چطور با فشارهای روانی «کرونا» مقابله کنیم؟

امیرحسین آخوندی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه رفتار انسان‌ها ناشی از یادگیری و یادگیری ناشی از تجربه به دست می‌آید، می‌گوید: بروز ویروس کرونا اتفاق خاصی است چراکه طی چند دهه اخیر دنیا با موضوع این چنینی گریبانگیر نبوده‌ و افراد تجربه‌ای ندارند، به همین دلیل می‌بینیم که رفتار جدیدی از خود بروز می‌دهند؛ رفتارهایی که ممکن است برخی از آنها ناهنجار باشند، اما همانطور که گفته شد این نابه‌هنجاری رفتار کاملا طبیعی است زیرا در شرایط کاملا جدیدی قرار داریم. 

وی با تاکید بر اینکه رفتارهای مردم در شرایط کنونی محصول نگرانی است، ادامه می‌دهد: در حال حاضر مردم اخبار را از طریق رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی و برخی شبکه‌های ماهواره‌ای که عموما طرفدار ثبات در کشور نیستند، پیگیری می‌کنند و از آنجایی که برخی اخبار ضد و نقیض است، مردم را از این بابت که مبادا درباره آمارها و... به آنها دروغ می‌گویند نگران می‌کنند.

آخوندی معتقد است: انسان‌ها زمانی که نگران می‌شوند شروع به فکر کردن می‌کنند، اما تا موضوعی نگرانی آنها را برطرف نکند از بین نمی‌رود که این عدم آگاهی درباره نحوه رفتار در شرایط موجب بروز رفتارهای غیرطبیعی می‌شود لذا اگر در این شرایط رفتارهای غیرمعمولی مشاهده می‌شود، این موضوع طبیعی است. زمانی که طی هفته اخیر اغلب افراد ماسک زده‌اند، دستکش به دست دارند، فردی با فرد دیگر دست نمی‌دهد و به طور کلی رفتارهای معمولی که مردم روزانه آن را انجام می‌دادند دیگر انجام نمی‌دهند، باعث می‌شود  مردم احساس کنند اتفاقی در حال رخ دادن است. در همین میان افرادی که از سلامت روانی خوبی برخوردار نیستند استرس‌زاتر رفتار می‌کنند و باید به آنها حق داد و هیچکس نمی‌تواند فردی را به دلیل رفتارهایش سرزنش کند زیرا منشاء این رفتارها از ذهن است.

اما چه افرادی بیشتر در معرض فشار روانی هستند؟

این روانشناس با تاکید بر اینکه افرادی که دچار افسردگی، فوبیا، پارانوئید و ناهنجاری‌های روانی هستند در این شرایط بیش از سایر افراد در معرض خطر هستند، می‌افزاید: افرادی که از سلامت روان برخوردارند و از نظر شغلی، مالی و خانوادگی در شرایط خوبی هستند، از این شرایط موجود در جامعه راحت‌تر عبور می‌کنند اما افرادی که دچار ناهنجاری‌های روانی هستند، در شرایط عادی نگرانی‌ و استرس‌ دارند.

مردم در این شرایط باید چه کار کنند؟

وی در ادامه با بیان اینکه در این شرایط هر یک از افراد جامعه وظایفی برعهده دارند، می‌گوید: مهمترین وظایف هر فردی «ایجاد آرامش روانی» است؛ در این شرایط افراد باید آرامش روانی را در اجتماعات و خانواده حکم‌فرما کنند. باور اینکه هر بیماری علتی دارد و عوامل کنترل‌کننده و بازدارنده‌ای نیز برای آن وجود دارد که می‌توان از ابتلای افراد به کرونا جلوگیری کرد می‌تواند در ایجاد آرامش موثر باشد. به نظر می‌رسد تمرکز بر نحوه پیشگیری از ابتلا به کرونا بار روانی بسیار مثبتی دارد تا اینکه درباره شیوع، آمار قربانیان و ... صحبت شود.  

این روانشناس تصریح می‌کند: همچنین افراد باید از دامن زدن به شایعات خودداری و حتی از بیان اطلاعاتی و اخباری هم که در مورد کرونا صحت دارند نیز پرهیز کنند. همیشه در همه اتفاقات بد تمرکز تمامی روانشناسان و مشاوران انحراف‌سازی افکار مردم به سمت اتفاقات مثبت با رعایت نکات ایمنی است. یکی از روش‌هایی که در درمان افسرده‌های روانی استفاده می‌شود بزرگنمایی نکردن مشکلات و کوچک‌نمایی نکردن مشکلات است. توصیه می‌شود افکار خود را از هجمه‌های منفی موجود منحرف کرده و به مسائل مثبت بیاندیشیم. 

و اما وظیفه مسئولان

آخوندی در ادامه درباره وظایف قانون‌گذاران نیز معتقد است: بزرگترین وظایف قانون‌گذاران «اطلاع‌رسانی صحیح و اطمینان‌بخشی درست به شهروندان حتی اگر این اطلاعات بد باشند، است؛ این موضوع باعث می‌شود مردم به اخبار مثبتی که از طریق دولت به خبرگزاری‌های داخلی داده می‌شود اطمینان کنند و اگر اتفاقات بهتری در این شرایط رخ داد و راه درمانی کرونا نیز به دست آمد یا تعداد بهبودیافتگان اعلام شد مردم بتوانند به این اخبار اطمینان کنند. همچنین قانون‌گذاران سعی کنند بر روی اخبار مثبت تمرکز بیشتری داشته باشند. چراکه اخبار مثبت می‌تواند به شدت سطح روانی جامعه را مثبت کرده و بار روانی منفی را از دوش جامعه بردارد.

بنابر اظهارات وی، در شرایط کنونی برخی افراد از روی نادانی یا به دلایل خاصی اقدام به شایعه‌پراکنی می‌کنند؛ شایعه‌پراکنی‌هایی که می‌تواند بار روانی داشته باشد در همین راستا یکی از بزرگترین اقداماتی که دولت باید داشته باشد رفتار قاطعانه با شایع‌پردازهاست؛ یعنی به مردم اعلام شود که اطلاعاتی که از سوی شایع‌پردازها داده شده شایعه بوده است و پس از آن با آن افراد برخورد شود. این موضوع باعث می‌شود مردم نسبت به شایعه‌پردازی‌ها آگاه باشند و افرادی هم که قصد شایعه‌پراکنی دارند از انجام این کار دست بردارند. 

این روانشناس در ادامه با اشاره به اینکه استفاده از برخی واژه‌ها و اصطلاحات دارای بار روانی است، ادامه می‌دهد: برخی مسئولان و حتی افرادی که دارای تحصیلات آکادمیک هستند در این شرایط اصطلاحاتی را به کار می‌برند که موجب رعب و وحشت در مردم می‌شود؛ به طور مثال زمانی که در چنین شرایط خاصی از اصطلاحاتی مانند «قرنطینه» استفاده می‌شود و باید توجه کرد این کلمات دارای بار روانی است. زمانی که از واژه‌های این چنینی استفاده می‌شود شاید ۸۰ درصد مردم و حتی افراد باسواد معنی این کلمات و اتفاقات را ندانند پس باید پس از بیان این واژه‌ها آن را برای مردم شفاف‌سازی کرد.

آخوندی معتقد است که در این شرایط سطح نگرانی جامعه بسیار بالاست و شاید برخی افراد با پیشینه روانی خاص این وضعیت را برنتابند. شاید تا هفته آینده روش درمانی ویروس کرونا به دست آید، اما باید توجه کرد که افرادی که به لحاظ روانی از وضعیت خوبی برخوردار نیستند، به دلیل شرایط موجود تا چند ماه  ممکن است درگیر استرس‌ها،‌ نگرانی‌ها و حتی بدکاری‌های عصبی روانی شوند و تا مدت‌ها با آن درگیر باشند، لذا در این شرایط باید مسئولان سطح نگرانی جامعه را کاهش دهند.