راز موفقیت اردوغان

Real Clear World

رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه بار دیگر مثل یک دهه گذشته در انتخابات شهرداری‌ها پیروز شد. موفقیتی که قابل پیش‌بینی بود اما نباید تحلیل‌های آماری آن را که حاکی از کاهش هر چند اندک حمایت‌ها از حزب عدالت و توسعه است، نادیده گرفت.

آمارهایی که از نتایج انتخابات منتشر شده است، نشان می‌دهد میزان محبوبیت حزب عدالت و توسعه در انتخابات شهرداری‌ها که 30 مارس (10 فروردین) برگزار شد، نسبت به همین انتخابات در سال 2009 به میزان 6 درصد و نسبت به سال 2011 معادل 5 درصد کاهش داشته است. اما به هر حال با وجود همین میزان کاهش محبوبیت، حزب اردوغان همچنان کنترل شهرداری‌های استانبول و آنکارا را که پایتخت‌های اقتصادی و سیاسی ترکیه هستند، به دست خواهد داشت. علاوه بر این، شهر مهم آنتالیا نیز که قطب گردشگری ترکیه در حاشیه دریای مدیترانه است، تحت نفوذ عدالت و توسعه خواهد بود. در این بین آنچه این پیروزی را پرمعناتر می‌سازد، این است که این کامیابی پس از چند بحرانی حاصل آمده که حزب عدالت و توسعه در 6 ماه اخیر از سر گذرانده است. آخرین رشته از این بحران‌ها، رسوایی شنود مکالمات تلفنی رجب طیب اردوغان و پسرش بلال اردوغان بود. قبل از آن نیز حزب با بحران‌هایی مثل معترضان پارک گزی، مسائل مربوط به فساد مالی و بازجویی از حلقه نزدیکان اردوغان که در بین آنها خانواده‌های برخی وزرا و تجار نزدیک به دولت دیده می‌شدند، مواجه شده بود. اما با وجود این بحران‌ها، آنچه باعث کامیابی اردوغان شده و راز موفقیت او برای حامیان او و رأی‌دهندگان محسوب می‌شود، سبک و سیاق سیاست او و تاکتیک‌هایش است. اردوغان بیش از 12 سال است که کرسی نخست وزیری ترکیه را در اختیار دارد، تحت مدیریت او، اقتصاد ترکیه به صورت شگفت، توسعه یافته است و کشور تا حدود زیادی در مقابل بحران اقتصاد جهانی ایمن بوده است. دولت او همچنین در بخش‌های خدمات اجتماعی مثل وضعیت بهداشت و درمان و آموزش موفق بوده و توانسته پروژه‌های عظیمی مثل تونل عظیم زیر تنگه بسفر را به اجرا درآورد. به رغم برخی کاستی‌ها در کل رشد اقتصادی ترکیه نسبت به روزی که اردوغان کنترل کشور را به دست گرفت، بسیار بهتر شده است.

اما موفقیت اقتصادی تنها راز کامیابی اردوغان به شمار نمی‌آید. از موفقیت اقتصادی مهم‌تر اعتماد به نفسی است که او به شخصیت خود در نزد عموم مردم بخشیده است. اردوغان از روزی که به قدرت رسید، ارتباط خوبی با گروه‌های محافظه‌کار سنتی که پیشینه روستایی دارند، برقرار کرد. در گذشته این گروه‌ها، از سوی حکومت سکولار نادیده گرفته شده بودند. اما اردوغان با ایجاد ارتباط با این گروه‌ها، به تقویت آنها پرداخت. او به این ترتیب توانست حلقه ارتباطی خود با این گروه از رأی‌دهندگان را مستحکم‌تر و قوی‌تر سازد.

نخست وزیر ترکیه به این ترتیب نه تنها موفق به جلب آرای این بخش نادیده گرفته شده و حامیان آنها شد، بلکه توانست فضای دوقطبی ترکیه بین مذهبی‌ها و سکولارها را تشدید کرده و حامیان مذهبی خود را رو در رو با سکولارهای غیرمذهبی و سایر احزاب قرار دهد. در این بین زبان و بیان موهن برخی از مخالفان اردوغان به تشدید این دوقطبی کمک کرد. در چنین فضایی اردوغان دیگر به راحتی می‌توانست هر تلاشی در جهت کنار زدن حکومتش را یک تلاش مخرب معرفی کرده و مانع رشد حرکت‌های مخالف شود. طوری که سال گذشته وقتی معترضان سکولار پارک گزی را اشغال کردند و ندای مخالفت سر دادند، تلاش آنها یک کودتا علیه دولت تلقی شد.

به این ترتیب باید گفت استراتژی اردوغان برای کسب موفقیت، آمیزه‌ای از بهبود وضعیت اجتماعی، مشخص کردن پایگاه رأی‌دهندگان و جدا کردن آنها از دیگر احزاب به واسطه دوقطبی ساختن جامعه بوده است. او به این ترتیب است که تاکنون موفق به پیروزی در 6 انتخابات پارلمانی و محلی شده است و می‌توان انتظار داشت در آینده نیز صاحب پیروزی‌های بیشتری شود.

در چنین فضایی است که رجب طیب اردوغان خود را آماده می‌کند تا در انتخابات ریاست جمهوری تابستان امسال شرکت کند. اما آیا تا آن زمان اردوغان خواهد توانست فضایی از آشتی را در کشورش فراهم آورد و آیا مخالفان خواهند توانست با تغییر گفتار خود، یکدلی بیشتری با گروه‌های محافظه‌کار سنتی برقرار سازند؟ اگر این اتفاقات روی دهد، ترکیه از بحرانی که درگیر آن است، رها می‌شود و به دموکراسی بیشتری دست می‌یابد.

ترجمه: الهه غلامی

گزارش خطا