میان ایران و آمریکا باید راهی وجود داشته باشد و افزود: «اگر قطر بتواند میان ایران و آمریکا پلی ایجاد کند، از این امر خودداری نخواهد کرد.» آل ثانی تلویحا آمادگی کشورش را برای میانجیگری میان ایران و آمریکا اعلام کرد. وزیر خارجه قطر اما گفت: «مجادله میان ایران و آمریکا ما را در موقعیت دشواری قرار داده، زیرا می‌بینیم که قوی‌ترین متحد ما با همسایه‌مان رویاروی هم قرار گرفته‌اند.»

وزیر خارجه قطر ابراز تاسف کرد که اختلافات کشورش با عربستان سعودی همچنان باقی است. عربستان در کنار متحدانش، بحرین و مصر و امارات، از ژوئن ۲۰۱۷ قطر را در انزوای اقتصادی و سیاسی قرار دادند. آنها قطر را به «حمایت از تروریسم» و نزدیکی بیش از حد با ایران متهم کرده‌اند. در مقابل ایالات متحده، به ویژه پس از قتل جمال خاشقجی، بر رفع اختلافات قطر با عربستان تاکید دارد، زیرا معتقد است که کشورهای حاشیه خلیج فارس باید در برابر نفوذ ایران متحد شوند. در این میان اما قطر از معدود کشورهای عربی است که رابطه‌ خود را با ایران حفظ کرده است.

پیشنهاد ائتلاف ۵ جانبه

پیش‌تر نیز برخی منابع رسانه‌ای از پیشنهاد قطر به مقامات عراقی برای تشکیل یک ائتلاف پنج‌جانبه با حضور این دو کشور و جمهوری اسلامی ایران، ترکیه و سوریه خبر دادند. در این میان تحلیلگران مسائل منطقه معتقدند هدف قطر از تشکیل ائتلاف با بازیگرانی چون ایران بیش از آنکه ایجابی باشد، سلبی و نوعی تلنگر به آمریکا و عربستان است تا از سطح فشارها بر قطر کاسته و مجددا زمینه‌های برقراری روابط گرم را با دوحه فراهم آورند. این بازی با کارت ایران نوعی انتقال پیام و حتی نوعی بازی روانی در شرایط حساس کنونی است. این خبر در شرایطی منتشر شد که یک هیات قطری به ریاست محمد بن‌عبدالرحمن آل‌ثانی معاون نخست‌وزیر و وزیر امورخارجه قطر در بغداد با مقامات مختلف این کشور دیدار و گفت وگو کردند. این منابع ابراز داشتند که وزیر امورخارجه قطر در این سفر به مقامات عراقی پیشنهاد کرده است که ائتلافی پنج‌جانبه تشکیل شود تا این کشورها بتوانند منافع مشترک سیاسی و اقتصادی خود را بهتر پیگیری کنند. همچنین منابع عراقی اعلام کردند که این پیشنهاد قطری‌ها در راستای کمک به ایران برای مقابله با تحریم‌های آمریکا است. همزمان با این تحولات روزنامه بحرینی اخبارالخلیج نیز مدعی شد که وزیرخارجه قطر به مسوولان عراقی پیشنهاد داده است که برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران از بانک‌های دوحه استفاده کنند. مقامات بانک مرکزی عراق در اوت اعلام کرده بودند اقتصاد این کشور ارتباط نزدیکی با ایران دارد به همین دلیل بغداد از واشنگتن درخواست خواهد کرد از برخی از تحریم‌هایش معافیت بگیرد. معافیت موقتی فعلی به‌شرطی داده شده است که عراق برای واردات از ایران، به دلار آمریکا پول پرداخت نکند. پیش از این دو مقام دولتی عراق که به‌دلیل محرمانه بودن موضوع، مایل نبودند نامشان فاش شود به بلومبرگ گفته بودند عراق همچنان گاز طبیعی و برق از ایران وارد می‌کند و یک حساب بانکی برای پرداخت پول واردات ایران به دینار ایجاد کرده است.

در هیچ جنگی علیه ایران شرکت نمی‌کنیم

اظهار نظرهای مثبت قطر نسبت به ایران، بارها از سوی مقامات دوحه مطرح شده است. پیش‌تر خالد العطیه، معاون نخست‌وزیر و وزیر دفاع قطر، گفته بود کشورش با ایران «اختلافات فراوانی» دارد، اما حاضر نیست که «آتش جنگ در منطقه شعله‌ور شود.» وزیر دفاع قطر اواسط خرداد در جریان یک کنفرانس امنیتی در سنگاپور با طرح این پرسش که «آیا فراخواندن آمریکا و اسرائیل به جنگ علیه ایران عاقلانه است؟»، به «طرف سومی» اشاره کرد که به گفته او «کشورهای منطقه را به آغاز جنگ با ایران ترغیب می‌کند که بسیار خطرناک است. به نوشته آسوشیتدپرس، اشاره وزیر دفاع قطر به «طرف سوم» احتمالا به عربستان سعودی بازمی‌گردد که رقیب منطقه‌ای ایران محسوب می‌شود و قطر را نیز تحت محاصره قرار داده است. خالد العطیه، با اشاره به اینکه کشورش خواستار پابرجا ماندن توافق هسته‌ای قدرت‌های جهانی با ایران است، گفت: «به باور شخصی من، ایالات متحده خردمندتر از آن است که به جنگ با ایران وارد شود.»

 در جریان گفت وگوهای مدیترانه‌ای در رم ایتالیا که پنج‌شنبه‌شب با حضور نمایندگانی از ۵۶ کشور جهان برگزار شد، محمد‌جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز همچون وزیر خارجه قطر سخنانی را درباره مسائل منطقه‌ای ابراز داشت. ظریف با اشاره به تحریم‌های آمریکا علیه ملت ایران افزود: ایران نه ۴۰ سال بلکه هفت هزار سال است که دوام آورده و می‌آورد. تاریخ امپراتوری ایران و ایتالیا از عمر برخی کشورهای مدعی بیشتر است و برای همین است که زیر بار زور نمی‌رویم چون می‌دانیم هیچ قدرتی دائمی نیست. وزیر خارجه ایران گفت: چرا ایران باید سیاست‌هایش را در منطقه عوض کند؟ آیا ما از صدام حمایت کردیم؟ آیا ما از داعش و طالبان و جبهه النصره حمایت کردیم؟ آیا ما ۱۱ سپتامبر را خلق کردیم؟ آیا ما قطر را محاصره کردیم؟ آیا ما داریم مردم یمن را بمباران می‌کنیم؟ آیا ما نخست‌وزیر کشور دیگری را در خاک خود زندانی کردیم؟ ما اشتباه کردیم یا دیگران؟ این آنها هستند که باید سیاست‌ها و رفتارهای منطقه‌ای خود را تغییر دهند. ظریف گفت: ما همراه سایر کشورها با آمریکا مذاکره کردیم و به نتیجه خوبی رسیدیم. الان اروپا و بقیه باید برای زحمات خود و امنیت جهانی سرمایه‌گذاری و هزینه کنند. نمی‌شود بدون اینکه خیس شد شنا کرد. او افزود: همه مرا اهل تعامل و گفت‌وگو می‌شناسند؛ اما اگر پای انتخاب استقلال ایران و تعامل در میان باشد حتما برای استقلال ایران می‌ایستم. دیپلماسی یک بازی نیست و ما همیشه برای امر جدی آماده‌ایم.