چرا با افت نرخ دلار قیمت کالاها کاهش نیافت؟

نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران معتقد است، آن چه در روزهای گذشته در بازار ارز رخ داده نه یک روند کاهشی که تداوم نوسانات شدید ماه‌های گذشته بوده و در چنین فضایی، تصمیم‌گیری برای فعالان اقتصادی امری دشوار است.

پدرام سلطانی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: آنچه اقتصاد ایران در ماه‌های گذشته با آن روبه‌رو شده، تجربه یک دوره نوسان شدید نرخ ارز است که چه در روند صعودی و چه در حوزه نزولی، قابل رصد است. این نوسانات شدید باعث می‌شود تولیدکننده، فروشنده و مصرف‌کننده با یک عدم اطمینان جدی روبه‌رو شوند و تکلیف خود را برای تصمیم‌گیری ندانند.

به گفته وی، تجربه شرایط نوسان در نرخ ارز بسیار نامطلوب است، زیرا وقتی نرخ‌ها صعودی می‌شود، مشخص نیست که در چه نقطه‌ای خواهد ایستاد و وقتی بازار برای چند روز کاهش قیمت نرخ دلار را تجربه کند، فعالان اقتصادی نمی‌دانند این روند تا چه زمانی ادامه خواهد داشت.

نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، با بیان اینکه بخشی از تلاطم‌های ارزی مربوط به مداخله‌های بانک مرکزی در بازار است، تصریح کرد: بانک مرکزی باید مداخلات خود در بازار را طوری انجام دهد که نتیجه این اتفاق، نوسان شدید نباشد. در شرایط نوسان یکی از مهمترین اتقافاتی که رخ می‌دهد، عدم واکنش قیمت کالاها خواهد بود، زیرا تولیدکننده نمی‌داند اتفاقات رخ داده تا چه زمانی و به چه شکلی ادامه خواهند یافت. شوک‌های نزولی بازار ارز نیز در چنین فضایی طبقه‌بندی می‌شوند.

سلطانی در پاسخ به این سوال که تولیدکنندگان چه زمانی نسبت به روند کاهشی بازار ارز واکنش نشان داده و قیمت تمام شده کالا را پایین می‌آورند، تصریح کرد: در بازار تولید سینگالی که از بازار ارز گرفته می‌شود به یک دوره حداقل یک ماهه یا بیشتر از آن نیاز دارد و نمی‌توان انتظار داشت با کاهشی شدن قیمت‌ها در چند روز، ناگهان بهای کالاهای مصرفی در بازار کاهش پیدا کند.

تولید از نیما تاثیر می‌گیرد، نه بازار آزاد

وی ادامه داد: موضوع دیگری که در این زمینه اهمیت زیادی دارد، توجه به این مسئله است که قیمت‌ها در عرصه تولید بیش از آن که به نرخ بازار آزاد وابسته باشد، از نرخ سامانه نیما تاثیر می‌پذیرد و نرخی که در این سامانه تعیین شده، در نهایت برای تولیدکنندگان اثربخشی اصلی را دارد.

این فعال اقتصادی با اشاره به روند صعودی نرخ ارز در سامانه نیما در دو ماه گذشته، اظهار کرد: این سامانه در هفته‌هایی که گذشت هرگز روال نزولی نداشته و از این رو نمی‌توان انتظار داشت کالایی که دو ماه پیش و با قیمت ارز بالا تولید شده، ناگهان کاهش قیمت داشته باشد.

به گفته سلطانی در صورتی که روند نزولی قیمت‌ها در بازار ارز ادامه پیدا کند و این کاهش نه به دلیل نوسان، که به دلیل آغاز شدن یک فرآیند طولانی مدت باشد، می‌توان انتظار داشت که تولیدکنندگان قیمت کالای خود را برای دوره بعدی و براساس نرخ جدید کاهش دهند، اما برای کاهش قیمت صرف نزولی شدن نرخ ارز برای چند روز کافی نیست.

ارز یکی از عوامل تورم کالاهاست

وی با بیان اینکه اساسا قیمت‌ها به سمت بالا چسبندگی و مقاومت بیشتری دارند، گفت: برای کاهشی شدن قیمت‌ها، باید عوامل مختلفی در کنار یکدیگر قرار گیرند که نرخ ارز تنها یکی از آنها است.

نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران، به لزوم محاسبه وزنی نرخ ارز برای تعیین تکلیف دقیق سرنوشت بازار اشاره کرد و افزود: ما باید به طور دقیق بدانیم که چه میزان ارز در سامانه نیما، چه میزان با ارز دولتی و چه میزان بر اساس ارز آزاد در اقتصاد ایران تزریق شده و تاثیرگذاری داشته تا پس از آن مشخص شود که تغییر در کدام نرخ می‌تواند بیشترین تاثیر را در بازار داشته باشد.

سلطانی با تاکید بر اینکه نمی‌توان قیمت‌ها در بازار را صرفا براساس نرخ ارز تعیین کرد، توضیح داد: شاخص عمومی بهای مصرف‌کننده یا همان نرخ تورم در ماه‌های گذشته به شکل جدی بالا بوده است. وقتی که تورم نقطه به نقطه، روند افزایشی خود را حفظ کرده و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد تورم تا پایان سال جاری میانگین ۴۰ درصدی یا بالاتر خود را حفظ خواهد کرد، نمی‌توان انتظار داشت صرفا با نزولی شدن قیمت ارز، ما با کاهش نرخ‌ها در دیگر بازارها نیز مواجه شویم.

وی ادامه داد: بررسی آمار تورم ماهانه کشور که از سوی مرکز آمار ارائه می‌شود، نشان می‌دهد ما هر ماه بین یک تا سه درصد تورم جدید ثبت می‌کنیم و از این رو تورم سالانه کشور نیز بالا خواهد بود. ایران در تاریخ خود جز در مدت کوتاهی در دهه‌های ۲۰ و ۳۰، تورم منفی تجربه نکرده و در ماه‌های گذشته نیز همواره نرخ تورم دو رقمی بوده است.

نایب رئیس سابق اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: برای کاهشی شدن نرخ تورم عوامل مختلفی باید در ساختار اقتصاد ایران تغییر کنند که یکی از آنها می‌تواند بازار ارز باشد. اینکه در ماه‌های گذشته عملا توان ارائه یک تحلیل دقیق از سرنوشت این بازار وجود نداشته و هیچ یک از بخش‌های فعال در اقتصاد ایران نمی‌توانند برای آینده خود در حوزه ارز تحلیل یا برنامه ریزی دقیق داشته باشند، قطعا به نفع اقتصاد کشور نخواهد بود.

در حدود ۱۰ روز اخیر نرخ دلار یک روند کاهشی را آغاز کرد که پس از مدتی نسبتا طولانی نرخ این ارز را در بازار آزاد ایران به کانال ۱۱ هزار تومان بازگرداند.

در روزهای گذشته برای بخشی از مردم این سوال به وجود آمد که چرا وقتی نرخ ارز افزایش پیدا می‌کند، این موضوع در بهای تمام شده کالاها اثری محسوس دارد اما وقتی قیمت دلار نزولی می‌شود، عملا بسیاری از قیمت‌ها تغییر نمی‌کنند.