اما و اگرهای یک ویروس شناس درباره کروناویروس

یک ویروس شناس گفت: ویروس کرونا علائم بالینی اختصاصی و حادی ندارد و این باعث شده است بسیاری از افراد مبتلا متوجه آن نشوند و فقط درصد بسیار کمی از افراد مبتلا که داری ضعف ایمنی هستند عوارض داشته باشند که این عوارض نیز عمدتاً ایمنوپاتولوژیک قلمداد میشود.

دکتر سید محمود ابراهیمی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله در گفت‌وگو با ایسنا گفت: متاسفانه برخلاف روند جاری در تشخیص و درمان ویروس کرونا با حدت ویروس مواجه نیستیم. ویروس کرونا علائم بالینی اختصاصی و حادی ندارد و این باعث شده است بسیاری از افراد مبتلا متوجه آن نشوند و فقط درصد بسیار کمی از افراد مبتلا که داری ضعف ایمنی هستند عوارض داشته باشند که این عوارض نیز عمدتاً ایمنوپاتولوژیک قلمداد می‌شود.

وی با بیان اینکه در بحث حدت و عوارض ویروس‌ها از بُعد امنیت زیستی باید به این مقوله توجه کنیم که حدود چهار درصد افراد جامعه به صورت ژنتیکی دارای ضعف سیستم ایمنی هستند، اظهار کرد: درصدی هم دارای مشکل خود ایمنی، التهابات روماتولوژیک و همچنین درصدی از افراد جامعه نیز داروهای سرکوبگر ایمنی از جمله داروهای کورتونی مصرف می‌کنند که همه این افراد در برابر چنین ویروس هایی با قدرت تکثیر بالا بسیار ضعیف هستند که می‌تواند منجر به عوارض شدید و حتی مرگشان شود از این رو نباید با عدم آگاهی رسانی علمی و بدون توجه به این فاکتورهای ذاتی ، امنیت روانی جامعه را به چالش کشید.

وی با اشاره به اینکه ظهور عوارض بالینی ناشی از آسیب‌های ایمنوپاتولوژیک نباید به اشتباه بخشی از دوره کمون این ویروس قرار گیرد گفت:‌ این اشتباه محاسباتی می‌تواند سبب بسیاری از انحرافات در تشخیص واقعی و حتی نحوه درمان شود.

به گفته این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله، عموماً ماهیت بیولوژی ویروس‌های تنفسی از جمله کروناویروس و آنفلوانزا به نحوی است که خود ویروس حدت پایین، اما سرعت تکثیر بسیار بالایی در سلول میزبان دارند. بدون شک، دوره کمون چنین ویروس‌هایی با لحاظ وضعیت ایمنی میزبان و میزان ویروس وارد شده به سه روز تا نهایتاً به پنج روز می‌رسد. دوره کمون بیماری، از زمان آلودگی با ویروس تا شروع بیماری تعریف می‌شود. انتشار و سرایت ویروس از روز قبل از بروز علائم بیماری شروع شده و در مدت ۲۴ ساعت به میزان حداکثری رسیده و به مدت یک تا دو روز در حد بالا باقی مانده و پس از پنج روز به تبع ترشح شدن آنتی بادی‌های اختصاصی به سرعت کاهش یافته و در نهایت از بدن پاک می‌شود.

وی همچنین به بحث تست‌های تشخیصی اشاره و عنوان کرد: در بحث تشخیص، عوارض ایمنوپاتولوژیک را نباید با علائم بالینی ویروس اشتباه بگیریم و طول دوره کمون را به اشتباه تا متوسط ۱۵ روز و بیشتر لحاظ کنیم و بر همین اساس نیز عمده تشخیص ویروس را نباید در مقطعی از زمان که ویروس از بدن پاک شده و در افرادی که علائم ایمنوپاتولوژیک نشان می‌دهند متمرکز کرد، این روند اشتباه است و عمده نتایج حاصله می‌تواند منفی کاذب باشد.

به گفته ابراهیمی، به دلیل غیر تخصصی بودن علائم یا خفیف بودن علائم بالینی ناشی از خود ویروس که بهترین زمان ٣ تا ۵ روز بعد از ورود ویروس به بدن است، افراد ناقل واقعی ویروس از چرخه تشخیص حذف می‌شوند. به بیان دیگر، انجام تست‌های تشخیصی مولکولی برای چنین ویروس‌هایی که علائم بالینی خفیف و عمومی زودگذر و سرعت تکثیر بالایی دارند تست قابل اعتنایی نیست و نمی‌تواند میزان واقعی شیوع عفونت در جامعه را به تصویر بکشد.

وی در ادامه افزود: نکته‌ای که حائز اهمیت است و پزشکان محترم باید در بعد درمان به آن توجه ویژه کنند این است که به تبع عفونت ناشی از چنین ویروس‌هایی با عوارض ایمنوپاتولوژیک تحت تاثیر "انفجار سایتوکاینی" مواجه هستیم نه عوارض ناشی از تاثیر مخرب ویروس بر بافت‌های مخاطی ریه؛ یعنی عمده مشکلات به خاطر سرعت نشر ویروس است که عملکرد سیستم ایمنی فرد مبتلا را گیج کرده است. متاسفانه، سرعت تکثیر ویروس و کوتاه بودن دوره کمون ویروس، پیام‌های سایتوکاینی حاصله از عفونت را ایجاد می‌کند که سبب فراخوان غیر کنترل شده سلول‌های ایمنی اختصاصی و غیر اختصاصی در ریه فرد مبتلا می‌شوند. در نتیجه این سلول‌های ایمنی هم به صورت مستقیم و هم با ترشح بیش از حد پروتئین‌های سایتوکاینی در ریه باعث آسیب به سلول‌های مخاطی ریه شده و عوارض التهاب و پاتولوژیک زیادی را در فرد مبتلا بوجود می آورند.

وی ضمن یادآوری اینکه در شرایط کنونی و به دلیل نوظهور بودن این ویروس، تنها مشکل ایجاد شده صرفاً سرعت بالای تکثیر ویروس در سلول میزبان است، گفت: این موضوع هم سبب کوتاه شدن دوره کمون بیماری و هم سبب شیوع عفونت در جامعه شده است.

این ویروس شناس با بیان اینکه هیچ دارویی برای مهار یا کنترل این اینگونه ویروس ها وجود ندارد و برخی ادعاها به ساخت داروهای گیاهی و شیمیایی علیه چنین ویروس‌هایی علمی به نظر نمی‌رسد و پیشنهاد می‌شود پتانسیلهای تولیدی کشور را به چنین سمت و سویی سوق داده نشود چه بسا که سابقاً داروهایی توسط شرکت‌های معتبر جهانی علیه ویروس آنفلوانزا تولید شده و مورد استفاده قرار گرفت که بنا به دلایل بالا موثر واقع نشده است.

دکتر ابراهیمی در ادامه افزود: مشکلات بهداشتی حاصله از چنین ویروس نوظهور نسبتاً پایدار یک مشکل مقطعی و زودگذر و مختص امسال می‌تواند باشد. قرنطینه خانگی و رعایت بهداشت فردی بهترین روش مبارزه با این ویروس است و ساخت واکسن برای چنین ویروسی ضرورتی ندارد.

دکتر ابراهیمی معتقد است: در مقوله درمان صرف معطوف شدن به ویروس، بدون توجه به عوارض ایمنوپاتولوژیک آن اشتباه است زیرا در این صورت زمانی دست به قرنطینه و مداوا می‌زنیم که هیچ ویروسی در بدن فرد بیمار وجود ندارد. همچنین به دلیل شبکه‌ای و گسترده بودن سیستم ایمنی بدن، قدرت مداخله آنچنانی در تعدیل سیستم ایمنی بدن نیز نداریم. اما در این رابطه داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی از جمله کورتون‌ها یا هیدروکسی کلروکین وجود دارد که باید مورد تحقیق قرار گیرد یا از تجارب عملی پزشکان استفاده نمود که آیا می‌شود بعد از پاک شدن ویروس از بدن، به هدف مهار عوارض ایمنوپاتولوژیک، بصورت مقطعی از داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی استفاده کرد یا خیر؟

وی در خاتمه با تاکید بر اینکه مردم نباید خودسرانه در استفاده مصرف خودسرانه گیاهان دارویی و سیر و زنجبیل زیاده‌روی کنند، گفت: این اقلام نه تنها تاثیری بر ویروس ندارد، بلکه در صورت ابتلا این اقلام می‌توانند با ایجاد آلرژی در افراد یا اینکه با تحریک سیستم ایمنی وضع فرد مبتلا را بدتر کنند.