توسعه طلبی های اردوغان و سرانجام ائتلاف تهران، مسکو و آنکارا: "بحران ادلب" سوریه را به کدام سمت و سو می برد؟!

نواندیش- پرهام غنی: این روزهای اخبار چندان خوبی از سوریه به گوش نمی رسد، درگیری ها در ادلب بین ترکیه و ارتش سوریه که با حمایت مستشاری ایران و حملات هوایی روسیه در حال پاکسازی آخرین مامن تروریست ها در این کشور بود به نظر در حال شدت گرفتن است.

بعد از نشست آستانه و گفتگوهای سه جانبه بین ایران، روسیه و ترکیه بر سر سوریه بسیاری امیدوار به حال بحران بودند، اما از همان ابتدا هم می شد حدس زد که اردوغان وصله ناجور این ائتلاف است و به زودی با پیشروی های ارتش سوریه و رسیدن به مرزهای ترکیه اختلافات بین سه کشور سر باز کند، در دی ماه سال گذشته با اعلام خروج نیروهای آمریکایی و قطع حمایت ترامپ از کردها در مقاله ای با عنوان " ورود بحران سوریه به مرحله ای تازه: آیا خروج آمریکا از سوریه باعث شکاف میان تهران، مسکو و آنکارا می شود؟" صراحتا نوشتم که به زودی با خروج آمریکا و پیشروی های ارتش سوریه برای شکست کامل تروریست ها اختلافات میان سه کشور به ویژه میان ایران و روسیه با ترکیه آشکار خواهد شد. با توجه به سیاست خارجی به شدت متغییر ترک ها که نشات گرفته از توهم نئو عثمانی گری شخص اردوغان است حدس اتفاقات امروز چندان کار دشواری نبود. 

متاسفانه علی رغم اینکه بسیاری بحران سوریه را در مراحل پایانی می بینند، اما همانطور که همیشه معتقد بودم این بحران امروز به نقطه ای خطرناک رسیده و گره کوری در کار افتاده که به سادگی باز شدنی نیست، در واقع می شد پیش بینی نمود که مشکل اصلی در سوریه تازه زمانی آغاز شود که تروریست ها شکست خوردند چرا که قدرت های خارجی تازه بعد از این به دنبال سهم خود خواهند بود.

امروز در ادلب اگرچه ترک ها ادعا می کنند که به خاطر نگرانی از هجوم مهاجران و تروریست ها در آن جا حضور دارند اما پر واضح است که جناب اردوغان رویای دیگری در سر می پرواند، توسعه طلبی های ترکیه که ابتدا با حضور در مناطق کردنشین آغاز شد و به دلیل نگرانی های کاملا درست مورد حمایت ضمنی طرف های دیگر قرار گرفت امروز رنگ و بوی دیگری به خود گرفته، آنکارا رسما از گروه های افراطی مثل احرار شام و حتی داعش در پوشش نیرویی موسوم به ارتش آزاد سوریه استفاده می کند تا حضور خود در مناطق مرزی سوریه را تثبیت کند. نباید فراموش کرد ترکیه امروز علاوه بر ادلب در مناطق کردنشین شرق فرات نیز حضور نامشروع دارد و به خوبی می داند که در صورت پاکسازی ادلب شاید هدف بعدی اسد آن مناطق باشد.

همزمان ایران و روسیه نیز در شرایط نسبتا دشواری قرار گرفته اند چرا که از یک طرف نگران درگیری و اختلاف بیشتر با آنکارا هستند و از یک طرف هم با توجه به سیاست خارجی نامطمئن آنکارا نمی توانند به توافق با اردوغان بر سر ادلب چندان مطمئن باشند، توسعه طلبی های اردوغان نشان داده که حد و مرز چندانی متصور نیست و هیچ بعید هم نیست در صورت محکم شدن جای پایش در ادلب دوباره دست به تقویت گروه های جهادی در راستای سرنگونی اسد نزند.

اینکه سرانجام بحران ادلب چه خواهد شد چندان روشن نیست اما به نظر نمی رسد ایران و روسیه تمایلی به درگیری بیشتر با ترکیه داشته باشند و از طرفی ترکیه هم حداقل در کوتاه مدت تمایلی به عقب نشینی نشان نمی دهد، حتی هیچ بعید نیست که آنکارا دوباره برای تقویت حضور خود روی به همکاری با واشنگتن و تل آویو بیاورد تا در برابر تهران و مسکو جایگاه خود را تقویت کند. طی چند روز آینده شاید سه کشور فعلا بر سر مسکوت ماندن اوضاع به توافق برسند به ویژه اینکه مسکو به دلیل ملاحضات خاص خود مشکل کمتری با حضور ترکیه دارد ولی با این حال این حتی توافقی موقت برای آرام شدن اوضاع هم مشکلی را حل نمی کند و احتمالا انفعال در برابر ترکیه شاید اوضاع را بدتر از آنچه هست هم بکند.

هر چه رخ دهد بدون شک دود این بحران بیش از همه به چشم مردم سوریه خواهد رفت کشوری تکه پاره که سال ها است به میدان نبرد قدرت های خارجی تبدیل شده و هر بخش آن در اختیار یک کشور است، با این شرایط و علی رغم تلاشهای سوریه و ایران برای پاکسازی تروریست ها با روند فعلی به نظر می رسد حتی در صورت شکست گروه های تروریستی نمی توان پایانی برای بحران سوریه حتی در بلند مدت متصور بود.