زوایایی پنهان از عملیات جاسوسی اخیر علیه نفت ایران

​ماه گذشته وزارت اطلاعات ایران اعلام کرد که ۱۷ جاسوس را بازداشت کرده است.

به گزارش نفت خبر، روزنامه نیویورک تایمز تلاش کرده تا سرنخی از موضوع بازداشت ۱۷ جاسوس توسط وزارت اطلاعات ایران  پیدا کند. این روزنامه، به سراغ تاجران نفتی ایران رفته و طی مصاحبه با آن‌ها اطلاعاتی درباره پیشنهادهای مالی اغوا کننده به آنها برای فروش اطلاعات نفتی ایران پیدا کرده است.

این گزارش همچنین مدعی است بخشی از تلاش‌های ضد جاسوسی ایران را نیز کشف کرده است.  (تاجران نفتی) هر چند ماه یکبار دفتر خود را تغییر می‌دهند و اسناد خود را تنها به صورت مکتوب نگهداری می‌کنند. آن‌ها بر این تصور هستند که تحت نظارت قرار دارند و تلفن‌ها و ایمیل‌هایشان رصد می‌شود. آن‌ها جاسوس نیستند بلکه تاجران نفت ایران به شمار می‌آیند که در مسیر موضوعات مربوط به جاسوسی قرار گرفته‌اند.

میثم شرفی، یک تاجر قدیمی نفت در تهران می‌گوید: «بعضی وقت‌ها حس می‌کنم که بازیگر فیلم‌های جاسوسی هستم.»

از زمان وضع تحریم‌های ترامپ علیه صنایع نفتی ایران در سال گذشته، اطلاعات درباره فروش نفت ایران، به موضوعی گران قیمت تبدیل شده است به گونه‌ای که نهاد‌های امنیتی تلاش می‌کنند تا به این اطلاعات دسترسی پیدا کنند. به این ترتیب، تجارت نفت ایران به یک موضوع جاسوسی و ضد جاسوسی تبدیل شده است. ماه گذشته ایران اعلام کرد که یک شبکه جاسوسی را منهدم و ۱۷ نفر را که با سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) در ارتباط بودند، بازداشت کرده است.

پس از آن دونالد ترامپ اعلام کرد که این افراد هیچ همکاری با سیا نداشته اند. این واکنش، کاملا واکنشی غیرمعمول بود چرا که دولت‌ها عموما در چنین وضعیت‌هایی هیچ واکنشی مبنی بر رد یا تایید چنین ادعا‌هایی نشان نمی‌دهند.

به هر حال مقام‌های امریکایی واقف هستند که اطلاعات مربوط به صنایع نفتی ایران برای ان‌ها و آژانس‌های امنیتی بسیار پر بها است.

فارغ از این که این جاسوسی را چه کسی انجام داده باشد تردیدی وجود ندارد که این اقدام به این قصد انجام شده تا میزان فروش نفت ایران در نهایت کاهش پیدا کند. بسیاری از تاجران گفته‌اند که به آن‌ها پیشنهاد‌های اغوا کننده‌ای در مقابل ارائه اطلاعات از فروش نفت ایران داده شده است.

به یک محقق دانشگاهی در آمریکا پرداخت ۵ هزار دلار در ماه برای ارائه اطلاعات از صنایع نفتی ایران پیشنهاد شده بود. تاجران نفتی می‌گویند که افراد خارجی که تصور می‌شود برای آمریکا کار می‌کنند پیشنهاد‌های نجومی از ۱۰۰ هزار دلار تا ۱ میلیون دلار به آن‌ها داده بودند در عوض این که شماره حساب‌های بانکی وزارت نفت ایران که برای فروش نفت مورد استفاده قرار می‌گیرد، فاش شوند. این تاجران گفته‌اند که حتی برخی از این خارجی‌ها به آن‌ها پیشنهاد دریافت روادید ورود به آمریکا داده بودند.

مشتریان خارجی به دلیل وضع تحریم‌های ثانویه آمریکا درباره فروش نفت از ایران بیشتر دچار وهم و هراس هستند. تاجران می‌گویند که در سفر‌های خارجی، مشتریان در نیمه‌های شب از آن‌ها خواسته‌اند که هتل خود را عوض کنند تا تحت نظر نباشند.

اگر هدف از اعلام اتهام‌های جاسوسی این بوده است که تاجران نفتی ایران متوجه موضوع شوند باید گفت که آن‌ها به خوبی این پیام را گرفته‌اند.

یکی از تاجران می‌گوید که حراست وزارت نفت او را احضار و اطلاعاتی درباره یک فرد مظنون که به دفترش رفت و آمد داشته است، داده است. یک نفر دیگر ازتاجران نیز تصمیم می‌گیرد تا شماره یک خانم سوئدی که خود را دانشجوی دکتری که درباره صنایع نفتی ایران تحقیق می‌کند، بلاک کرده و پیام‌هایش را پاک کند.

دو نفر از تاجران گفته‌اند که اکثر ۱۷ تن بازداشت شده در ایران شاغل در بخش نفت به عنوان تاجر یا دلال بوده‌اند. آن‌ها به این دلیل مورد تحقیق قرار می‌گیرند که طی سفر‌های خارجیشان با برخی افراد خارجی ارتباط می‌گیرند. ایران همچنین در عملیاتی جداگانه در ماه ژوئن اعلام کرده است که زنی شاعل در بخش انرژی اروپا را به دلیل تلاش برای کسب اطلاعات نفتی ایران بازداشت کرده است.

از آن جا که اقتصاد ایران تا اندازه زیادی وابسته به نفت است، تلاش برای پنهان نگهداشتن اطلاعات نفتی توجیه پدیر نشان می‌دهد. بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، از زمان وضع تحریم‌های نفتی آمریکا علیه کشورش، افشای اطلاعات نفتی را غیر مجاز اعلام کرده است.

او گفته است از هر ۱۰ نفری که به قصد تجارت با وزارت نفت ایران ارتباط برقرار می‌کنند، به طور میانگین ۷ نفر مشتری واقعی نیستند. اگرچه هنوز اطلاعات دقیقی وجود ندارد، اما می‌توان تخمین زد که از زمان وضع تحریم‌ها علیه ایران، میزان صادرات نفت این کشور از ۲.۵ میلیون بشکه قبل از تحریم‌ها به ۵۰۰ هزار بشکه در روزگار جاری رسیده است.

اطلاعات درباره میزان تولید، قیمت، فروش، و صادرات نفت ایران مولفه‌های کلیدی برای آمریکا به شمار می‌آید تا لز طریق آن‌ها بررسی کند که تحریم‌هایش چقدر بر میزان فروش نفت ایران تاثیر گذار بوده است. ایران اقدامات مختلفی را به قصد دور زدن تحریم‌های آمریکا انجام می‌دهد. تاجران و کارشناسان می‌گویند که این اقدامات شامل این موارد می‌شود: خاموش کردن جی پی اس نفتکش‌ها، انتقال نفت از طریق کشتی به کشتی در آب‌های آزاد، مخلوط کردن نفت ایران با نفت عراق در بندر بصره و تغییر دادن اسناد کشتی به قصد وانمود کردن این که کشتی مورد نظر ایرانی نیست.

ایران همچنین سیستم تجارت نفت خود را سخت‌تر کرده و امنیت آن را افزایش داده تا هر چه کمتر اطلاعات از آن خارج شود. سه تن از تاجران که نخواستند نامشان فاش شود برخی از این اقدامات را برای نیویورک تایمز توضیح داده‌اند. از جمله این که ایران دلالان آزاد را که واسط میان خریداران نفت و وزارت نفت بوده‌اند تغییر داده و به جای آن‌ها افراد مورد تایید را برگزیده است. آن‌ها گفته‌اند که برای این کار ۴ تن از مقامات قدیمی وزارت نفت برای این کار برگزیده شده اند و مناطق مختلف میان آن‌ها تقسیم شده است.

رستم قاسمی، وزیر سابق نفت ایران مسئول صادرات نفت به سوریه شده است. سه تن دیگر نیز مسئول صادرات نفت به هند، چین و اروپا شده‌اند. خریداران موظفند که نمایندگانشان را به تهران بفرساند تا اطلاعات به بیرون درز نکند. حراست وزارت نفت نیز موظف شده است که کارگاه‌های دوره‌ای اموزش  تاجران را به قصد رعایت مسائل امنیتی برگزار کند.

مرحله پرداخت، حساسترین مرحله است. حساب‌های بانکی در خارج برای چند ساعت بازشده و سپس مسدود می‌شوند. به محض آن که معامله آغاز شود، تاجران و خریداران تخت نظارت در خانه‌های امن وزارت نفت قرار می‌گیرند و از ان‌ها با غذا و چای ایرانی پذیرایی می‌شود و تلفن‌هایشان به طور موقت ضبط می‌شود تا اطلاعات به بیرون درز نکند. وقتی معامله تمام شود آن‌ها می‌توانند آزادانه خارج شوند. تاجران می‌گویند که سیستم جدید به خوبی در حال کار کردن است.