اروپا و تکرار یک تجربه تاریخی: چرا می توان به اینستکس امید داشت؟

دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در سال گذشته میلادی از برجام، خارج شد و تحریم هایی را وضع کرد که طبق آن شرکت های اروپایی و بانک ها در صورتی که با جمهوری اسلامی ایران تجارت کنند، مشمول تحریم های آمریکا خواهند شد. با این وجود اما این تهدید هیچ چیز از اشتیاق رهبران اروپایی، برای تجارت با ایران کم نکرد و این کشورها به دنبال راهکاری برای دور زدن آمریکا گشتند.

نواندیش: دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در سال گذشته میلادی از برجام، خارج شد و تحریم هایی را وضع کرد که طبق آن شرکت های اروپایی و بانک ها در صورتی که با جمهوری اسلامی ایران تجارت کنند، مشمول تحریم های آمریکا خواهند شد. با این وجود اما این تهدید هیچ چیز از اشتیاق رهبران اروپایی، برای تجارت با ایران کم نکرد و این کشورها به دنبال راهکاری برای دور زدن آمریکا گشتند.

به گزارش نواندیش، پروجکت سیندیکیت با ذکر یک نمونه تاریخی از امیدواری به اینستکس نوشت و گفت: خروج یک جانبه رئیس جمهور آمریکا از برجام، اروپا را در یک شرایط سخت قرار داده است. دولت های اروپایی همچنان متعهد به تعامل اقتصادی با ایران هستند تا بدین شکل این کشور را مجاب به ادامه برجام، کنند. اکنون اما شرکت هایی که با ایران معامله می کنند، در معرض تحریم های دولت ترامپ قرار دارند.

شاید به همین دلیل که ذکر شد، باشد که بانک های اروپایی تمایلی به ارائه یورو برای تأمین مالی تجارت با ایران ندارند و از سوی دیگر، بانک های آمریکایی از ارائه دلار منع شده اند. در پاسخ، به این مانع تراشی های آمریکا فرانسه، آلمان و انگلیس، سه امضاء کننده اروپایی معاهده هسته ای، مکانیسمی برای ادامه تجارت با ایران به شکل مستقل از ایالات متحده ایجاد کردند. این مکانیسم، ابزار حمایت از مبادلات تجاری یا Instex، در فرانسه ثبت شده و تحت نظر هیئت نظارت دیپلمات های سه کشور کار می کند.

اما از زمان تأسیس این ساز و کار، Instex هنوز دستاوردی نداشته است. حتی به نظر می رسد اروپایی ها در مورد چگونگی کارکرد آن نیز مطمئن نیستند.

با این وجود یک سابقه تاریخی وجود دارد که ایران و اروپا را امیدوار می کند، به دنبال جنگ جهانی دوم، به دلیل مشکلات مالی قاره اروپا، ارزهای اروپایی نمی توانست به دلار تبدیل شود و یا برای مبادله استفاده شود. در این شرایط اروپایی ها به منظور تجارت،مجبور به تکیه بر توافقنامه های دو جانبه شدند. آنها مجبور بودند تجارت خود را به ترتیب و بر اساس کشورها تنظیم کنند و اساسا معاملات خود را به سطح مبادله کاهش دهند.

تا سال 1950، روشن شد که این مشکلات بازسازی اقتصاد اروپا را متوقف کرده و 18 دولت اروپایی را مجبور به ایجاد EPU کرد. این سازمان جدید، کسری بودجه و مازاد تجاری خود را به نوعی تقسیم کرد و با جبران کسری بودجه ای که یک کشور با یک شرکت در برابر مازاد بود که با دیگران مواجه می شد، اروپا را متوقف کرد تا تجارت خود را به شکل چند جانبه پیگیری کند بدون اینکه مبادله ارز را انجام دهد.

اکنون ایران با اینستکس نیز دقیقا در شرایط مشابه ای قرار گرفته است. این ساز و کار قادر خواهد بود بدون استفاده از اعتبارات دلار و بدون نیاز به پرداخت از طریق سوییفت به کار خود ادامه دهد و به همین ترتیب با تحریم های آمریکا مقابله کند.

قبل از سال 1950، دولت ایالات متحده به شدت با ایجاد EPU مخالفت کرد، همانطور که اکنون به صورت جدی با اینستکس مخالف است. کشورهای اروپایی، از آن هراس داشتند، از وارد کردن یکدیگر ساده تر می شدند، اما، بدون داشتن دلار، هنوز از واردات از آمریکا امتناع می کنند. علاوه بر این، مقامات آمریكا نگران آن بودند كه EPU تكثیر و تابع فعالیت صندوق بین المللی پول جدید ایجاد كند. اکنون هم تجربه سال های بعد از جنگ باعث می شود که بتوان به کارکرد مناسب اینستکس امیدوار بود.

گزارش خطا