سال دیپلماسی

دكتر عبدالعلی قوام

در سالی كه اینك لحظات پایانی آن را سپری می‌كنیم، گام‌های موثری در جهت ایجاد تنوع در گونه شناسی روابط ایران با سایرین برداشته شد، كه این خود خبر از پویش در دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران می‌دهد. باید گفت دینامیزم مزبور برای بسیاری از دولت‌های منطقه و نیز روسیه و چین بسیار غیرمنتظره بود. به نحوی كه در برخی موارد واكنش‌هایی را در پی داشته است. تحت این شرایط دولت‌های مزبور از آن بیم داشته‌اند كه احیانا توسعه روابط سیاسی، اقتصادی، مالی و تجاری ایران با غرب منجر به افزایش قدرت چانه‌زنی ایران در مقابل قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شود كه این افزایش قدرت چانه‌زنی در مراحل بعد احتمالا موقعیت ممتازی را برای ایران در منطقه و جهان به وجود خواهد آورد. آنچه مسلم است این كه بسیاری از دولت‌ها از گسترش روابط ایران و غرب اظهار نگرانی می‌كنند و در طول بیش از 3دهه گذشته در سایه فقدان آلترناتیو‌های متعدد برای ایران، از كارت‌های ما به نفع منافع خویش بسیار بهره گرفته‌اند.

در این روند مسئولان دیپلماسی ایران به درستی دریافتند كه تحقق بسیاری از هدف‌های ملی و تامین منافع ملی، با بهره‌گیری از پتانسیل‌های داخلی و نیز قابلیت‌های استخراجی ایران از منابع و امكانات متنوع اقتصادی، مالی، فناوری، اطلاعاتی، سیاسی و اجتماعی میسر است. تحت این شرایط توافقنامه ژنو پیرامون موضوع هسته‌ای ایران، فرصتی را فراهم كرد تا ایران بتواند از طریق تعامل بیشتر و متنوع‌تر با جامعه بین‌المللی، تدریجا سوءتفاهمات موجود را برطرف و در سایه همین دیپلماسی پویا بر بسیاری ازمشكلات فائق آید. اصولا دگرگونی پارادیمی از نگرش «برد- باخت» به نگرش «برد- برد»، این امكان را برای جمهوری اسلامی فراهم می‌كند تا با توجه به واقعیت‌های بین‌المللی، بر مبنای توانایی‌ها و تعهدات موجود، به جای جزءنگری و ارزیابی محدود هزینه- فایده، در رابطه با سیاست‌ها و داد و ستدهای خاص، اینگونه ارزیابی‌ها را در یك مجموعه كلان در عرصه بین‌المللی به عمل آورد. در روند بازی برد- برد به جای توجه صرف به تعاملات خاص، ‌باید مجموعه بده بستان‌ها را در مقیاس وسیع و در بلندمدت با جامعه بین‌المللی مورد توجه قرار داد. با شناخت بیشتر محیط بین‌الملل و تلاش برای اعتمادسازی می‌توان در روند تحول پارادایمی از حالت «مساله» به راه‌حل تبدیل شد و متعاقب آن ضمن بهره‌گیری بیشتر از منابع و پتانسیل‌های محیط بین‌المللی و كاستن از فشارها، بر تنوع آلترناتیو‌ها در روابط خارجی با واحد‌های سیاسی گوناگون افزود.

* عضو هیات علمی و استاد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی

*آرمان

گزارش خطا