مرد سال توییتری اعتدالیون در سال ۹۷

در سالنامه ایران آمده است: «در چنین شرایطی (زمانی که صحبت‌ها تحریف می‌شوند) رسانه‌ها وظیفه دارند صحبت‌های رئیس‌جمهوری را به صورت کامل پوشش دهند تا از تحریف جلوگیری شود. باید صحبت‌های رئیس‌جمهوری را به صورت کامل منتقل کرد. کسانی که به بزرگان دسترسی دارند و مطالب مدنظر را در اختیار آنان قرار می‌دهند، در انتقال صحبت‌ها دقت را رعایت کنند. سخنان آقای روحانی در وزارت ارتباطات باید در چارچوب دیگر سخنان او فهم شود. روشن است آقای روحانی هیچ مطلبی را خارج از چارچوب دیدگاه متعارف نسبت به حجاب بیان نکرد و صحبت‌های او خارج از دیدگاه‌های شهید مطهری نبود».

این نمونه‌ای از اظهارات حسام‌الدین آشنا، مشاور حسن روحانی، در دفاع از رئیس‌جمهوری است. آشنا این روزها بدل به تک‌تیرانداز دولت در برابر حملات اصولگرایان به‌ویژه اصولگرایان تندرو مخالف شده است. او حتی در برابر انتقادات اصلاح‌طلبان به دولت هم می‌ایستد؛ تا جایی که در توییتی نوشت: «چارچوب اصلی اشتراک اصولگرایان، اصلاح‌طلبان و اعتدالیون اصل ۱۷۷ قانون اساسی است». اصل ۱۷۷ می‌گوید: «محتوای اصول مربوط به اسلامی‌بودن نظام و ابتنای کلیه قوانین و مقررات بر اساس موازین اسلامی و پایه‌های ایمانی و اهداف جمهوری اسلامی ایران و جمهوری‌بودن حکومت و ولایت امر و امامت امت و نیز اداره امور کشور با اتکا به آرای عمومی و دین و مذهب رسمی ایران تغییرناپذیر است». آشنا در مصاحبه‌ای گفته بود: «برای اینکه آقای کرباسچی از آقای روحانی خیلی تعریف کند، کافی است آقای روحانی یک انتصاب را به توصیه ایشان انجام دهد. اگر آن انتصاب را انجام دهد، کاملاً بیدار است و اگر آن انتصاب را انجام ندهد، در خواب غفلت است». این اظهارات آشنا با واکنش تند غلام‌حسین کرباسچی، دبیرکل کارگزاران مواجه شد. کرباسچی گفت: «حسام‌الدین آشنا دروغ می‌گوید؛ از ایشان بپرسید اصلاً در پنج سال گذشته من با روحانی دیدار یا صحبتی داشته‌ام که بخواهم درباره انتصابات اظهارنظر کنم؟ مشاور فرهنگی رئیس‌جمهور حقوق می‌گیرد که این حرف‌ها را بزند؟ او در واکنش به نقد‌های من به دولت و در دفاع از روحانی می‌خواهد با دروغ کار‌های خود را پیش ببرد». اینها قسمتی از جدال‌های لفظی آشنا با اصلاح‌طلبان است. آشنا سخنان کرباسچی را بی‌پاسخ نگذاشت و در توییتی نوشت: «۱. من خبر نداده‌ام، نظر داده‌ام. ۲. گزاره‌ای مشروط را مطرح کرده‌ام که حداکثر می‌توان آن را ازجمله «شرطی‌های خلاف واقع» تلقی کنید و اطلاق صفت دروغ‌گو به گوینده آن صحیح نیست».

در کوران نقدهایی که به مجموعه اطلاع‌رسانی دولت می‌شود، آشنا یک‌تنه وظیفه دفاع از دولت را به‌ویژه در توئیتر بر عهده گرفته است. از سخنانش درباره وعده رفع حصر و آزادی در دانشگاه تهران گرفته تا ناگفته‌های او از قتل‌های زنجیره‌ای یا دفاع جانانه او از روحانی در برابر ادعای دو نفر از نمایندگان مبنی بر دوتابعیتی‌بودن روحانی که نوشت: «شرم هم خوب چیزی است». از مناظره‌های توییتری‌اش با عزت‌الله ضرغامی، دفاع توییتری‌اش از محمدجواد آذری‌جهرمی درباره خادم‌الرضا شدنش یا حمایت توییتری‌اش از دکتر ظریف، وزیر امور خارجه، همگی به نوعی او را به‌عنوان مدافع تمام‌قد دولت و دولتی‌ها نمایان کرده است.

آشنا وظیفه دفاع گفتمانی از جریان اعتدالی را نیز در برابر اصولگرایان بر عهده دارد. بین او و حسن رحیم‌پور ازغدی هم جدال ممتدی در سال گذشته درگرفت. در ماجرای توییت جنجالی محسن رضایی درباره کربلای ۴، جدال‌های توییتری تندی بین رحیم‌پور ازغدی و آشنا درگرفت؛ این جدال از توییت آشنا شروع شد که نوشت: «بین عملیات فریب و عملیات لورفته تفاوت از زمین تا آسمان است. تحلیل‌های پسینی مشکلی را حل نمی‌کند. ما شاید خطاکاران را ببخشیم، اما خودشیفتگان را هرگز». آشنا در توییت دیگری به محسن رضایی، فرمانده اسبق سپاه پاسداران، خرده گرفت و از او با نام «فرمانده عملیات فریبنده» که دیگر نباید پشت نام سرداران شهید پنهان شود، نام برد. این توییت‌های پرنیش‌و‌کنایه آشنا به رضایی از سوی رحیم‌پور ازغدی بی‌پاسخ نماند. ازغدی در توییتی نوشت: «این‌روزها سالگرد عملیات کربلای ۴ و شهادت غریبانه غواص‌هاست. رسانه‌های بیگانه و چند نفر از دولتی‌ها مثل آقای آشنا و… به گونه‌ای جوسازی کرده‌اند که گویا هزاران شهید داده‌ایم و دکتر محسن رضایی آن را حرکتی انحرافی دانسته است؛ حال آنکه اساساً خود این آدم‌ها زمان کربلای ۴ در خانه‌ها نشسته بودند». این جدال تنها به این واکنش ختم نشد و آشنا در واکنش به رحیم‌پور ازغدی در توییتی نوشت: «از جناب‌عالی عذرخواهی می‌کنم که بدون اطلاع، استجازه و هماهنگی با جناب‌عالی در عملیات کربلای‌چهار و… شرکت داشتم. از شما نمی‌خواهم که بابت سخنان و ارزیابی‌های ناشایست‌تان در این جلسه یا آن دو جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی عذرخواهی یا توبه کنید، فقط امیدوارم جوانانی که به اسم اسلام و انقلاب دور خود جمع می‌کنید، روزی ضد آخوند، ضد انقلاب، ضد امنیت و ضد دولت و در نهایت آنارشیست نشوند». هرچند رحیم‌پور ازغدی در جواب آشنا توضیح داد که آنچه تحت عنوان پاسخ او منتشر شده، بخشی از سوال یک دانشجو در حاشیه یک نشست بوده که به اشتباه به نقل از او منتشر شده است.

دفاع شخصی یا دولتی!

اگرچه او عادت دارد نوشته‌هایش در شبکه‌های اجتماعی را نظرات شخصی خودش بخواند، اما این ادعایی چندان درخور اتکا نیست. شخصی‌ترین نظرات آشنا هم در شبکه‌های اجتماعی حامل محتوایی ضمنی یا صریح، مرتبط به جایگاه اوست؛ او چگونه می‌تواند از شخصی‌بودن نظراتش سخن بگوید و از آنها دفاع کند، در‌حالی‌که به‌عنوان مشاور رئیس‌جمهور و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، مقامی رسمی و اجرایی است و به گفته خودش، در بسیاری مسائل به روحانی و دولت او مشاوره می‌دهد.

او در یکی از توییت‌های خود نوشت: «من به‌عنوان مشاور کسی توییت نمی‌کنم، بلکه صرفاً نظرات خودم را منتشر می‌کنم» یا در توییت دیگری نوشته بود: «قاعدتا رئیس‌جمهور نه از محتوای توییت‌های بنده آگاه می‌شود، نه آنها را دنبال می‌کند و نه با مضمون برخی از آنها موافق است». آشنا می‌گوید رئیس‌جمهور حتی دنبال‌کننده اکانت توییتری او نیز نبوده و با مضمون برخی از آنها موافق نیست!

او در جایی دیگر درباره ترکیب کابینه و روند جدایی‌ها و ریزش و انتخاب‌های حسن روحانی گفته است: «من نه توجیه می‌کنم، نه دفاع می‌کنم. من توصیف می‌کنم. اشتباه نشود، نمی‌گویم آقای روحانی نمی‌توانست بهتر از این کار کند. از نظر من می‌توانست و باید بهتر کار می‌کرد. ممکن است من با تغییراتی که انجام شده، موافق نباشم؛ اما من به‌عنوان مشاور، مشورتم را به ایشان داده‌ام. فرق من با شما این است که من سعی می‌کنم محدودیت‌های آقای روحانی را درک کنم. نه اینکه بگویم درست عمل کرده، من می‌فهمم چرا این‌طور عمل کرده است». با وجود این، حسام‌الدین آشنا در تمام توییت‌هایش به‌گونه‌ای اظهارنظر کرده است که به باور همگان، سخنانش، حتی اشاراتش، منتقل‌کننده گرایش و دیدگاه و خواست هسته مرکزی دولت و گفتمان آن است. یکی از کاربران توئیتر در واکنش به یکی از توییت‌های او نوشته بود: «هرچه رئیس‌جمهور بفرمایند».

معمولاً هر وقت پای یک انتقاد تند به‌ویژه از سوی مخالفان سرسخت اصولگرای دولت در میان باشد، آشنا در نقش مدعی‌العموم دولت در فضای مجازی وارد می‌شود. او در واکنش به توییت عزت‌الله ضرغامی، رئیس پیشین صداوسیما و عضو شورای عالی فضای مجازی که نوشته بود: «کارنامه دولت در حمایت از پیام‌رسان‌ها منفی است، اگر این دولت زمان جنگ بود به خودکفایی نمی‌رسیدیم». نوشت: «آقای ضرغامی! زمان جنگ کدام دولت در رأس کار بود؟». رسانه‌ها مدعی شدند که پایان جدال توییتری حسام‌الدین آشنا و عزت‌الله ضرغامی به مسدود شدن موقت توئیتر حسام‌الدین آشنا منجر شد! آشنا در واکنش به مسدود شدن حساب کاربری خود در توئیتر نوشت: «فعلا حساب کاربری @hesamodin1 در توئیتر تعلیق شده است. نمی‌دانم زحمت دوستان این‌ور آب بوده یا دشمنان آن‌ور آب!».

دفاع از دولت در برابر مجلس

آشنا در مصاحبه‌ای گفته است: «دوره آقای روحانی احتمالاً یکی از آخرین دوره‌هایی است که ما شانس گریز از یک گذار سخت را داریم. این آخرین فرصت نظام است». یا در توییتی با اشاره به جلسه سوال نمایندگان مجلس از رئیس‌جمهور نوشت: «روحانی یک بار دیگر هزینه حفظ آرامش و عدم ایجاد تنش در کشور را پرداخت. او می‌داند که باید سنگ زیرین آسیاب باشد».

برای نخستین‌بار در دولت روحانی بحث پرداخت ردیف‌های بودجه‌ای کمی شفاف شد، به‌ویژه بودجه‌های ذیل فصل ۷ و پرداخت‌ها به برخی نهادهای مذهبی و فرهنگی که سروصدای زیادی هم در یکی، دو سال اخیر به پا کرده است. آشنا اینجا هم وارد می‌شود و می‌گوید: «امروز دانشجویان اسم یک نهاد به نام جامعه‌المصطفی را می‌دانند، اما سایر نهادها را نمی‌شناسند. پشت هر ردیف بودجه یک قبیله و یک پدر و مادر قرار دارد! شما فقط جامعه‌المصطفی را می‌شناسید، هزار نهاد دیگر وجود دارند که اصلاً اسمشان را هم نشنیده‌اید. وقتی می‌خواهیم بودجه‌شان را قطع کنیم، کل بودجه کشور را گروگان می‌گیرند تا تکلیف آن یک ردیف مشخص شود».

سابقه اظهارات او درباره مجلس و نمایندگان تنها به بودجه ختم نمی‌شود. او در بزنگاه معرفی کابینه و انتخاب وزرای دولت هم توییت‌های مهمی منتشر کرد. او آنچنان به حمایت از کابینه برخاسته بود که غلامرضا تاجگردون، رئیس کمیسیون برنامه‌و‌بودجه مجلس، او را مشایی روحانی نامید و درباره اظهارات حسام‌الدین آشنا درباره شفافیت بودجه نوشت: «هر رئیس‌جمهوری گویا باید یک مشایی داشته باشد. مشاور محترم رئیس‌جمهور بعد از شش سال از دوره رئیس‌جمهور با دادن آدرس غلط به جامعه، فرار به جلو می‌کند. بودجه را دولت می‌دهد. شش سال هم آقای روحانی بودجه را به مجلس داد. هر آنچه که بخواهد می‌تواند در لایحه انجام می‌دهد. مثل امسال که هرجا را دوست نداشت، کم کرد و هرجا را دوست داشت، بالا برد. افزایش‌های مجلس هم مشخص است». جدال‌های توییتری آشنا با نمایندگان و کنایه‌های او به مجلس درباره جایگزینی بازنشستگان هم ادامه داشت. حسام‌الدین آشنا در توییتی با اصطلاح معروف خود نوشت: «مراقب باشیم! نکند با هزار بدبختی، بازنشستگان را از صندلی بلند کنیم ولی آنها نوچه‌هایشان را به جای خود بنشانند».

او همچنین درباره حلقه اطرافیان رئیس‌جمهور که از سوی بسیاری به‌ویژه اصلاح‌طلبان برای آن به دولت انتقاد می‌شود، گفته است: «آقای روحانی حتماً مثل هر رئیس‌جمهور دیگری، حلقه‌ای نزدیک به خودش دارد که من اسمش را حلقه شورای امنیت و حلقه مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع می‌گذارم. این حلقه نزدیکان آقای روحانی بوده‌‌اند و ایشان با اینها کار می‌کند. چیز عجیب و جدیدی هم نیست». البته آشنا دلیلی نمی‌بیند که توضیح بدهد خودش کجای این حلقه نزدیکان قرار دارد! با‌این‌حال او همواره از این حلقه دفاع کرده است.

اول آشنایی

اولین همکاری آشنا و حسن روحانی به سال ۱۳۷۷ بازمی‌گردد. حسن روحانی در آن زمان دبیر شورای امنیت ملی بود. آشنا که در سال ۱۳۶۷ با دختر قربانعلی دری‌نجف‌آبادی ازدواج کرد، در دوران ریاست‌جمهوری رئیس دولت اصلاحات، از طریق پدرزن خود که در آن زمان وزیر اطلاعات بود، به سمت معاونت ویژه وزارت اطلاعات گمارده شد. حسام‌الدین آشنا در گفت‌وگو با ماهنامه اندیشه پویا درخصوص سابقه آشنایی با روحانی می‌گوید: «من در یک مورد با ایشان همکاری نزدیکی داشتم. سال ۷۷ در جریان مسئله رفع حصر آیت‌الله منتظری با ایشان از نزدیک کار کردم و فکر می‌کنم خاطره خوبی از آن تجربه داشتم. او نقش خود را در آن ماجرا مشاور خواند و افزود: آقای دری‌نجف‌آبادی از من خواستند به آقای روحانی کمک کنم». او از شاگردان مرحوم آیت‌الله مهدوی‌کنی بوده است که در سال‌های اخیر لباس روحانیت به تن نمی‌کند. او در پاسخ به اعتراض آیت‌الله علم‌الهدی برای ترک کسوت روحانی گفته است: «کاری که من انجام می‌دهم، تناسبی با لباس روحانیت ندارد؛ نه پیش‌نمازم، نه منبری و کاری که کسوت روحانیت داشته باشد، ندارم؛ پس چه ضرورتی دارد که این لباس خدمت را بپوشم».

حسام‌الدین آشنا در جریان انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۲ عضو هسته مرکزی ستاد انتخاباتی حسن روحانی و نیز مشاور و تحلیلگر مناظرات او بوده است. فردی که گفته می‌شود طراح رنگ و تصویرساز «کلید» بوده و نقش درخور توجهی در حضور رسانه‌ای روحانی در جریان مناظرات ایفا کرد. این استاد ارتباطات دانشگاه سال‌هاست سابقه فعالیت در فضای مجازی و شبکه اجتماعی «فیسبوک» و «گوگل‌پلاس»، به‌ویژه توئیتر را دارد. آشنا پس از پیروزی مجدد روحانی در انتخابات ۹۶، به فعالیت‌های مجازی خود شدت بخشید و در صفحه خود موضوعات مختلفی را به نظرخواهی می‌گذارد. او یکی از نمایندگان رئیس‌جمهور در شورای نظارت بر سازمان صداوسیماست. او دانشیار فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق، دانشکده خبر و دانشگاه صداوسیماست. زمانی که وارد کارزار انتخابات شد، چهره‌ای ذاتاً رسانه‌ای بود که رسانه‌ای نشده بود.

کدهای آشنا

او هرچند در معاونت وزارت اطلاعات سوابقی دارد؛ اما علاقه چندانی به برجسته‌شدن این گذشته ندارد. با‌این‌حال به‌تازگی به بهانه‌ای توییت‌های شایان تأملی درباره قتل‌های زنجیره‌ای منتشر کرد. او در دفاع از دری‌نجف‌آبادی، پدر همسرش، در مسند وزیر وقت اطلاعات، فاش کرد مقالاتی هم که در سال ۷۷ و مقارن با رخداد قتل‌ها به اسم مستعار «بهمن یا امین شناسا» در روزنامه انتخاب منتشر شده بود، کار او بوده است. مهم‌ترین بخش سلسله‌توییت‌های او درباره قتل‌های زنجیره‌ای این بود که: «آنچه در سازمان قضائی نیروهای مسلح اتفاق افتاد، به‌هیچ‌وجه کمتر از اصل قتل‌ها نبود. روزی باید از آقای نیازی سوالات سختی پرسید». «حجت‌الاسلام نیازی»، رئیس سازمان قضائی نیروهای مسلح، در آن زمان مسئول رسیدگی قضائی به پرونده قتل‌ها بود.

او پس از مناظره با حجت‌الاسلام پناهیان در برنامه «دیروز، امروز فردا» در سال ۹۳، در وبلاگ خود مسئولیت مدیرکل اطلاعات قم را تکذیب کرد و نوشت: «حسام‌الدین آشنا هیچ‌گاه در شهر قم مدیرکل نبوده است. تنها در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به مدت هشت سال مدیرکل امور پژوهشی بوده است». آشنا برخی از توییت‌هایش را با جمله «مراقب باشیم» آغاز می‌کند. همین یک جمله دستاویزی شده برای اصولگرایان تندرو تا از عبارت چهره یا فرد «امنیتی» برای آشنا استفاده کنند. اصولگرایان مخالف دولت به عمد، هرگاه می‌خواهند درباره آشنا چیزی بگویند یا بنویسند یا خطابش قرار دهند، روی این واژه تأکید می‌کنند. آنها اصرار دارند بگویند آشنا هنوز هم چهره‌ای امنیتی است و تحلیل‌ها و سخنانش را با تأکید بر این بُعد از گذشته سیاسی او برآورد می‌کنند. این در حالی است که در جریان اصولگرایی، چهره‌هایی وجود دارند که به‌مراتب سابقه امنیتی پررنگ‌تری از آشنا دارند.

گزارش خطا