اوکرانیزه کردن ایران؟

اکبر مختاری در روزنامه هم میهن نوشت: در ساختار آنارشیک نظام بین‌الملل همه دولت‌ها می‌کوشند به بیشینه‌سازی قدرت خویش بپردازند چراکه در تئوری‌های روابط بین‌الملل افزونی قدرت برای افزایش امنیت از اولویت بالایی برخوردار است.

 با توجه به چنین نگرانی امنیتی، نزدیک به یک سال پیش روسیه به‌دلیل هراس از عضویت رسمی اوکراین در ناتو، دست به حمله پیش‌دستانه به اوکراین زد. نبردی که جهان غرب تا یک هفته قبل از انجامش در مورد آن تردید جدی داشت.

روسیه نبرد با اوکراین را با این ایده آغاز کرد که می‌تواند طی یک هفته «کی‌یف» را تصرف کند، اما نزدیک به یک سال پس از این جنگ هنوز چنین واقعه‌ای رخ نداده است. چند هفته پیش از حمله روسیه به اوکراین مذاکرات برجام به‌طرز خوش‌بینانه‌ای در حال انجام بود و دائماً «اولیانوف» نماینده روسیه در مذاکرات برجام در وین از قریب‌الوقوع بودن توافق سخن می‌گفت. با وقوع جنگ اوکراین دیگر از سخنرانی‌های اولیانوف با آن سیگار برگ معروف بر دهانش در مورد مذاکرات وین خبری نبود چراکه او دیگر برایش برجام در اولویت نبود و حالا باید به بقا و سپس پیروزی روسیه در جنگ می‌اندیشید.

اولیانوف در طی جنگ اوکراین به‌خوبی آگاه بود که با تحریم‌های فراگیر اقتصادی اروپا و آمریکا علیه روسیه دیگر ورود و بازگشت دوباره ایران به بازار‌های انرژی نه‌تن‌ها برای روسیه ارزش مثبت ندارد بلکه سبب‌ساز تضعیف جبهه اقتصادی روسیه در جنگ با اوکراین می‌شود. با گذشت نزدیک به شش ماه از جنگ اوکراین و روسیه بحث خرید پهپاد‌های ایران توسط روسیه مطرح شد و با اعلام آشکار این خبر توسط روس‌ها، ایران دیگر برای یک توافق مستحکم، فقط موظف به پاسخ به سؤالات هسته‌ای نبود بلکه حالا باید از کنار گذاشتن راهبرد بی‌طرفی‌اش در جنگ روسیه با اوکراین نیز سخن می‌گفت.

آشکارسازی فروش پهپاد‌های ایرانی به روس‌ها توسط اوکراین و تائید غیرحرفه‌ای ایران سبب‌ساز تحریم‌های بیشتر ایران و روسیه شد. روسیه در این جنگ به‌دنبال یک دولت شریک می‌گشت؛ شریکی که با پیوستنش به روسیه نه‌تن‌ها از بار افکار عمومی نسبت به اقدامات نظامی خود در اوکراین کمی می‌کاست بلکه توافقی به‌نام برجام نیز هرچه بیشتر به‌سمت فروپاشی حرکت می‌کرد. توافقی که می‌توانست هم به ایران جان تازه‌ای دهد و هم از ارزش استراتژیک نفت و گاز روسیه به‌عنوان یک «کارت بازی» برای پیروزی و مقابله با غرب بکاهد.

حالا حدود یک سال پس از جنگ اوکراین، روسیه اگرچه در باتلاق اوکراین به‌شدت گیر افتاده است، اما در کنارش توانسته دولت به‌اصطلاح متحد دیگری را نیز با خود به‌سمت باتلاق ببرد.

سخنان آنتونی بلینکن در تل‌آویو و صحبت از «حمایت آهنین» آمریکا از اسرائیل نشان از آن دارد که چقدر دولت به‌شدت تندروی امروز اسرائیل توانسته است حمایت دولتی در آمریکا را جذب کند که حامی جدی شکل‌گیری برجام بود.

صحبت‌های اولیانوف مبنی بر بن‌بست مذاکرات و همچنین حرف‌های افرادی، چون بلینکن مبنی بر مرگ نزدیک برجام نشان از آن دارد که روسیه نه‌تن‌ها کوشیده است که از اوکراین یک سرزمین سوخته به‌عنوان دشمنی که در آینده می‌توانست خطرساز باشد بسازد بلکه ایران را نیز طوری دیگر به سرنوشت اوکراین نزدیک کرده است. سرنوشتی که با مرگ برجام اقتصاد ایران را به فروپاشی کامل نزدیک و خطر جنگ را بر سر ایران تقویت کرده است و اینجاست که باید گفت روسیه نه‌تن‌ها اوکراین را تبدیل به ویرانه کرده است بلکه می‌رود که ایران را نیز با سنگ‌اندازی و شکست توافق، «اوکراینیزه» کند؛ رویدادی که اگر هرچه دیرتر دَرکَش کنیم زودتر رخ خواهد داد.