برخي از تنش‌زدايي ايران و آمريكا ناراحتند

آزمان ملی: مذاکرات احیای توافق هسته‌‌ای در حالـی که مذاکــره‌ کننـــدگان برای مشــورت‌ها و تصمیـــم ‌گــیری‌های سیاسی درباره اقداماتی که ظرف چند روز آینده باید انجام شود، به پایتخت‌ها باز گشته‌اند، در حال ورود به مرحله نهایی خود است. دیپلمات‌‌های غربی برای احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، با ضرب‌الاجلی در اواسط فوریه مواجه‌اند که خودشان تعیین کرده‌‌اند. آن‌ها نگران پیشرفت‌های هسته‌ای سریع ایران از زمان خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸ هستند و همچنین نگران گزارش قریب‌‌الوقوع دیده‌بان هسته‌‌ای سازمان ملل هستند که انتظار می‌‌رود جزئیات بیشتری از توسعه‌‌های هسته‌‌ای ایران ارائه دهد که می‌تواند باعث ایجاد اصطکاک‌‌های جدیدی در این زمینه شود. با این وجود برخی نیز کنار گذاشتن برخی چهره‌ها از تیم مذاکره کننده و سخنان وزیرخارجه ایران را نیز امیدوارکننده می‌دانند. در راستای بررسی این مسائل  گفت‌وگویی با مهدی ذاکریان، تحلیلگر ارشد مسائل سیاست خارجی داشته است که در ادامه می‌خوانید.

تغییر و تحول‌های پی‌درپی در تیم مذاکره کننده آمریکا به چه علت است؟
باید توجه داشت که نظام سیاسی در آمریکا متکی به افراد نیست. امروز نیز یک اراده سیاسی در نظام سیاسی آمریکا وجود دارد که توافق با ایران حاصل شود و تیم مذاکره کننده نیز زیاد موثر نیست که این یک اتفاق خوب است. از سوی دیگر نیز تیم مذاکره کننده ایران به رغم انتقادها نیز تلاش مثبتی داشته‌اند هرچند در برخی موارد بر آن‌ها انتقاد نیز وارد است. نشانه‌ها بیانگر این است که به سمت یک توافق موفق در حال حرکت هستیم که مورد قبول طرفین است به این شکل که هم ایران و هم طرف‌های برجام نسبت به آن نگاه مثبت دارند. به همین علت می‌توان متصور بود که بزودی ایران با ترکیب 5+1 مذاکره خواهد کرد. امروز در حال انتقال از 4+1 به 5+1 هستیم و این یک اتفاق است و نیاز است تا تمهیدات لازم در این خصوص انجام شود.

مخالفت‌ها و انتقادات علیه دستگاه دیپلماسی به علت اینکه مذاکره با آمریکا مطرح شده است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ارائه پیشنهاد و نقد در یک کشور آزاد امری طبیعی است. به همین علت انتقاد از دستگاه دیپلماسی را باید مثبت ارزیابی کرد که موجب توسعه سیاسی می‌شود و می‌تواند تبعات مثبتی داشته باشد. از سوی دیگر حمله کردن، اخلال و توهین قطعا راهکار درستی نیست. امروز وزیر خارجه و رئیس‌جمهوری ایران پیشنهادهای منطقی مطرح کرده‌اند مبنی بر اینکه اگر آمریکایی‌ها تحریم‌ها و خصومت‌ها را کنار بگذارند و اعمال این چنینی خود را تکرار نکنند، آماده رایزنی هستیم. این یک پیشنهاد خوب و معقول است. امروز قطعا نقدی بر وزیرخارجه ایران وجود ندارد اما به شخص رئیس‌جمهوری نقد وارد است که در گذشته اصرار می‌کرد هیچ موضوعی در ارتباط با آمریکا نیست و نیازی به مذاکره نیست اما امروز همان جملاتی را به زبان می‌آورد که رئیس دولت دوازدهم مطرح می‌کرد و هیچ تفاوتی با آن گفت‌وگوها وجود ندارد در حالی که منتقد رئیس دولت دوازدهم بود. رئیس‌جمهوری باید بپذیرد که مواضع گذشته‌اش اشتباه بوده است. با این وجود وزیرخارجه با صبوری و با احترام به مخالفین سعی کرد ایران را به یک توافق برساند. وزیرخارجه به درستی در حال تلاش است تا یک مسیر ناهموار را هموار کند تا مذاکرات به نتیجه برسد. وزیرخارجه امروز در مذاکره با 1+4 و در ادامه مذاکره با آمریکا یک خط مشی درست را انتخاب کرده است که در راستای منافع ملی ایران است. مخالفین امروز وزیرخارجه کسانی هستند که از تحریم‌ها و دشمنی آمریکا با ایران سود می‌برند زیرا ملت از این تحریم‌ها و دشمنی‌ها فقط ضرر کرده‌اند و هیچ سودی برای آن‌ها نداشته است. اگر امروز مسیری انتخاب شود که در آن مسیر عزت ایران و زندگی بهتر برای مردم فراهم شود و دشمنی‌های مخالفین ایران را متوقف کند، قاعدتا نباید کسی با این مسیر مخالف باشد. به همین علت نوع صحبت‌های وزیرخارجه ایران را باید سنجیده، اصولی و از روی وطن‌دوستی دانست که برای پیشرفت کشور موثر است. به همین علت باید صحبت‌های وزیرخارجه را خوب و قابل تقدیر دانست.

یکی از موارد اختلافی در مذاکرات وین مساله اسنپ‌بک است، آیا به واقع وجود مکانیزم ماشه در توافق به ضرر ایران است؟
مکانیزم ماشه هیچ گاه با وجود اینکه در توافق سال 2015 وجود داشت اما علیه ایران فعال نشد و این برخلاف نگرانی‌های امروز است. در هیچ شرایطی مکانیزم ماشه فعال نشد. حتی زمانی که ایران تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داد و حتی زمانی که تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران لغو شد، باز هم مکانیزم ماشه علیه ایران فعال نشد. رژیم ترامپ با تمام دشمنی‌اش نتوانست از مکانیزم ماشه استفاده کند و به همین علت نباید خیلی نگران این مساله بود زیرا در آن برهه زمانی خواب‌های بسیار بدتری برای ایران دیده بودند که حتی پیشنهاد دهنده یکی از آنها روسیه بود. روسیه و فرانسه در برهه‌ای از زمان پیشنهاد داده بودند که هر 6 ماه یک بار توافق در شورای امنیت مورد بررسی قرار گیرد و در خصوص آن رای‌گیری شود که این مساله از توافق حذف شد. با این وجود اگر تیم مذاکره کننده بتواند شرایطی فراهم کند که توافق بهتری نصیب ایران شود همه استقبال می‌کنند اما برداشتی که تا به امروز می‌توان از مذاکرات داشت این است که تا به امروز چنین چیزی ممکن نیست. ایران در حال حرکت به سمت توافقی است که در 7 ماه پیش نیز دولت روحانی می‌توانست به آن دست پیدا کند. اگر موارد بیشتری نسبت به آن دوران برای ایران به‌دست‌ آید قطعا قابل تقدیر است و باید از آن حمایت کرد. تاکنون امتیاز بیشتری به‌دست نیاورده‌ایم مگر اینکه تیم مذاکره کننده بتواند مسیر نهایی رایزنی‌ها را به سمتی هدایت کند که آمریکا یک تضمین جدی برای حفظ توافق دهد که آمریکا نیز تاکنون این امر را نپذیرفته است. قطعا امروز از موفقیت تیم مذاکره کننده خوشحال خواهیم شد زیرا موجب تامین منافع ملی ایران می‌شود.