نگرانی رهبران سعودی و اسرائیل نسبت به تغییر سیاست دولت ترامپ در قبال ایران

همشهرى: استراتژی دولت ترامپ برای خاورمیانه چیست؟ این پرسش 2سال گذشته سهم عمده‌ای از محتوای رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای را به‌خود اختصاص داده؛ پرسشی که از قضا در سایه تناقض‌های متعدد در عملکرد سیاسی ترامپ هنوز هم بی‌پاسخ مانده است. تحولات پیچیده ماه‌های اخیر اما این پرسش را علاوه بر رسانه‌ها و تحلیلگران، برای سیاستمداران و حتی برخی رهبران جهان نیز مطرح کرده است؛ مخصوصا رهبران کشورهای عربی خلیج‌فارس و البته رژیم صهیونیستی که به‌نظر می‌رسد نسبت به‌احتمال وقوع چرخش‌های ناگهانی در سیاست خارجی دولت ترامپ، پیش از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا دچار نگرانی شده‌اند.

مذاکره؛ ایستگاه پایانی جنگ یمن
طی 4سالی که از جنگ خونین یمن می‌گذرد، آمریکا همواره در قامت پشتیبان عربستان برای تحقق اهداف نظامی این کشور در یمن ظاهر شده؛ کشوری که بارها از حق وتوی خود در شورای امنیت به‌منظور جلوگیری از محکومیت جنایات ارتش سعودی علیه شهروندان بی‌دفاع استفاده کرده و نسبت به ساده‌ترین اقدامات ایران یا هر کشور دیگری در جهت حمایت از مردم یمن حساسیت ویژه‌ای بروز داده است. حالا اما برخی رسانه‌های آمریکا از برنامه دولت این کشور برای برگزاری مذاکراتی جدی میان عربستان سعودی و جنبش انصارالله یمن سخن می‌گویند؛ جنبشی که از قضا طی سال‌های گذشته در معرض فشارهای همه جانبه نظامی-اطلاعاتی از سوی آمریکا با هدف پیروزی ائتلاف عربی قرار داشت!
روزنامه وال‌استریت‌ژورنال به‌عنوان نخستین منبع این خبر نوشت: دولت آمریکا طرحی ویژه برای مذاکرات مستقیم میان عربستان و انصارالله یمن آماده کرده است؛ این مذاکرات قرار است به شکل مخفیانه به میزبانی عمان برگزار شود. به ادعای این روزنامه، سرپرستی مذاکرات احتمالی میان طرفین با کریستوفر هنزل، سفیر آمریکا در یمن است که از ‌ماه آوریل با حکم ترامپ فعالیت خود را در این کشور آغاز کرده است.

در بخش دیگری از گزارش آمده: یکی از نگرانی‌های جدی در واشنگتن این است که عربستان برای پایان جنگ یمن اراده واقعی نداشته باشد و بر همین اساس، مسئولان دولت ترامپ نشست‌هایی را به‌زودی با سران عربستان در واشنگتن به‌منظور برطرف کردن این نگرانی برگزار می‌کنند. جالب آنکه به فاصله کمتر از یک ساعت بعد از انتشار این گزارش، کاخ سفید اعلام کرد که خالد بن‌سلمان، معاون وزیر دفاع سعودی و برادر کوچک‌تر ولیعهد این کشور هفته آینده به‌منظور مذاکرات منطقه‌ای به آمریکا سفر خواهد کرد. خالد، سفیر سابق سعودی در آمریکا بود که بعد از ترور جمال خاشقجی، ناچار به ترک این کشور شد.
تمام اینها در حالی است که موقعیت عربستان در جنگ یمن، برخلاف ایران و امارات اصلا مطلوب این کشور نبوده و با نگاهی به معادلات میدانی، به‌نظر نمی‌رسد رهبران سعودی دست‌کم در این مقطع زمانی تمایلی برای پایان جنگ یمن داشته باشند؛ اگرچه حجم حملات پهپادی و موشکی جنبش انصارالله علیه نقاط حساس در داخل خاک عربستان، ازجمله فرودگاه‌ها و مراکز نظامی طی ماه‌های اخیر به سطح بی‌سابقه‌ای رسیده است و در مقابل، عربستان هیچ توانایی پدافندی برای مهار این حملات در اختیار ندارد.
در این میان اما واکنش تحلیلگران و برخی رسانه‌های اسرائیلی نسبت به گزارش وال‌استریت‌ژورنال بسیار قابل تامل بود. یدیعوت احرونوت در این زمینه نوشت: مدت‌هاست نوعی بی‌اعتمادی نسبت به ترامپ در محافل سیاسی اسرائیل شکل گرفته است. انتشار خبر برنامه دولت ترامپ برای مذاکره مستقیم میان عربستان و گروه انصارالله درصورت صحت می‌تواند نقش مهمی در تشدید این بی‌اعتمادی داشته باشد؛ چرا که از دید محافل سیاسی اسرائیل، چنین مذاکره‌ای در حقیقت مقدمه‌ای خواهد بود برای مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا؛ آن هم در شرایطی که انتظار می‌رفت دولت ترامپ با ایران برخورد نظامی کرده و یا دست‌کم سیاست فشارهای شدید اقتصادی علیه این کشور را به‌طور جدی دنبال کند.

چشم ریاض بر مناسبات تهران-واشنگتن
نگرانی از اقدامات دولت ترامپ اما به محافل سیاسی اسرائیل یا رسانه‌های این رژیم محدود نمی‌شود و برخی کشورهای عربی خلیج‌فارس را نیز دربرمی‌گیرد. بلومبرگ روز گذشته در گزارشی با اشاره به سفر ناگهانی خالد بن‌سلمان به واشنگتن برای ملاقات با مقامات عالی‌رتبه آمریکا نوشت: بدون شک سرخوردگی ولیعهد عربستان نسبت به سیاست‌های اخیر ترامپ در قبال ایران و نگرانی نسبت به شکل‌گیری دور تازه‌ای از گفت‌وگوهای مستقیم میان تهران و واشنگتن، ازجمله علل اصلی این سفر بوده است. نویسنده بلومبرگ بر این اساس در پایان گزارش خود نوشته است: خالد بن‌سلمان حتما سؤالات بسیار جدی را درباره سیاست دولت ترامپ نسبت به مسائل منطقه با خود به واشنگتن خواهد آورد.
تمام اینها در حالی است که عربستان تاکنون نسبت به چرخش‌های امارات در قبال ایران هیچ واکنش رسمی از خود نشان نداده؛ اگرچه از آن زمان روابط میان این دو متحد عربی تا حد زیادی دچار تنش شده است. پیش از این مرکز بررسی‌های استراتژیک عربی وابسته به دولت قطر در ارزیابی تغییرات ناگهانی سیاست امارات نوشته بود: ظاهرا اماراتی‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که ایران و آمریکا به مسیر مذاکره مجدد نزدیک می‌شوند.