از حمله به تاسیسات نفتی سعودی تا هدف قرار دادن نفتکش ایرانی: شواهدی که حکایت از علاقه "تهران و ریاض" برای گفتگو دارد!

نواندیش: حمله 11 اکتبر به یک نفتکش ایرانی در آبهای دریای سرخ در سواحل عربستان سعودی دوباره باعث شعله ور شدن تنشی در منطقه ای که از ماه مه با حمله به تانکرها و تأسیسات نفتی روشن شده بود.

به گزارش نواندیش، عماد هرب، محقق مرکز اعراب واشنگتن دی سی در الجزیره نوشت:  تاکنون هیچ کس مسئولیت این حمله را برعهده نگرفته، تهران علیرغم رویکرد همیشگی ایالات متحده و اسرائیل که سریعا هرگونه خرابکاری را به ایران نسبت می دهند، چنین نکرد و از متهم کردن طرفهای خاص خودداری نمود. شرکت ملی نفتکش ایران (NITC) ، که صاحب کشتی مورد نظر است، تأیید کرد که پوسته آن توسط دو انفجار جداگانه در بندر جده سعودی مورد اصابت قرار گرفته است، اما تایید نکرد که این حمله از خاک عربستان انجام شده است. علاوه بر این، علی شمخانی، دبیر کل شورای عالی امنیت ملی ایران، گفت که کمیته ای در حال بررسی این حادثه برای تعیین مقصر احتمالی است. همه اینها نشان می دهد که ایران اصلا نمی خواهد هیزم به این آتش اختلاف خود با عربستان بریزد.

با این وجود ، تنها زمان می گوید که چگونه این حمله بر جو عمومی در حال حاضر بی ثبات خلیج فارس و خاورمیانه تأثیر خواهد گذاشت. با این وجود ، آنچه آشکار است این است که اگر ایران بخواهد بعد از گذشت دهها سال از انزوا، مجدداً به جامعه جهانی بپیوندد و در سوی مقابل عربستان و متحدین خلیج فارس آن به دنبال توسعه اقتصادی و اجتماعی باشند، باید از هرگونه درگیری احتمالی پرهیز کرده و دیپلماسی را فعال کنند.

عربستان سعودی علاقه ای به رویارویی ندارد

عربستان در ماجرای حمله به تاسیسات آرامکو نشان داد که اصلا به دنبال انتقام و رویارویی نظامی با ایران نیست و به همین خاطر بعید است که حتی حمله به نفتکش ایرانی کار آن ها بوده باشد. چرا که اساسا یک حمله در مقیاس کوچک به یک نفتکش ایرانی، بعید به نظر می رسد که نتایج مثبتی را برای پادشاهی سعودی به همراه داشته باشد.  اگر ایران نتیجه بگیرد كه ریاض واقعاً در پشت چنین حمله ای قرار دارد، به راحتی می تواند بسیاری از راه های آشکار و پنهان برای تلافی را پیدا كند و با توجه به روحیه ایرانی ها این کار اصلا بعید نیست. محمد بن سلمان به خوبی می داند که اگر دستور حمله به یک کشتی ایرانی را بدهد، با عواقب سختی رو به رو خواهد شد.

دوم اینکه، با وجود اصطکاک مداوم بین دو طرف، ریاض نمی خواهد با ایران وارد رویارویی نظامی شود. ولیعهد سعودی، در مصاحبه اخیر خود با شبکه سی بی اس، درباره ترجیح وی برای راه حل سیاسی جهت مشکلات جاری منطقه صحبت کرد. دیدارهای نخست وزیر پاکستان، عمران خان، این هفته از ایران و عربستان سعودی فقط به عنوان تلاشی برای آشتی تلقی می شود، سفری که بدون شک وی بدون چراغ سبز رهبران هر دو کشور نمی توانست انجام دهد. نخست وزیر عراق عادل عبد المهدی نیز فرد دیگری است که مدام بین دو طرف پیام رد و بدل می کند.

سوم، عربستان دیگر در صورت رویارویی با ایران نمی تواند روی کمک مستقیم واشنگتن حساب باز کند. آمریکا همین هفته پیش بار دیگر با خالی کردن پشت اصلی ترین متحد خود در جنگ با داعش نشان داد که به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست و سعودی ها هم به خوبی این را درک کرده اند.

ایران هم علاقه ای به درگیری ندارد

علی رغم صحبت های سفت و محکم رهبران و فرماندهان ایرانی، جمهوری اسلامی نیز علاقه ای به درگیری ندارد و برعکس به دنبال تنش زدایی با ریاض است. تهران به خوبی می داند که این تنش بی پایان به ضرر اوست و به همین خاطر به دنبال پایان دادن به آن است. ایران پیش تر در ماجرای امضای برجام هم نشان داد که با دیپلماسی و سازش بیگانه نیست.

مقامات ایرانی مدتی است که از تمایل خود برای برقراری ارتباط با سعودی ها و تلاشی جمعی برای تامین امنیت منطقه سخن می گویند. وزیر امور خارجه ایران، محمد جواد ظریف، در سخنان اخیر خود مجدداً نظر جمهوری اسلامی را مبنی بر اینکه "امنیت در منطقه یک مسئولیت جمعی است" تأیید کرد و گفت: "یا همه در امنیت هستند یا همه از آن محروم هستند."

اما چه می شود؟


در شرایط فعلی عدم اطمینان و بی اعتمادی، هنوز دشوار است که از بهبود روابط دو طرف صحبت کنیم، اما هم ریاض و هم تهران اخیراً نشان داده اند که آماده برداشتن گام هایی موثر برای تنش زدایی هستند.

در این بین البته هر دو طرف باید تا حدی تغییر رویکرد دهند، ایران باید بداند که یمن از دیرباز حیات خلوت سعودی ها بوده و به همین خاطر باید حمایت از حوثی ها را متوقف کند در سوی مقابل عربستان سعودی هم باید بپذیرد که ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای دارای سهمی ویژه است و نمی توان آن را از معادلات منطقه حذف کرد. به هر حال مواضع هر دو طرف در ماجرای حمله به نفتکش ایرانی نشان داد که تهران و ریاض واقعا علاقه به گفتگو دارند، گفتگویی که اگر صورت نگیرد دیر یا زود منطقه وارد جنگی خانمان سوز خواهد شد.