"ایران و روسیه": متحدان استراتژیک یا همکاران راهبردی؟

این هنر و قدرت جمهوری اسلامی ایران است تا با ایجاد توازن میان روابط خود با شرق و غرب و جنوب و شمال راه را بر هرگونه سوءاستفاده بسته و به تعبیر درست جواد ظریف وزیر امور خارجه کشور با نگاهی واقع گرایانه به دنبال آرمان های خود باشد. این تنها راهی است که می تواند در این آشوب نظام بین الملل سه اصل مهم سیاست خارجی ما یعنی عزت، حکمت و مصلحت که رهبر معظم انقلاب آن را تبیین کردند بر آورده سازد.

نواندیش- پرهام غنی: معاون وزیر خارجه روسیه: هم پیمان ایران نیستیم؛ امنیت اسراییل اولویت ما است!سرگئی ریابکوف روز جمعه با شبکه سی‌ان‌ان گفتگو کرده و گفته است که روسیه هیچگاه در سوریه هم پیمان ایران نیست و امنیت اسراییل هم برای مسکو از اولویت‌های اصلی به حساب می‌آید.

معاون وزیر خارجه روسیه همچنین مدعی شده که مسکو قصد داشته نفوذ نظامی و سیاسی ایران در سوریه را بکاهد اما این موضوع با اعمال مجدد تحریم‌ها علیه ایران توسط ترامپ متوقف شده است.

انتشار اين اظهارات توسط يك مقام روس در روز گذشته واكنش هاي متعددي را در افكار عمومي كشور در پي داشت و باعث شد تا برخي ضمن تعجب از اين گفته ها دوباره با بيان نظراتي احساسي و غير كارشناسي صحبت از خيانت هاي روسيه عليه ما بزنند و دوباره به ياد گلستان، تركمنچاي و بد عهدي این کشور در ساخت نيروگاه بوشهر بيافتند.

اما اكنون واجب است تا براي روشن شدن برخي مسائل به چند سوال پاسخ دهيم تا بدین شکل سطح توقعات خود از روسيه و هر كشور ديگري در جهان را با ماهيت نظام بين الملل هماهنگ كنيم. سوالاتي كه به صورت اجمالي به آن ها پاسخ خواهيم داد روشن مي سازد كه چرا نباید از گفته روس ها تعجب کنیم و از آن ها انتظارت غیر واقع بینانه داشته باشیم؟

همانگونه كه اشاره شد با اين گفته ها احتمالا دوباره شاهد تحليل هايي با عنوان چرايي غير قابل اعتماد نبودن روس ها با استناد به سخنان اين مقام روس باشيم، اما بايد از افرادي كه چنين اظهاراتي را بيان مي كنند بپرسیم كه اساسا كدام كشور در نظام بين الملل قابل اعتماد است؟ اصلا واژه اعتماد در گفتمان روابط بين الملل چه جايگاهي دارد؟ اگر روس ها قابل اعتماد نيستند كدام كشور قابل اعتماد است، آمريكا كه حتي نزديك ترين متحدان خودش را در بزنگاه ها تنها مي گذارد، اروپا كه منافع خودش را بر هر چيز ديگري ترجيح مي دهد يا چين كه صراحتا مقاماتش مي گويند از ما انتظارات بيجا براي در افتادن با جهان را نداشته باشيد؟

با نگاهي دقيق متوجه مي شويم كه اساسا در روابط بين الملل به دليل ذات آن واژگاني چون اعتماد، دوست يا دشمن جايگاهي ندارد چرا كه تنها منافع است كه به رفتار كشور ها جهت مي دهد به طوري كه حتي كشوري مثل جمهوري اسلامي ايران با ماهيتي انقلابي و تجديد نظر طلب علي رغم آرمان هاي والاي خود در مقاطعي مجبور است براي دست يابي به آن بر اساس منطق واقع گرايي و سود و زيان عمل كند.

پس در رابطه با روسيه هم شرايط به همين شكل است ما يك بار براي هميشه بايد بپذيريم مقصر رفتارهايي كه در طول تاريخ با ما صورت گرفته تا اندازه بسياري خود ما بوده ايم، اگر قراردادهايي چون تركمنچاي بر ما تحميل شده كه زخم آن هنوز بر پيكر ما ايرانيان باقي مانده نه اشكال روس ها كه ناشي از بي كفايتي حاكمان ما بوده پس برای آن بايد خودمان را سرزنش كنيم نه كس ديگري

اما رابطه ايران و روسيه در بحران سوريه: دوست، متحد يا شریک؟

در مورد رابطه ايران و روسيه نظرات متفاوتي وجود دارد كه عموما هم يا سياه و يا سفيد است. برخی رابطه دو کشور را از جنس استراتژیک می دانند، برخی آنان را متحد قلمداد می کنند و گروهی هم که اتفاقا عموما تحلیلگران روس هستند این دو همسایه را شرکایی مهم می دانند.

براي پاسخ به اين سوال که رابطه ایران و روسیه در بحران سوریه در چه سطحی است بايد به اهداف سياست خارجي کلان دو كشور در سوريه نگاهي انداخت.

در حقیقت آنچه تا امروز باعث شكل گيري ائتلاف ايران و روسيه در سوريه شده تلاقي موقت منافع ملي دو كشور در زمينه حفظ اسد، مقابله با آمريكا و جلوگيري از تغيير ژئوپلتيك منطقه به نفع ايالات متحده بوده است. روس ها همواره به سوريه به عنوان دروازه مديترانه نگريسته و اهداف خاصی را از حضور در اين كشور دنبال مي كنند، اين در حالي است كه ايران نیز به عنوان قدرتی منطقه ای با سیاست خارجی ای منحصر به فرد نگاه خاص خود را داشته و به سوریه به مثابه حلقه اتصال به هسته محور مقاومت و عمق استراتژيك خود در مقابله با اسرائيل مي نگرد. اتفاقا نقطه افتراق ايران و روسيه را هم كه اخيرا مقام روس به آن اشاره كرده كه از قضا تازگي هم ندارد و نبايد موجب تعجب گردد دقیقا دقيقا همين نقطه است یعنی نوع نگاه به اسرائیل.

روسيه نه تنها نگاه ما را به اسرائيل ندارد كه حتي امنيت آن به دلايل مختلف كه در اين بحث نمي گنجد براي اين كشور حائز اهميت است. به همین خاطر به هيچ عنوان نمي توان از روسيه انتظار داشت كه در نزاع ما و اسرائيل جانب ما را بگيرد اين كشور مانند ساير قدرت هاي بزرگ نشان داده كه اگرچه علاقمند به همكاري با ايران براي مقابله با يكجانبه گرايي ايالات متحده است، اما در عين حال مايل به يكه تازي ايران در خاورميانه هم نيست.

روسیه اکنون به شدت علاقمند به عرض اندام در مقابل آمریکا و مطرح ساختن خودش به عنوان ابرقدرتی تازه دارد، اینکه این مساله چفدر ممکن باشد جای خود اما همین نگاه و شکل خاص روابط روسیه با کشورهای دیگر چون آمریکا که بر پایه رقابت است تا دشمنی باعث می شود که این کشور همواره از ایران به عنوان کارتی در روابط خود با دیگر طرف ها چون اروپا و آمریکا استفاده نماید مگر اینکه ایران را کاملا با منافع خودش همسو سازد. با این شرایط در حال حاضر ایران و روسیه نه متحدینی استراتژیک که همکارانی مهم و راهبردی هستند.

حال در این بین این هنر و قدرت جمهوری اسلامی ایران است تا با ایجاد توازن میان روابط خود با شرق و غرب و جنوب و شمال راه را بر هرگونه سوءاستفاده بسته و به تعبیر درست جواد ظریف وزیر امور خارجه کشور با نگاهی واقع گرایانه به دنبال آرمان های خود باشد. این تنها راهی است که می تواند در این آشوب نظام بین الملل سه اصل مهم سیاست خارجی ما یعنی عزت، حکمت و مصلحت که رهبر معظم انقلاب آن را تبیین کردند بر آورده سازد.

مخاطبان گرامی : به شما عزیزان پيشنهاد مى كنيم "مطالب پیشنهادی" زير را هم مطالعه كنيد:

گزارش خطا