چرا بایدن به برجام برنمی‌گردد؟

امیرعلی ابوالفتح در آرمان ملى نوشت:
شواهد و قرائن نشان نمي‌دهد که جو بايدن به دنبال ميانجي در راستاي گفت‌وگو با ايران است، زيرا مواضع خود را شفاف و روشن بيان کرده و ايران نيز به‌وضوح گفته است که ايالات‌متحده بايد تحريم‌هاي دوره ترامپ را برداشته تا به تعهداتش عمل کند. بايدن نيز به‌صراحت خواسته است که ايران پيش‌قدم شود و بعد نيز خواستار گفت‌وگو از طريق برجام هستند و بعيد به نظر مي‌رسد به‌دنبال ميانجي باشد.

با نگاهي به گذشته به اين علت که هيچ حرفي ميان ايران و آمريکا درخصوص مسائل هسته‌اي زده نشده بود، اوباما پا پيش گذاشته و با ارسال نامه‌هايي به رهبري ايران، فرآيند مذاکرات عمان شکل گرفت. بن‌بست در آن برهه زماني از اين طريق رفع شد اما امروز آن مسير طي شده است و ديگر ميانجيگران نمي‌توانند کمکي انجام دهند و مساله اساسي اراده طرفين است. اين مساله مهم است که آيا بايدن بدون شرط و شروط به برجام بازخواهد گشت يا خير. اگر بايدن شرطي داشته باشد در اين ميان ميانجيگران نمي‌توانند اقدامي انجام دهند و شرايط ذهني بايد تغيير داده شود و گره آن به دست ميانجيگران باز نخواهد شد. بايدن پيش از ورود به کاخ سفيد نيز اعلام کرده بود که بسته به شرايطي به برجام باز خواهد گشت.

يکي از اين شرايط اين بود که ايران بايد تعهدات برجامي خود را انجام دهد. بايدن به دو دليل امروز بر روي اين مساله تاکيد دارد؛ نخست به علت مساله حيثيتي است که نمي‌خواهد گام اول را بردارد زيرا در عرصه تبليغاتي و سياسي عليه او فضاسازي شده و عنوان مي‌شود که او در مقابل ايران عقب‌نشيني کرده و تسليم شده است. گروه‌هاي برانداز نيز از ادبيات باج‌خواهي هسته‌اي استفاده خواهند کرد. بايدن يک مانع حقوقي نيز دارد و آن اين است که او بدون اينکه ايران تعهدات هسته‌اي خود را انجام دهد، نمي‌تواند تحريم‌ها را رفع کند، به اين علت که در دوره اوباما يک قانون در کنگره به تصويب رسيده است که هر 90 روز يک مرتبه بايد گزارشي به کنگره ارائه شود و پايبندي ايران به برجام را مورد پايش قرار دهد که توسط آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بايد تاييد شود.

زماني که اين تاييديه صادر شود امکان تعليق تحريم‌ها وجود دارد. به همين علت بايدن اين مانع را نيز در پيش دارد و بايد اجازه کنگره را نيز اخذ کند. ادعاي آمريکا اين است که به اين علت نمي‌تواند تحريم‌ها را تعليق کند و در ابتدا بايد ايران به تعهدات خود پايبند شود. بايد توجه داشت که اين مشکلات را خود آمريکايي‌ها ايجاد کرده‌اند آنها بوده‌اند که از برجام خارج شده و ضرورت دارد در اين راستا سازوکاري تعبيه کنند. آمريکا اگر از برجام خارج نشده بود ايران امروز به تعهدات خود عمل مي‌کرد. اگر بايدن پا پيش نگذارد امروز ايران گام‌هاي بيشتري را در راستاي فعاليت‌هاي هسته‌اي صلح‌آميز برخواهد داشت.