پارلمان اصلاحات، ایده ای با چالش های بی شمار

یک سالِ پیش رو برای جریان های سیاسی فرصت طلایی تاثیرگذاری بر جامعه ای است که در پایان آن پای صندوق رای انتخابات مجلس خواهند آمد. پارلمان اصلاحات ایده اصلاح طلبان برای این تاثیرگذاری است که اجرای آن هرچند در دستور کار قرار دارد اما اجرای آن با موانعی هم روبروست.

به گزارش ایرنا، دی ماه سال جاری برخی رسانه ها از تصویب کلیات تشکیل پارلمان اصلاحات در شورای هماهنگی جبهه اصلاحات خبر دادند. اما آنچه از شواهد امر پیداست توافق بر سر پارلمان اصلاحات در حد همان کلیات باقی مانده و روایت های مختلفی از جزییات تشکیل آن از سوی احزاب و چهره های مختلف اصلاح طلب به اشکال مختلف ارائه می شود.

ایده اولیه تشکیل این نهاد که به گفته «عبدالواحد موسوی لاری» وزیر کشور دولت اصلاحات و عضو شورای عالی سیاستگذاری، قرار است نهاد فرادستی باشد، به سال 87 بازمی گردد. سال هایی که جریان اصلاحات در سطح نخست قدرت نبود و برای بازگشت به این سطح در فکر چاره جویی بود.

سیل حوادث انتخابات ریاست جمهوری دهم در سال 88 این چاره جویی را با چالش های عدیده ای روبرو ساخت؛ به گونه ای که اصلاحات نه تنها نتوانست به گفتمان نخست سیاسی در کشور تبدیل شود بلکه در پی تنگناهایی هم به انزوا رفت. تشکیل این نهاد اما از ذهن اصلاح طلبان پاک نشد. چهارسال بعد در ایام انتخابات ریاست جمهوری یازدهم شکلی از این چاره جویی، در قالب همراهی با حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی نامزد اعتدالگرای انتخابات ریاست جمهوری کرد.

این تدبیر دو سال بعد در شکل شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان نمود یافت و فهرست سی نفره ای از اصلاح طلبان در تهران و دیگر شهرها را راهی بهارستان کرد. فعالیت این شورا با وجود انتقاداتی که به آن وارد بود ادامه پیدا کرد و دو سال بعد بار دیگر در انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم و پیروزی دوباره جریان اعتدال در پاستور و اصلاحات در شورای شهر نقش موثری کرد.

شورای عالی اصلاح طلبان متشکل از اعضای حقیقی و دبیران کل احزاب اصلاح طلب است که با رهبری رئیس دولت اصلاحات درباره فعالیت های سیاسی و انتخاباتی اصلاح طلبان تصمیم گیری می کنند. ریاست این شورا برعهده «محمدرضا عارف» است با این حال برخی از طیف های اصلاح طلب به این ریاست و سازوکار شورا انتقاد داشته و دارند.

**زمینه های پیدایش نیاز به پارلمان اصلاحات

برای جریان فکری که در پی بسط بنیان های دموکراسی پدید آمد، شخص محوری و دوری از سازوکار حزبی چندان خوش آیند نیست. شاید به همین دلیل است که کم شدن نقش احزاب، کدخدا محوری و شخص محوری مهمترین انتقادی است که برخی طیف های اصلاحات به شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان وارد می دانند.

دی ماه سال جاری و پس از کش و قوس های موافقت و مخالفت، کلیات پارلمان اصلاحات درشورای هماهنگی جبهه اصلاح طلبان به تصویب کلی رسید تا نخستین گام در زمینه اجرا و عملی شدن آن برداشته شود.احزاب و تشکل های مختلف طرح پارلمان اصلاحات را در شوراهای تخصصی و مرکزی خود مورد بررسی قرار داده و نتیجه آن را به جبهه هماهنگی شورای اصلاح طلبان گزارش دادند.

شورای مرکزی حزب جوانان اسلامی، شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی، ندای ایرانیان و حزب همبستگی، حزب کار، ... از احزابی هستند که این طرح را مورد بررسی قرار داده و نظرات خود را اعلام کرده اند.

**پارلمان اصلاحات از زبان مخالفان

این که چه موانعی می تواند مانع تشکیل پارلمان اصلاحات شود را می توان به طور مشخص در کلام مخالفان و منتقدان اصلاح طلب این نهاد مورد بررسی قرار داد. «علی شکوی راد» دبیرکل مهمترین حزب اصلاح طلب پارلمان اصلاحات را نهاد شیکی دانسته است که به اعتقاد وی برای تشکیل و نقش آفرینی با موانع متعددی روبروست. شکوری راد وجود شهروند برای تشکیل پارلمان را ضروری دانسته و این نکته را متذکر شده است که تعریف مشخصی از شهروند اصلاح طلب وجود ندارد که بتوان پارلمان اصلاحات را بر پایه آن ها تشکیل داد.

«غلامحسین کرباسچی» دیگر دبیرکل اصلاح طلب هم نظری مشابه شکوری راد دارد. گرچه موضوع پارلمان اصلاحات در شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی مورد بررسی قرار گرفته اما کرباسچی کارکرد اصلاحات را تنها محدود به دوران انتخابات می داند و معتقد است این نهاد تاثیر خاصی بر روند احزاب جبهه اصلاحات و انسجام فکری و عملی اصلاحات نخواهد داشت و چشم اندازی بیش از این برایش نمی توان متصور بود.

«محمود میرلوحی» عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت هم تشکیل این نهاد را در شرایط کنونی میسر ندانسته و گفته است: آیا در حال حاضر ما در شرایطی هستیم که همه اصلاح‎طلبان بتوانند به صورت سلسله مراتبی از شهرستان‌ها به استان و منتخبان آن‎ها هم از استان به پایتخت بیایند؟ در تهران نیز افراد براساس سازوکاری انتخاب شوند؟! به طور مثال آقای خاتمی بعنوان کسی که رهبری اصلاحات را برعهده دارد، می‎تواند در سازوکار این پارلمان نقش داشته باشد؟

«عبدالله ناصری» عضو شورای عالی سیاستگذاری و از مخالفان ایده پارلمان اصلاحات هم سال گذشته درباره این ایده گفته بود: دوستانی که ایده تشکیل پارلمان اصلاحات را مطرح کردند، تصویر و قالب روشنی از این پارلمان ارائه نداده اند.

مجموع اظهارات برخی چهره های اصلاح طلب درباره پارلمان اصلاحات نشان می دهد که هنوز سازوکار مشخصی برای اجرایی شدن این طرح در اختیار کسی نیست و مواردی مانند تعریف مشخص اصلاح طلب، موسمی بودن این نهاد و مشکلات اجرایی شدن، حکایت از چالش های بزرگ هم در سطح محتوا و هم قالب در اجرای این طرح دارد.

**موافقان در پی انسجام اصلاحات

از سوی دیگر موافقان تشکیل ایده پارلمان اصلاحات این نهاد را منسجم کننده، طرح ها، برنامه ها و سیاست های کلان و نه تنها انتخاباتی جریان اصلاحات می دانند؛«مصطفی کواکبیان» بعنوان طراح این ایده معتقد است پارلمان اصلاحات طرحی برای بازسازی اعتماد مردم به اصلاح طلبان خواهد بود و دوره فعالیت شورای عالی سیاستگذاری رو به پایان است.

«محمد سالاری» قائم مقام حزب همبستگی ایران اسلامی؛ تشکیل سازوکار پارلمان اصلاحات را در پیوند با گفتمان اصلاحات که گفتمانی پویا، منعطف و آینده‌نگر است دانسته و گفته است: این گفتمان بر اساس مقتضیات زمانی، مکانی و تاریخی و با حفظ اصول و چارچوب های خود ساز وکارهایی مبتنی بر مقتضیات ایجاد می‌کند. ایده تاسیس پارلمان اصلاحات نیز در همین زمینه است.

سهیلا جلودارزاده، نماینده اصلاح طلب فراکسیون امید تشکیل پارلمان اصلاحات را در راستای عدالت دانسته و آن را الگویی برای تعالی گفتمان اصلاح طلبی معرفی کرده است.

حسین کمالی دیگر چهره اصلاح طلب است که پارلمان اصلاحات را آغاز تببین مانیفست و خط مشی تازه در اصلاحات دانسته است.

مجموع دیدگاه های موافقان هم نشان می دهد گرچه مفاهیم قابل قبولی برای ایجاد این نهاد پیشنهاد داده اند اما همچنان سازو کار مشخص اجرایی از سوی این گروه اعلام نشده است.

**ابهام درباره پارلمان اصلاحات

بررسی مجموع اظهارات چهره های سیاسی و فعالان حزبی اصلاح طلب از دو نگاه متفاوت به آینده تشکیل این نهاد دارد. گروهی از اصلاح طلبان پارلمان اصلاحات را نهاد فرادستی و اصطلاحا قانون گذار اصلاحات معرفی می کنند که بر عملکرد، احزاب، افراد و شورای عالی سیاستگذاری اصلاح طلبان نظارت خواهد کرد.

در چنین برداشتی از سازوکار این نهاد، پارلمان اصلاحات نقش تمام کننده در تصمیم گیری ها و ناظر در اتفاقات را ایفا خواهد کرد و شورای عالی سیاستگذاری هم به کار خود ادامه خواهد داد. در صورت پذیرش چنین فرآیندی برای پارلمان، ابهامات درباره عمکرد شورای عالی سیاستگذاری به قوت خود باقی خواهد ماند و شاید در تصمیم گیری ها هم موازی کاری صورت گیرد.

برداشت دوم اما ناظر به اتمام کار شورای عالی سیاستگذاری و جایگزینی این شورا با پارلمان اصلاحات است. سناریویی که با احتمال بسیار انگیزه طراحان ایده پارلمان اصلاحات است اما در کلام دیگر چهره ها مورد تکذیب واقع می شود. اگر چنین مدلی سازوکار پارلمان اصلاحات تعریف شود، می تواند انسجام کنونی میان این طیف را با مشکلاتی روبرو کند.

حضور پررنگ احزاب به جای افراد زمانی که اساسا سیستم تحزب و نظام احزاب در ایران اثرگذاری موردنظر را ندارد، در عمل اتاق فکر اصلاحات را به چالش می کشد بی آنکه برای جایگزینی آن برنامه ای ارائه دهد.

تشکیل این پارلمان با توجه به موارد اشاره شده، با احتمال بالایی در سال 98 اجرایی نخواهد شد مگر اینکه اصلاح طلبان آن را نسخه شفابخش تازه ای برای مجلس یازدهم معرفی کنند و اجرایی. بنابراین باید منتظر ماند و دید سازوکار جبهه هماهنگی اصلاح طلبان در میانه جدل شورای عالی سیاستگذاری و پارلمان اصلاحات چه خواهد بود تا کرسی های بهارستان را بار دیگر به تصرف اصلاح طلبان درآورد.

گزارش خطا