ممنوعیت «صدا» و «سیما»ی خاتمی؛ چرا؟

چرا برخی تندروها از «سیدمحمد خاتمی» هراس دارند و بر طبل «خاتمی ستیزی» می کوبند؟ چرا با وجود مشی روادارانه و صلح طلب خاتمی عده یی به دنبال محدود کردن و بازتاب پیدا نکردن دیدگاه های وی در جامعه هستند؟

چندی پیش 10 تن از نمایندگان مجلس به وزیر دادگستری در مورد لزوم اجرای آن چه حکم ممنوع التصویری، ممنوع البیانی و ممنوع الخروجی سید محمد خاتمی رییس جمهوری پیشین خواندند، تذکر دادند.

این اقدام که عده یی آن را «شگفت آور» و حتی «خنده دار» توصیف کردند طی روزهای گذشته به بحث نخست محافل سیاسی و رسانه یی کشور تبدیل شده است و واکنش و مخالفت بسیاری از فعالان سیاسی را از جریان های مختلف در پی داشت. حتی «حسین مظفر» از چهره های شاخص اصولگرا نیز به شدت با این اقدام برخی نمایندگان مخالفت کرد.

به نظر می رسد برخی تندروها در مجلس که در خارج از مجلس هم از پشتیبانی های رسانه یی برخوردارند و طی یک سال گذشته همواره در صف نخست تقابل با دولت روحانی قرار داشته و به نوعی نماینده ی نه مردم بلکه افرادی بوده اند که صدای مخالفت خود را از طریق آن ها در مجلس به گوش رسانده اند، در صدد هستند مخالفت های خود را وارد مرحله یی فراتر از تذکر و کارت های زرد به وزیرهای دولت یازدهم کنند و حامیان اصلی و مورد تایید این دولت را هدف قرار دهند.

این تذکر نمایندگان را می توان از دو دیدگاه سیاسی و قانونی بررسی کرد؛ دو جنبه یی که تصمیم ها و حتی ادعاهای نمایندگان مجلس باید بر پایه ی آن ها استوار باشد.

گروه پژوهش های خبری ایرنا در گفت و گو با صاحبنظران سیاسی و حقوقی تلاش کرده است علاوه بر بررسیِ درستی یا نادرستی ادعای این افراد، از هدف آن ها در راستای تخریب چهره ی خاتمی رمزگشایی کند.

***تذکری که وجاهت قانونی نداشت

یکی از نخستین افرادی که به این اقدام واکنش نشان داد، «علی مطهری» نماینده ی اصولگرای مجلس بود. مطهری که در طعنه یی معنادار از این افراد خواسته بود حکم «ممنوع الحیاتی» خاتمی را نیز صادر کنند در تذکر خود خطاب به آنان به چند نکته اشاره کرد که نشان از اقدام شتابزده و کارشناسی نشده ی این افراد داشت.

«محسن رهامی» حقوقدان در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا در خصوص جنبه ی قانونی چنین ادعایی، ضمن تایید سخنان علی مطهری در این خصوص گفت: ادعای مطرح شده از سوی آقایان مبنی بر آن که حکمی در قوه ی قضاییه و وزارت دادگستری بر این اساس صادر شده است بی اساس است و بررسی ها و همچنین سخنان آقای مطهری حاکی از آن است که چنین حکمی وجود خارجی ندارد.

دبیر کل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها ادامه داد: حکم، به رای صادره از مرجع قضایی و دادگاه گفته می شود و میان حکم و قرار که تنها دستوری موقت است تفاوت زیادی وجود دارد. در خصوص آقای خاتمی نیز حکمی وجود ندارد و ظاهرا موضوع به نامه یی که از سوی دبیرخانه ی شورای امنیت ملی فرستاده شده است بر می گردد. این نامه نه جنبه ی حکم دارد و نه قرار. تنها نامه یی اداری است که ارزش قانونی نیز ندارد.

رهامی با اشاره به این که این نمایندگان با چنین اقدام هایی، بی اطلاعی و ناآگاهی خود را به رخ می کشند گفت: کسانی که کوچک ترین آشنایی با الفبای حقوقی دارا هستند، می دانند که نامه ی دبیرخانه ی شورای امنیت ملی از اعتبار قضایی و جنبه ی الزام برخوردار نیست و این شورا مرجعی مشورتی است. علاوه بر این ما در هیچ جای قانون، مجازاتی با عنوان ممنوع البیان و ممنوع التصویر بودن نداریم. آزادی بیان امری است که در قانون اساسی تثبیت شده است و به موجب هیچ حکمی حتی حکم قضایی نمی توان آن را زیر پا گذاشت.

به گفته ی این حقوقدان متاسفانه ناآگاهی این نمایندگان مجلس در این خصوص باعث شده است که آن ها نه از دید حقوقی، که از سر بغض و کینه با این مساله برخورد کنند. زمانی که انسان نسبت به چیزی بغض داشته باشد، دید او به مسایل کم می شود.

رهامی تاکید کرد آن چه به موجب قانون به کسی داده می شود می تواند توسط مرجع قضایی محدود شود، ولی چنین محدودیت هایی مستلزم ارتکاب جرم و اثبات آن و صدور حکم در دادگاه است.

«احمد پورنجاتی» نماینده ی اصلاح طلب مردم تهران در مجلس ششم نیز در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا در این خصوص گفت: این افراد که برخی از آن ها مدعی آزادی های حقوقی و قضایی نیز هستند باید بدانند که حیثیت و شخصیت اشخاص، بدون مبنا و ارایه ی سند قانونی قابل خدشه دار کردن نیست و جرم محسوب می شود. آقای خاتمی به عنوان شخصیتی حقیقی، در هیچ محکمه یی مجرم تشخیص داده نشده و بنابراین درخواست این افراد مبنی بر اعمال محدودیت برای ایشان، غیر قانونی است. با این توضیح، چه عنوانی غیر از استفاده ی ابزاری از قدرت و عنوان را می توان بر کار این نمایندگان گذاشت؟ اقدام این افراد بیانگر نابرخورداری آن ها از حداقل دانش و اصول سیاسی است.

پورنجاتی، اقدام این افراد را در راستای تلاش برای تخریب خاتمی به عنوان فردی که 8 سال در بالاترین مقام اجرایی کشور عهده دار مسوولیت بوده و پیش از آن هم به عنوان وزیر، نماینده ی مجلس و نماینده ی امام در خدمت نظام بوده است، عنوان کرد و آن را غیراخلاقی و خارج از نزاکت سیاسی دانست.

یکی دیگر از نکته هایی که پورنجاتی به آن اشاره کرد، اقدام نمایندگان مبنی بر خطاب قرار دادن وزیر دادگستری در این خصوص بود. وی گفت: وزیر دادگستری نقشی در تصمیمات قضایی ندارد و نباید طرف درخواست این نمایندگان قرار گیرد. اصولا وزرا را صرفا می توان در محدوده ی وظایف و نه حتی اختیارات آن ها مورد پرسش قرار داد.

***حمله به خاتمی= حمله به دولت

سریال تخریب، انتقاد و مخالفت تندروها علیه دولت، با گذشت یک سال از روی کار آمدن «حسن روحانی» رییس جمهوری، نه تنها کمرنگ نشده، بلکه با جدیت و پیگیری هرچه تمام تر از سوی مخالفان افراطی دولت ادامه دارد. ولی این افراد با چه هدفی در جدید ترین اقدام کارشکنانه ی خود، خاتمی را هدف قرار داده اند؟

«آذر منصوری» فعال سیاسی اصلاح طلب و عضو شورای مشاوران خاتمی در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا در این خصوص گفت: فشار این طیف از تندروها در خصوص ایجاد ممنوعیت های مختلف برای آقای خاتمی آن هم در روزهایی که شاهد فشار گسترده ی آن ها بر دولت هستیم دور از پیش بینی نبود.

منصوری ادامه داد: در شرایطی که مذاکرات ژنو به شکلی نتیجه بخش در حال پیگیری است و اخبار رسیده حاکی از مثبت بودن روند این دور از گفت و گوهای هسته یی است، نگاهی واقع بینانه به پرونده های طیف های افراطی بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم نشان می دهد که اقدام اخیر آن ها خیلی دور از انتظار نبوده است.

این فعال سیاسی اصلاح طلب همچنین گفت: تندروها بعد از باز ماندن از انتخابات ریاست جمهوری سال 92، به نوعی عزم خود را جزم کردند تا از هر طریقی که برای آن ها ممکن است به دولت آقای روحانی ضربه بزنند. آقای خاتمی نیز از شخصیت های تاثیرگذار در کشور بوده است و حمایت ایشان از دولت آقای روحانی باعث کینه ی افراطیون از ایشان شده است.

پورنجاتی نیز با اشاره به اینکه انگیزه خوانی در مورد اقدام های افراد بویژه در خصوص اقدام های عمومی کاری سودمند نیست گفت: بررسی اقدام های قرینه یی که در مخالفت با دولت یازدهم از سوی این اقلیت پر حرف و حدیث اتفاق افتاده اند به خوبی گویای هدف های آن ها است.

رییس کمیسیون فرهنگی مجلس ششم ادامه داد: بجای اینکه هدف این افراد را واکاوی کنیم، باید اظهار تاسف کنیم از اینکه مجلس شورای اسلامی، بجای پرداختن به موضوعات مهم و حیاتی جامعه، وقت خود و ذهنیت افکار عمومی را با چنین موضوع های سخیف و غیر قابل فهم تلف کند.

وی تصریح کرد: نکته ی اصلی در این خصوص این است که چنین اقدام هایی برای ابراز وجود و عرض اندام سیاسی و در عین حال تلافی صورت می گیرند. چنین رفتارهایی بیشتر شایسته ی کودکان و نوجوانان است. برای یک شخصیت سیاسی راه هایی بسیار معقول، عرفی و عقلانی وجود دارند که از طریق آن ها می تواند مخالفت خود را با یک شخص، اندیشه و ... ابراز کند و اگر این اقلیت انگشت شمار در مجلس، از موضع احساس مسوولیت برای مصالح کشور، دست به این تلاش های بی فایده و حتی مضر می زنند، لازم است که از این راه های عقلانی استفاده کنند.

رهامی نیز بزرگ ترین هدف این افراد از چنین اقدامی را تضعیف دولت عنوان کرد و گفت: در خصوص انگیزه های اعضای جبهه ی پایداری مبنی بر چنین اقدامی و استفاده از تریبون مجلس برای اجرایی کردن این اهداف، می توان به جایگاه و موقعیت بسیار بالای آقای خاتمی و محبوبیت ایشان و همچنین عقبه ی محکمی که این محبوبیت و مقبولیت برای دولت آقای روحانی به دنبال داشته، اشاره کرد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران ادامه داد: البته به نظر من هدف این افراد بیشتر تضعیف دولت آقای روحانی بوده است تا شخصیت آقای خاتمی. آقای خاتمی در حال حاضر پست اجرایی یا قصد بازگشت به قدرت را ندارد. با توجه به موقعیت آقای روحانی و این که ایشان تحت تاثیر حمایت نیروهای اصلاح طلب موفق به پیروزی با حداکثر آرا در انتخابات شدند، اتاق فکر جبهه ی پایداری احساس خطر کرده و برای انتخابات مجلس آینده در حال چاره اندیشی هستند. در نتیجه، این افراد مرتب دولت آقای روحانی را تحت فشار قرار می دهند. آن ها قصد دارند با ایجاد چنین فضایی و ممانعت از سخنرانی های آقای خاتمی، ارتباط مردم با ایشان و در نتیجه دولت را از داشتن پشتیبانی بزرگ و ملی محروم کنند.

پورنجاتی نیز در این خصوص به نقش غیر قابل انکار خاتمی در التیام سیاسی جامعه اشاره کرد و گفت: نقش آقای خاتمی بویژه در آستانه ی انتخابات و همچنین اقدام ایشان در راستای تقویت نظام و کمک به مدیریت اوضاع آشفته و نابسامان 8 سال گذشته و هدایت آن به سمت رویکردی پخته تر و مطلوب تر، زخمی عمیق و ناسور بر موجودیت جریان افراطی باقی گذاشت.

به گفته ی این فعال سیاسی، جریان افراطی که خواب هایی دور و دراز برای آینده ی کشور دیده بود، برنامه های خود را با اقدام افرادی نظیر خاتمی ناتمام دید و از این رو اکنون در فکر انتقام گیری برآمده است. علاوه بر این و همان گونه که پیشتر اشاره شد، اقدام علیه خاتمی با هدف لطمه زدن به دولت است. به خصوص که جریان افراطی از نقش و تاثیر گسترده ی آقای خاتمی با خبر است و در آستانه ی انتخابات آینده ی مجلس، در تلاش است تا با محدود کردن این نقش، همراهی ایشان را از دولت دریغ کند.

به گفته ی رهامی، پورنجاتی و منصوری، نگرانی طیف افراطی از انتخابات آینده ی مجلس و از دست دادن کرسی های خود در این نهاد، یکی دیگر از دلیل هایی است که آن ها را نسبت به چنین اقدام هایی سوق داده است.

منصوری در این خصوص گفت: نگرانی طیف افراطی از انتخابات آینده ی مجلس بویژه بعد از ریزش گسترده یی که در بدنه ی اجتماعی آن ها وجود داشته یکی دیگر از دلیل هایی است که آن ها را به چنین اقدام هایی وا می دارد.

او با اشاره به اینکه چنین اقدام هایی همواره تاثیر عکس خواهد داشت گفت: این 10 نفر، طیفی از نیروهای افراطی را در کشور نمایندگی می کنند؛ نیروهایی که حضور دولت آقای روحانی و تلاش ایشان برای برقراری تعادل و نظم در عرصه های اقتصادی و سیاسی به ضرر منافع کوتاه و بلند مدت آن ها است. از همین رو این افراد تلاش می کنند از طریق حامیان خود در مجلس و سایر امکانات، به دولت آسیب بزنند.

***چرا خاتمی؟

این نخستین بار نیست که سید محمد خاتمی، هدف چنین حمله هایی از سوی مخالفان افراطی قرار می گیرد. خاتمی که نام او به نوعی سمبل اصلاحات در کشور است، چه در دوران 8 ساله ی ریاست جمهوری خود و چه بعد از آن، زیر تاثیر نفوذ و محبوبیتی که تلاش تندروها نه تنها ذره یی از آن نکاسته بلکه بر آن افزوده است، همیشه مورد اتهام این گروه قرار داشته است.

به نظر می رسد اصول سیاست ورزی خاتمی و تمایزی که وی به موجب پایبندی به این اصل ها با بسیاری از سیاستمداران پیدا می کند، همواره در چشم گروهی، رشک برانگیز بوده است و از این رو در صدد تخریب او برآمده اند.

محسن رهامی در خصوص هدف دست گذاشتن تندروها روی خاتمی گفت: آقای خاتمی فارغ از این که دو دوره ریاست جمهوری کشور را با یکی از بالاترین میزان رای بر عهده داشته است، دارای موقعیتی فرهنگی، اجتماعی و مذهبی خاص است. ایشان چهره یی تاثیرگذار در جریان فکری و اجتماعی جامعه بوده است و در دوره ی ریاست جمهوری، ایشان از موقعیتی بالا در منطقه و در عرصه ی بین المللی برخوردار بودند.

دبیرکل انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه ها ادامه داد: پیشنهاد خاتمی در سازمان ملل متحد مبنی بر گفت و گوی تمدن ها، با اقبال اکثریت فاطع روبرو شد و حتی امروز اگر زمینه فراهم شود و ایشان در عرصه ی روابط خارجی فعالیت کنند، ورود ایشان به هر کشوری با استقبال مردم و مسوولان آن ها روبرو خواهد شد.

رهامی همچنین خاتمی را سرمایه یی برای کشور و ملت و بویژه برای جامعه ی روحانیت دانست و گفت: ایشان فردی شایسته و فرهیخته هستند و در دامان پدری بزرگوار تربیت شده اند. همه ی این نکته ها، اعتبار و وزنی سنگین برای ایشان فراهم کرده است. این موضوع همواره برای افرادی که فاقد چنین عقبه یی هستند و خود را بویژه از نظر محبوبیت عمومی در موضع ضعف می بینند، محرکی در جهت مقابله با آقای خاتمی بوده است. آن ها تلاش می کنند برای خلاهای خود در مقابل چنین افرادی، مستمسک های قانونی پیدا کنند.

***لزوم برخورد با ادعاهای غیرقانونی

اما در واکنش به این اقدام جریان تندرو چه باید کرد؟ احمد پورنجاتی در این ارتباط گفت: دولت باید در این خصوص، سیاست گذشته ی خود مبنی بر حرکت در مسیر تدبیر و امید دوری از هیاهو و جنجال را پی بگیرد.

او ادامه داد: اقدام اخیر این افراد بقدری سخیف و نادرست است که نباید توجهی به آن شود و این موضوع از سوی دولت تبدیل به معضلی بزرگ شود. حتی من خبر دارم که این موضوع برای خود آقای خاتمی نیز از اهمیت برخوردار نیست.

به گفته ی پورنجاتی، چنین اقدامی به موجب برخورداری از جنبه های عمومی، نه از جانب دولت که باید از جانب مدعی العموم پیگیری شود.

این فعال اصلاح طلب ادامه داد: مدعی العموم باید نسبت به این موضوع که بصورت علنی مطرح شده و به نوعی به شخصیتی حقوقی و حقیقی که اتفاقا از محبوبیتی بالا برخوردار است، تعرض داشته است، واکنش نشان دهد. این اقدام، یک جرم مشهود است.

رهامی نیز با انتقاد از رویه ی جاری در مجلس شورای اسلامی که به عده یی اجازه ی سوء استفاده از تریبون مجلس و تبدیل این نهاد به حیاط خلوتی سیاسی را داده است گفت: این افراد از تریبون مجلس بیشترین استفاده را در جهت منافع خود می برند. تریبونی که باید در جهت رفع مشکل مردم کشور و چاره اندیشی در این خصوص استفاده شود، مجلس را به حیات خلوت این افراد تبدیل کرده است. این تریبون امانتی الهی است که در اختیار نمایندگان قرار گرفته است. ولی برخی دوستان از این موقعیت برای تامین هدف ها و خواسته هایی که در اتاق های فکر آن ها در قم و تهران برنامه ریزی می شوند استفاده می کنند.

به گفته ی رهامی، اگر رفراندومی در جهت تعیین محبوبیت و مقبولیت این افراد برگزار شود، مشخص خواهد شد که محبوبیت آقای خاتمی و اصلاح طلبان با چنین رفتارهایی افزایش خواهد یافت و در مقابل، موقعیت آقایان تضعیف خواهد شد.

این حقوقدان همچنین در خصوص تبعات این اقدام ها و چگونگی برخورد دولت با چنین رفتارهایی گفت: بدون شک هیچکس از چنین اقدام هایی خیر نمی بیند. همین که وقت دولت، مسوولان و مطبوعات برای رسیدگی به چنین موضوع هایی گرفته شده و از پرداختن به مسایل اصلی منحرف شود، به ضرر مردم و دولت خواهد بود. در این شرایط لازم است که دولت با اصلی و فرعی کردن موضوع ها، انرژی و همت اصلی را صرف مسایل اصلی کرده و به این موضوع های بی اهمیت وقعی نگذارد. چرا که توجه بیش از حد دولت به چنین موضوع هایی موجب آسیب دولت و مردم خواهد شد. لازم است با تدبیر از کنار این قضیه عبور کرد و همانگونه که در قرآن اشاره شده با بزرگواری از کنار موضوعات بیهوده گذر کرد. مسوولان نیز باید همین رویه را پیش گرفته و قضاوت نهایی در این خصوص را بر عهده ی مردم بگذارند.

گزارش خطا