ابتکار: چرا برخی به اسم دین مخالف اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان هستند؟

معاون رئیس‌جمهور با تأکید بر بررسی فقهی تمامی لوایح مطرح شده از سوی این معاونت برای اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز علیه زنان، گفت: ممکن است افرادی دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشند، اما اصلاح این قوانین مغایر قرآن و شرع نیست و به اقتضای زمان و مکان است.

معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده، در آستانه میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س) در گفت‌و‌گو با ایکنا؛ به این سؤال پاسخ داد که چرا برخی به اسم دین با اصلاح قوانین تبعیض‌آمیز در قبال زنان مخالفت می‌کنند؟ و گفت: حوزه زنان از ابتدای تاریخ اسلام یک حوزه پرمناقشه بوده و دیدگاه‌های عده‌ای حتی گاهی از دیدگاه‌های بسیار سنتی نیز فراتر رفته و به دیدگاه‌های واپس‌گرا و تحت تأثیر تحجر و اسرائیلیات ‌رسیده است. متأسفانه احادیث نادرستی نیز در مورد زنان وارد ادبیات و مباحث دینی شده، اما نه تنها ریشه دینی ندارد، بلکه با نگاه قرآن و سیره ائمه(ع) نیز منطبق نیست.

ابتکار با تأکید بر اینکه علی‌رغم این مناقشه قدیمی مفاهیم عمیق قرآنی خیلی شفاف و روشن بحث‌ها را مطرح می‌کنند، گفت: در دوران معاصر وجود مبارک امام راحل را داشتیم. امام خمینی(ره) به صورت شفاف در حوزه زنان صحبت و خط مشی فلسفی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی روشنی را پایه‌گذاری کردند و همان مسیر را مقام معظم رهبری ادامه دادند. این مسئله بسیار مهم است که در موضوع زنان در جمهوری اسلامی ایران امام به طور خاص پایه‌ریزی فرهنگی ـ تمدنی کردند.

مخالفت امام با کسانی که مخالف حضور زنان در مدرسه رفاه بودند

وی تصریح کرد: امام راحل این مناقشه را دیده بودند و می‌دانستند اگر تکلیف را روشن نکنند، ممکن است آن جریان واپس‌گرا قدرت بگیرد و دست به اقداماتی علیه زنان بزند؛ کما اینکه در زمان حیات امام هم جریانی که مخالف حضور اجتماعی زنان بود حتی به حضور خانم‌هایی که به مدرسه رفاه برای دیدار و بیعت با امام می‌آمدند اعتراض می‌کرد و به بهانه امکان اختلاط، خواستار لغو حضور بانوان می‌شد که امام فرمودند موضوع انقلاب موضوعی نیست که با یک دستور، بخش‌نامه و پیام شکل گرفته باشد. انقلاب با حضور مردان و زنان شکل گرفته است. حال چطور می‌توانیم زنان را از صحنه دور کنیم.

برای نبود بانوان در مجلس استدلال دینی آوردند امام نپذیرفت

معاون امور زنان و خانواده رئیس‌جمهور ادامه داد: وقتی هم که به صراحت دیوارکشی و جداسازی دختران و پسران دانشجو در دانشگاه مطرح شد تا مقدمه‌ای برای کنار گذاشتن خانم‌ها از دانشگاه‌ها باشد، امام مخالفت کردند یا به صراحت در اسناد موجود است که به امام می‌گویند اجازه ندهید خانم‌ها وارد مجلس شوند و با حضور خانم‌ها در کانون قانونگذاری نظام جمهوری اسلامی مخالفت بسیاری می‌شود. در همین راستا استدلال دینی هم مطرح می‌شود، در حالی که امام به صراحت بیان می‌کنند که مجلس مکانی است که برای سرنوشت کشور تصمیم‌گیری می‌‌شود و تعیین سرنوشت امری انسانی است، زن و مرد ندارد و همه می‌توانند در مجلس حضور یابند.

وی با اشاره به اینکه با وجود دیدگاه عمیق و رو به آینده‌ای که امام راحل در خصوص زنان مطرح کردند، هنوز موفق نشده‌ایم فرهنگ دینی را در همه قوانین پی‌ریزی کنیم و نگاه قرآن را که نگاهی عدالت‌محور، قسط‌ محور و تمایزگذارنده بین انسان‎‎ها و فقط بر اساس تقواست ببینیم و به تلاش و فعالیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و... هر دو جنس ارزش قائل شویم، گفت: پس باید مشکلات، کمبودها و کاستی‌ها را دید و اصلاح کرد.

ابتکار افزود: در بحث قوانین و اجرای آنها کاستی‌های زیادی داریم. به ظواهر زیاد پرداخته‌ایم و به عمق مطالب نرفته‌ایم. فکر کردیم اگر ظواهر را درست کنیم، همه چیز درست می‌شود و متوجه نبودیم که اگر این ظاهر با درک و شناخت عمیق همراه نباشد نمی‌تواند مشکل ما را حل کند. یکی از مسائل و مشکلات مهم ما قوانین است. البته اصلاحات زیادی در قوانین ایجاد و در همه مجالس اصلاحاتی شد که برخی از این اصلاحات جامعه را با چالش‌هایی مواجه‌ کرد، اما اکثر اصلاح قوانین در راستای تقویت حقوق زنان و خانواده و رفع مشکلات بوده است.

وی در ادامه گفت: در دولت دوازدهم در موضوعاتی که مورد مطالبه مردم، محققان و صاحب‌نظران بوده نشست‌های زیادی را برگزار و قوانینی را که باید اصلاح شود احصاء کرده‌ایم.

ابتکار به مسئله ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال اشاره کرد و گفت: در قانون فعلی تبصره‌ای وجود دارد که براساس آن ازدواج کودکان زیر ۱۳ سال با نظارت قاضی و رضایت سرپرست کودک می‌تواند اتفاق بیفتد؛ در حالی که هم از جنبه پزشکی و هم از جنبه روانشناختی فرد زیر ۱۳ سال کودک است و هیچ کدام از شرایط جسمی و روحی لازم برای ازدواج را ندارد. از سوی دیگر باید به این مسئله توجه کرد که وقتی فردی وارد پیمان مهم مثل ازدواج می‌شود و مسئولیت‌هایی مثل فرزندآوری به صورت طبیعی برای او پیش می‌آید آیا از حقوق اجتماعی دیگری برخوردار است؟

آیا کودک زیر ۱۳ سال حق رأی، رانندگی، اجازه افتتاح حساب بانکی و ... را دارد؟

معاون امور زنان و خانواده ریاست‌جمهوری سؤال کرد: آیا فرد زیر ۱۳ سالی که قرار است مادر شود می‌تواند به صورت مستقل برای خود یک حساب بانکی افتتاح کند؟ آیا می‌تواند اگر مشکلی پیش آمد در دادگاه مهریه یا نفقه خود را مطالبه کند؟ آیا می‌تواند در یک مشارکت اجتماعی و سیاسی رأی بدهد؟ آیا می‌تواند برای رفع نیازهای ساده زندگی خود رانندگی کند؟ آیا می‌تواند ساده‌ترین مسئولیت‌های مالی و تربیتی را بپذیرد؟ آیا فردی که ۱۳ ساله هست به اندازه کافی کودکی کرده که بتواند مادر شود؟ آیا از نظر تعادل روحی و روانی به مرحله‌ای رسیده که برای فرزندان خود فداکاری کند؟ آیا وجود خودش کامل شده است؟ این مسئله خیلی جدی است، به خصوص اینکه مواردی از کودک‌همسری را داریم که با خشونت و آسیب‌های زیاد همراه بوده‌اند.

آمار بالای طلاق در ازدواج‌هایی با فاصله سنی زیاد

وی به آمار بالای طلاق در کودک‌همسری نیز اشاره و اظهار کرد: در آخرین گزارش مربوط به آسیب‌های اجتماعی شورای عالی انقلاب فرهنگی بیشترین میزان طلاق در ازدواج‌هایی با سنین کم اعلام شده است؛ به خصوص در ازدواج‌هایی که فاصله بین زوجین زیاد بوده است. کودک‌همسری متأسفانه در برخی مناطق اتفاق می‌افتد، اما خوشبختانه در مواردی مثل موردی که در مشهد رخ داد، معاون دادستان شجاعانه وارد عمل شد یا موردی که در ایلام برای دختری یازده ساله به نام رها در ازدواج با یک مرد ۵۰ ساله رخ‌ داد، خوشبختانه دادستان و بهزیستی به این دختر کمک کردند، اما از نظر قانونی مسئله باید حل شود.

افزایش سن ازدواج؛ شاید در آینده

ابتکار این مسئله را یادآوری کرد که در این مقطع صحبت افزایش سن ازدواج را مطرح نمی‌کنیم و در ادامه تصریح کرد: البته ممکن است بعدها این مسئله به اقتضا و نیاز جامعه پیش بیاید که افزایش سن ازدواج را مطرح کنیم، اما آنچه اکنون در خصوص آن اتفاق نظر وجود دارد منع ازدواج دختران زیر ۱۳ سال است.

هیچ کس مخالف جدی ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۳ سال نیست

وی گفت: البته درست است که زمزمه‌هایی مبنی بر مخالفت با این طرح هست، ولی هیچ کس مخالفت جدی با ممنوعیت ازدواج دختران زیر ۱۳ سال ندارد، چراکه موضوع کاملاً روشن است. اگر وزارت بهداشت را به عنوان نهاد متخصص در امر بلوغ بدانیم، این وزارتخانه به صراحت نظر خود را در خصوص عدم بلوغ دختران زیر ۱۳ سال اعلام کرده است.

ما نیز در معاونت امور زنان وقتی علی‌رغم تلاش‌های فراکسیون زنان، دیدیم که طرح مجلس متأسفانه با دشواری‌هایی مواجه شد و برای ارائه لایحه اقدام کردیم و اکنون این لایحه آخرین مراحل خود را می‌گذارند و به زودی تقدیم دولت می‌شود. امیدواریم روند بررسی خود را با سرعت طی کند و البته درخواست ما این است که با این موضوع با فوریت برخورد شود.

لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان زودتر تصویب شود

ابتکار به لایحه حمایت از کودکان و نوجوان نیز اشاره کرد و گفت: این لایحه مدت‌ها در مجلس مانده بود تا اینکه دولت تقاضای اولویت کرد و خوشبختانه به صحن مجلس آمد. این لایحه نیز اکنون آخرین مراحل تأیید خود را در رفت و برگشت بین شورای نگهبان و مجلس می‌گذراند و تقاضا می‌کنم که زودتر تصویب شود. یکی از ابعادی که این لایحه به خوبی به آن می‌پردازد موضوع خشونت علیه کودکان است. زیبنده جامعه ما نیست که شاهد مسئله خشونت باشیم و قوانین ما نتواند برخورد محکم و بازدارنده‌ای در خصوص خشونت علیه کودکان داشته باشد.

تمام لوایح از منظر فقهی بررسی شده‌اند

وی به لایحه بسیار مهم تأمین امنیت زنان در برابر خشونت نیز اشاره کرد و در پاسخ به این سؤال که آیا تمام این لوایح از منظر فقهی بررسی شده‌اند؟ گفت: بله کاملاً. البته ممکن است افرادی دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشند و سلایق متنوع باشد. باید ببینیم آیا واقعاً دیدگاه مطرح شده مغایرت اساسی با شرع مقدس دارد یا خیر؛ اگر لوایح ما با نص صریح قرآن و شرع مقدس مغایرت جدی داشت، اصلاً آنها را مطرح نمی‌کردیم. این لوایح اقتضای جامعه و شرایط زمان و مکان است و باید به آنها توجه کنیم.

ابتکار افزود: خوشبختانه بر روی لایحه تأمین امنیت زنان در برابر خشونت هم خیلی کار شده و قوه قضائیه هم در حال طی آخرین مراحل ارائه نظر خود است و امیدواریم سریع‌تر به دولت بازگردد و در دولت نهایی شود. سه لایحه هم در ماه گذشته مطرح شد که معاونت بر روی آنها بسیار کار کرده است و شامل لایحه اصلاح قانون مدنی در مورد طلاق، لایحه حمایت از کارگاه‌هایی که زنان سرپرست خانوار را استخدام می‌کنند، اصلاح قانون دیه و برابری دیه زن و مرد است. امیدواریم این لوایح در دولت و مجلس تصویب شود و با اجرای آنها تحول خوبی را از نظر اصلاح قوانین و انطباق بیشتر قوانین با نگاه متعالی قرآن درباره زن و خانواده مشاهده کنیم.

گزارش خطا