پارلمان اروپا؛ ماهیت و چالش های پیش رو

ساکنان کشورهای عضو اتحادیه اروپا از (پنج شنبه) برای انتخاب اعضای پارلمان اروپا به پای صندوق های رای می روند؛ نهادی که در پنج سال فعالیت خود با چالش های زیادی روبرو است.

به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، انتخابات پارلمانی اتحادیه اروپا از22 تا 25مه (4خرداد ماه) در28 کشور عضو اتحادیه اروپا برگزار می شود. به این ترتیب شهروندان اروپایی، 751 نماینده پارلمان اروپا را برای دوره ای پنج ساله انتخاب خواهند کرد. انتخابات پارلمان اروپا گسترده ترین انتخابات در جهان بعد از انتخابات مجلس هند است.

پارلمان اروپا به عنوان نهاد قانونگذاری اتحادیه اروپا سه مقر دارد؛ ساختمان اصلی آن در شهر ˈاستراسبورگˈ در شرق فرانسه واقع شده است که هر ماه میزبان نشستی چهار روزه با حضور نمایندگان است، ساختمانی در ˈلوکزامبورگˈ پایتخت لوکزامبورگ که بیشتر کارکنان پشتیبانی پارلمان اروپا در آن مستقر هستند و مقری در ˈبروکسلˈ پایتخت بلژیک که بیشتر نشست های کمیسیون های تخصصی در آن برگزار می شود.

این هشتمین دور از انتخابات پارلمان اروپا از زمان برگزاری انتخابات مستقیم برای این نهاد اروپایی از سال 1979 است و در مجموع 380 میلیون نفر از بیش از 500 میلیون نفر جمعیت عضو کشورهای اروپایی واجد شرایط رای دادن هستند.

آلمان با 96 نماینده اکثریت اصلی پارلمان اروپا محسوب می شود. جایگاه سوم پس از فرانسه به انگلیس و ایتالیا با 73 نماینده اختصاص دارد. فرانسه نیز که تا سال 2004 میلادی 78 کرسی از 751 کرسی پارلمان اروپا را در اختیار داشت اکنون با 74 نماینده دومین اکثریت را در این نهاد داراست. انتخابات پارلمان اروپا در فرانسه یکشنبه آینده برگزار می شود. به این منظور این کشور به هشت بخش تبدیل شده است. به این ترتیب، استان ˈایل دو فرانسˈ که پاریس در آن واقع است 15 نماینده، شمال شرقی و جنوب غربی فرانسه هرکدام 10نماینده، بخش های غربی و شرقی این کشور هر کدام 9 نماینده، جنوب شرقی 13، مرکز فرانسه 5 و بخش آن سوی آب ها 3 نماینده را انتخاب کرده و به پارلمان اروپا خواهند فرستاد.

اسپانیا، لهستان، رومانی و هلند به ترتیب با 54، 51، 32 و 26 نماینده نیز در رده های چهارم تا هفتم قرار می گیرند. رده هشتم با 21 نماینده نیز از آن یونان، بلژیک، پرتغال، جمهوری چک و مجارستان است. پس از سوئد، اتریش و بلغارستان به ترتیب با 20، 18 و 17 نماینده، دانمارک، اسلوواکی و فنلاند با 13 نماینده در رده دوازدهم قرار می گیرند. ایرلند، کروواسی و لیتوانی با 11 نماینده و اسلوونی و لتونی با هشت نماینده در رتبه های 13 و 14 این فهرست قرار دارند. به این ترتیب چهار کشور استونی، قبرس، لوکزامبورگ و مالت با شش نماینده کمترین کرسی های پارلمان اروپا را در اختیار دارند.

انتخابات این دوره از آن جهت حائز اهمیت است که قدرت این نهاد در انتخاب رییس کمیسیون اروپا افزایش یافته است.

برای اولین بار احزاب اروپایی، نامزدهای خود را برای پست رییس کمیسیون اروپا معرفی کرده اند. این احزاب نماینده اروپائیانی هستند که به آنها فرصت می دهد به طور مستقیم رییس نهاد اجرایی اروپا را انتخاب کنند؛ رییس کمیسیون اروپا که می تواند قوانین را ارایه کند مسئولیت اجرای آنها را نیز برعهده دارد.

نشریه انگلیسی اکونومیست با اشاره به روند نزولی میزان مشارکت در انتخابات پارلمان اروپا توسط رای دهنده ها روز چهارشنبه نوشت: از طرف دیگر با آنکه انتخابات پارلمانی در کشورهای عضو اتحادیه اروپا می تواند دولتی منفور را از کار برکنار کند، این انتخابات حتی در تعیین رییس پارلمان نیز تاثیر ندارد و بر اساس توافقی مشترک این شغل بین رهبران دو جناح غالب در پارلمان یعنی حزب راست میانه مردم اروپا و چپ میانه سوسیال و دموکرات ها تقسیم می شود.

بر اساس بندی که در سال 2009 در معاهده لیسبون اضافه شد، سران کشورها و دولت ها در نشست شورای اروپا باید نامزدی را تعیین کنند که مسئولیت انتخابات پارلمان اروپا را برعهده بگیرد سپس پارلمان رییس شورای اروپا را با رای اکثریت اعضا تعیین می کند.

عملکرد نهادهای اروپایی همچنان پیچیده است و تعداد نمایندگان پارلمان نشان می دهد پارلمان اروپا هنوز چندان مورد توجه شهروندان اروپایی قرار نگرفته است. یافته های یک نظرسنجی نشان داده است که از هر10 اروپایی، شش نفر در انتخابات 2014 اتحادیه اروپا شرکت نخواهند کرد.

بحران اقتصادی که از سال 2008 میلادی رخ نمایاند بر سراسر دوره پنج سال گذشته پارلمان اروپا سایه انداخت و امروز تاثیر قابل توجهی بر انتخاب شهروندان اروپایی خواهد داشت.

با آنکه تبلیغات وسیعی برای ترغیب رای دهندگان به شرکت در انتخابات صورت گرفته است، یافته های نظرسنجی ها نشان می دهد مردم اروپا علاقه چندانی به شرکت در انتخابات ندارند.

نشریه انگلیسی اکونومیست روز چهارشنبه هزینه های سنگین پارلمان اروپا را دلیل این امر دانست و امروز در گزارشی نوشت : پارلمان اروپا با هزینه یک میلیارد و 750 میلیون یورویی از مجموع پارلمان های انگلیس، فرانسه و آلمان هزینه های بیشتری دارد. یک سوم از این هزینه ها برای انجام همه فعالیت ها به 24 زبان رایج در کشورهای اتحادیه اروپا تخصیص داده می شود.همچنین سالانه مبلغ 180 میلیون یورو هزینه دیگری است که به دلیل فعالیت این پارلمان در سه مقر مختلف بر اساس معاهدات اروپایی بر دوش مالیات دهندگان در اروپا افتاده است.

سه چهارم از اعضای این پارلمان خواستار تعیین بروکسل به عنوان مقر دائم آن شده اند اما در این صورت پیمان اروپا باید تغییر کرده و به تایید همه دولت ها برسد و قطعا فرانسه با این امر مخالف خواهد بود.

ˈادوارد مک میلان اسکاتˈ یکی از نمایندگان طرفدار تغییر مقر پارلمان اروپا می گوید : تغییر مکان برگزاری نشست ها نه تنها هزینه های زیادی برای پارلمان پدید آورده است بلکه به تولید 19هزار تن دی اکسید کربن بیشتر نیز منجر شده است، ضمن اینکه ساختمان پارلمان اروپا در استراسبورگ 317 روز در سال خالی است.

از طرف دیگر سیستم هزینه های نمایندگان نیز می تواند به رسوایی مالی منجر شود : هیچ رسیدی نباید تولید شود، نظارتی بر روی روند هزینه ها نیست و استخدام نزدیکان و خویشاوندان به کرات دیده می شود. پارلمان اخیرا از همکاری با سازمان شفافیت بین المللی که سازمانی غیردولتی است سرباز زد.

اما مخالفت های بیشتر با پارلمان اروپا به دلیل شکست پارلمان برای تحقق اهداف اصلی آن در واقع اعطای مشروعیت قانونی به اتحادیه اروپاست.

اولین دلیل از تاسیس پارلمان اروپا تعیین نمایندگان منتخب از میان مردم اروپا بود. اما تلاش پارلمان از زمان تاسیس در سال 1979 تنها برای افزایش قدرت های پارلمان اروپا بوده است. امروزه این نهاد از همه قدرت های قانونگذاری مشابه مجالس داخلی کشورهای عضو این اتحادیه برخوردار خواهد است.

ˈهیتر گرابوˈ از اندیشکده بنیادهای جامعه روشن مستقر در بروکسل، پارلمان اروپا را مورد انتقاد قرار می دهند زیرا بیشتر اقداماتش در راستای خدمت به گروه های لابی است که پول خرج کرده و قانون تصویب می کنند، اما با رای دهندگان ارتباطی ندارند.

ˈچارلز گرانتˈ از اندیشکده مرکز اصلاحات اروپایی یادآور می شود: پارلمان به عنوان یک نهاد محدودیت ها و نواقص فراوانی دارد...بیشتر وقت خود را برای اختصاص قدرت بیشتر به خود می گذراند.

ˈآلکس استابˈ وزیر تجارت فنلاند و یکی از نمایندگان پیشین پارلمان اروپا نیز می گوید : نمایندگان بیشتر مسئولیت بدون قدرت داشته باشند.

*** روندهای انتخاباتی در انتخابات سال جاری پارلمان اروپا

امروز در حالی از اقبال بالای احزاب دست راستی برای پیروزی در این انتخابات سخن گفته می شود که بحران اقتصادی و اجرای سیاست های ریاضتی در اغلب کشورهای اروپایی به تغییر موضع غالب سیاسی در جوامع اروپایی منجر شده است.

کارشناسان معتقدند با توجه به عدم موفقیت احزاب چپ برای کنترل بحران موجود، به نظر می رسد احزاب راستگرا و افراطی از بخت بیشتری برای حضور در انتخابات پارلمان اروپا برخوردار باشند.

نظرسنجی های صورت گرفته در فرانسه نیز این ادعا را تایید می کند. براساس یک نظر سنجی، اگر بخت پیروزی حزب راستگرای افراطیˈجبهه ملیˈ فرانسه به رهبری ˈ مارین لوپنˈ در سال 2009 میلادی شش درصد بود، اکنون این اقبال به 23 درصد افزایش یافته و این حزب، گوی سبقت را از حزب راست میانه ˈجنبش اتحاد مردمیˈ حزب حاکم سابق این کشور هم می رباید.

تا کنون،ˈالکسیس تسیپراسˈ نامزد حزب چپ اروپا، ˈمارتین شولتزˈ نامزد ائتلاف سوسیالیست های اروپا، ˈژان کلود یونکرˈ نماینده حزب مردم اروپا، ˈگی فورهوفتادˈ نماینده اتحاد لیبرال ها و دمکرات های اروپا و ˈاسکا کلرˈ نامزد سبزهای اروپا برای ریاست کمیسیون اروپا معرفی شده اند.

یکی دیگر از روندهای انتخاباتی در انتخابات سال جاری پارلمان اروپا، حضور احزاب فراوان عوام گرایانه است که بیشتر آنها سیاست های ضد اروپایی دارند. این احزاب از ˈ سیریزاˈ در یونان تا حزب چپ متحد در اسپانیا، حزب راست افراطی ˈماری لو پوئنˈ فرانسه، حزب آزادی در هلند تحت امر ˈگییرت ویلیدرزˈ و حزب طلوع طلایی یونان را در بر می گیرند.

این احزاب در بیشتر کشورهای مرکزی و شرقی اروپا قدرت دارند و یافته های آخرین نظرسنجی ها نشان داد تعداد نمایندگانی که می توان به عنوان ضداروپایی طبقه بندی کرد از تعداد کنونی 140 نماینده به 200 نماینده افزایش یابد.

از دیگر سو، اعضای پارلمان اروپا به همان اندازه که با جریان کلی این پارلمان مخالف هستند با یکدیگر نیز اختلاف نظر دارند، به همین دلیل پارلمان را بی اعتبار می کنند.

آنها همچنین بیشتر ضدبازار آزاد هستند. ˈسیمون هیکسˈ از مدرسه اقتصاد لندن می گوید: اکثریت نمایندگان در پارلمان بعدی با توافق تجارت آزاد با آمریکا مخالف هستند.

حضور بسیاری از احزاب عوام گرا احتمالا گروه های لیبرال، راست میانه و چپ میانه را از ورود به پارلمان محروم می سازد؛ مگر اینکه احزاب یادشده با هم متحد شوند. اکنون قوانین بسیار و حتی قوانین مهمی به دلیل اختلاف نظرها با نمایندگان همچنان در کمیسیون و شوراها معطل مانده است.

ائتلاف گسترده تر در پارلمان اروپا می تواند به بن بست بیشتر در این زمینه منجر می شود و این امر به نارضایتی بیشتر مردم در اتحادیه اروپا خواهد انجامید. رای دهندگان در این زمینه تنها نیستند، دیگر نهادهای اروپایی و بسیاری از دولت های ملی به شدت از پارلمان اروپا ناراضی هستند. دولت های فرانسه و انگلیس که طبق روال قدیم خواستار حفظ استقلال ملی خود هستند، علاقه ای به پارلمان اروپا ندارند. دولت آلمان یکی از طرفداران پارلمان بوده است؛ زیرا آلمان بیشترین تعداد نماینده را در پارلمان دارد و به طور کلی آن را اداره می کنند. با وجود این حتی در برلین نیز امروزه دیدگاه خوبی به پارلمان اروپا وجود ندارد.